2005

Árþúsund:	3. árþúsundið
Aldir:	20. öldin; 21. öldin ; 22. öldin;
Áratugir:	1981–1990; 1991–2000; 2001–2010; 2011–2020; 2021–2030;
Ár:	2002; 2003; 2004; 2005; 2006; 2007; 2008;

Árið 2005 (MMV í rómverskum tölum) var 5. ár 21. aldar og almennt ár sem byrjaði á laugardegi í gregoríska tímatalinu. Það hefur verið kallað:

Ár eðlisfræðinnar af International Union of Pure and Applied Physics.
Ár lítilla lána af Sameinuðu Þjóðunum.
Alþjóðaár íþrótta og líkamlegrar menntunar Sameinuðu Þjóðunum.
Ár sjálfboðaliðans af fjármálaráðherra Bretlands, Gordon Brown.
Ár kvöldmáltíðarsakramentis Páls annars páfa.

Atburðir

Janúar

DISR-gögn frá lendingu Huygens á Títan.

1. janúar - Ný líra var tekin upp sem gjaldmiðill í Tyrklandi en verðmæti einnar slíkrar samsvarar 1.000.000 af þeim gömlu.
5. janúar - Hópur vísindamanna í Palomar-stjörnuathugunarstöðinni uppgötvaði dvergreikistjörnuna Eris.
9. janúar - Mahmoud Abbas var kosinn forseti sjálfstjórnarsvæða Palestínumanna.
12. janúar - Könnunarfarinu Deep Impact var skotið á loft frá Canaveral-höfða.
13. janúar - Myndir af Harry Bretaprins klæddum í nasistabúning á grímuballi voru fordæmdar.
14. janúar - Geimfarið Huygens lenti á stærsta tungli Satúrnusar, Títan.
16. janúar - Adriana Iliescu varð elsta kona heims til þess að fæða barn, 66 ára gömul.
21. janúar - Heilsíðuauglýsing birtist í The New York Times þar sem hópur Íslendinga bað Íraka afsökunar á því að Ísland skyldi vera á lista yfir hinar svokölluðu „viljugu þjóðir“.
23. janúar - Viktor Júsjenkó tók við embætti sem þriðji forseti Úkraínu.
25. janúar - 250 létust í troðningi við hofið Mandhradevi á Indlandi.
30. janúar - Fyrstu frjálsu þingkosningarnar frá 1958 voru haldnar í Írak.

Febrúar

Ellen MacArthur siglir í höfn í Falmouth.

6. febrúar - Bandaríska sjónvarpsþáttaröðin American Dad! hóf göngu sína.
7. febrúar - Ellen MacArthur setti met í einmenningssiglingu umhverfis jörðina þegar hún fór yfir markið við Ushant eftir 71 dags, 14 tíma, 18 mínútna og 33 sekúndna siglingu.
8. febrúar - Ísrael og Palestína samþykktu vopnahlé.
8. febrúar - Kortaþjónustan Google Maps fór í loftið.
9. febrúar - 40 manns særðust í sprengjuárás Frelsissamtaka Baska á ráðstefnuhöll í Madríd.
10. febrúar - Karl Bretaprins tilkynnti trúlofun sína og Camillu Parker Bowles.
10. febrúar - Norður-Kórea tilkynnti að landið byggi yfir kjarnavopnum.
14. febrúar - Forsætisráðherra Líbanon, Rafik Hariri lét lífið ásamt 15 öðrum í sjálfsmorðssprengjuárás í Beirút.
14. febrúar - YouTube, vefur þar sem notendur geta deilt myndskeiðum, fór í loftið.
16. febrúar - Kýótóbókunin tók gildi eftir undirskrift Rússlands, án stuðnings Bandaríkjanna og Ástralíu.
22. febrúar - Rúmlega 500 manns létu lífið og yfir 1000 slösuðust í jarðskjálfa í suðurhluta Írans. Skjálftinn mældist 6,4 á Richterkvarða.
26. febrúar - Hosni Mubarak, forseti Egyptalands, fór fram á að egypska þingið breytti stjórnarskránni til að leyfa fleiri en einn frambjóðanda í forsetakosningum.

Mars

Sedrusbyltingin í Líbanon.

1. mars - Tabaré Vázquez tók við embætti forseta Úrúgvæ.
3. mars - Milljónamæringurinn Steve Fossett setti met í einmenningsflugi án áningar umhverfis jörðina.
4. mars - Háskólinn í Reykjavík og Tækniháskóli Íslands sameinuðust undir merkjum þess fyrrnefnda.
10. mars - FL Group var stofnað utan um fjárfestingarhluta Icelandair Group.
11. mars - Nintendo DS-leikjatölvan var gefin út í Evrópu.
14. mars - Lög voru sett í Kína sem heimila valdbeitingu ef Tævan aðskilur sig formlega frá Kína.
14. mars - Sedrusbyltingin: Um milljón manns komu saman í Beirút í stærstu mótmælum í sögu Líbanon vegna morðsins á Rafik Hariri forsætisráðherra.
18. mars - Hjómsveitin Jakobínarína sigraði í Músíktilraunum með miklum meirihluta atkvæða, bæði dómnefndar og áhorfenda.
23. mars - Jóakim, prins af Danmörku og Alexandra Manley sóttu formlega um skilnað.
24. mars - Túlípanabyltingin í Kirgistan náði hámarki þegar forseta landsins, Askar Akayev, var komið frá völdum.
27. mars - Bandaríska sjónvarpsþáttaröðin Grey's Anatomy hóf göngu sína á ABC.

Apríl

Benedikt 16. páfi rétt eftir krýningu sína 24. apríl.

2. apríl - Jóhannes Páll páfi 2. dó og milljónir manna flykktust til Vatíkansins til að votta hinum látna virðingu sína.
3. apríl - Vélhjólaklúbbur Skagafjarðar var stofnaður.
9. apríl - Tugþúsundir mótmæltu hersetu Bandaríkjanna í Írak í Bagdad.
15. apríl - Síðasti bílaframleiðandinn í breskri eigu, MG Rover, varð gjaldþrota.
18. apríl - Hugbúnaðarrisinn Adobe Systems tilkynnti kaup sín á Macromedia.
19. apríl - Þýski kardinálinn Joseph Alois Ratzinger var kjörinn páfi kaþólsku kirkjunnar og tók sér nafnið Benedikt 16..
23. apríl - Fyrsta myndskeiðið var sett inn á YouTube.
25. apríl - Búlgaría og Rúmenía skrifuðu undir samning um inngöngu í ESB.
25. apríl - 107 létust og 562 slösuðust þegar lest fór út af sporinu í Amagasaki í Japan.
26. apríl - Sýrlendingar yfirgáfu Líbanon eftir að hafa haft hernaðarlega viðveru þar í 29 ár.
27. apríl - Airbus A380, stærsta farþegaþota í heimi til þessa, fór í sitt fyrsta reynsluflug frá Toulouse í Frakklandi.
29. apríl - Kvikmyndin The Hitchhiker's Guide to the Galaxy var frumsýnd í Bretlandi og Bandaríkjunum.

Maí

Söngvakeppni evrópskra sjónvarpsstöðva í Kíev.

1. maí - Netsamfélagið Istorrent var stofnað á Íslandi.
6. maí - Blaðið kom fyrst út á Íslandi.
12. maí - Leikjatölvan Xbox 360 var kynnt opinberlega.
13. maí - Kvikmyndin Fullorðið fólk var frumsýnd í Danmörku.
13. maí - Blóðbaðið í Andijan: Hermenn drápu hátt í 700 mótmælendur í austurhluta Úsbekistans.
15. maí - Bandaríska kvikmyndin Star Wars III: Revenge of the Sith var frumsýnd.
15. maí - Farþegaferja á ánni Bura Gauranga í Bangladess sökk í stormi. 200 fórust.
17. maí - Konur fengu aftur kosningarétt í Kúveit.
21. maí - Hæsti rússíbani heims, Kingda Ka, var opnaður í skemmtigarðinum Six Flags Great Adventure í New Jersey.
21. maí - Grikkland sigraði Söngvakeppni evrópskra sjónvarpsstöðva í fyrsta sinn í Kíev með laginu „My Number One“. Framlag Íslands var lagið „If I Had Your Love“.

Júní

1. júní - Hollendingar felldu stjórnarskrá Evrópusambandsins.
5. júní - Sviss samþykkti að ganga í Schengensamstarfið og að leyfa fasta sambúð samkynhneigðra.
24. júní - Íslenska sjónvarpsstöðin Sirkus hóf útsendingar.
26. júní - Forseti Íslands, Ólafur Ragnar Grímsson, endurvígði minnisvarða um landnám Íslendinga í Spanish Fork.
28. júní - Þrír hermenn úr sérsveit Bandaríkjaflota, 16 bandarískir sérsveitarmenn og óþekktur fjöldi Talíbana létust í misheppnaðri hernaðaraðgerð, Red Wings-aðgerðinni, í Kunarhéraði í Afganistan.
30. júní - Spánn löggilti hjónabönd samkynhneigðra.

Júlí

Skilti á hringveginum um London, M25, varar ökumenn við því að aka inn í borgina eftir árásirnar 7. júlí.

1. júlí - Dekkjaverkstæðið Kjalfell ehf tók til starfa á Blönduósi.
1. júlí - Samkeppniseftirlitið tók við hlutverki Samkeppnisstofnunar á Íslandi.
2. júlí - Tónleikaröðin Live 8 gegn fátækt fór fram á tíu stöðum víðsvegar um heiminn.
4. júlí - „Koparkúlan“ frá Deep Impact-könnunarfarinu hitti halastjörnuna Tempel 1.
6. júlí - Evrópuþingið hafnaði tillögu að tilskipun um einkaleyfi á tölvuforritum.
7. júlí - Hryðjuverkin 7. júlí 2005: Fjórar sjálfsmorðssprengjuárásir urðu 56 manns að bana í London.
13. júlí - Fyrrverandi forstjóri WorldCom, Bernard Ebbers, var dæmdur í 25 ára fangelsi fyrir þátt sinn í einu stærsta fjársvikamáli í sögu Bandaríkjanna.
16. júlí - Skáldsagan Harry Potter og blendingsprinsinn kom út á sama tíma um allan heim. 287.564 eintök seldust að meðaltali á hverri klukkustund fyrsta sólarhringinn.
20. júlí - Fyrsti þáttur So You Think You Can Dance var sendur út af FOX.
23. júlí - Tugir létust í röð sprengjuárása í Sharm el-Sheikh í Egyptalandi.
28. júlí - Írski lýðveldisherinn lýsti því yfir að hernaðaraðgerðum væri lokið og skipaði meðlimum að afhenda vopn sín.

Ágúst

Eyðilegging í New Orleans eftir fellibylinn Katrinu.

1. ágúst - Abdullah bin Abdul Aziz al-Saud tók við embætti konungs Sádí-Arabíu við lát hálfbróður síns Fahd.
2. ágúst - Apple Mighty Mouse var sett á markað.
9. ágúst - Benjamin Netanyahu, þá fjármálaráðherra Ísrael, sagði af sér til að mótmæla áformum Ariels Sharons um að leggja niður landtökubyggðir gyðinga á Gaza.
9. ágúst - Lee Hughes, enskur knattspyrnumaður, var dæmdur í sex ára fangelsi vegna manndráps.
13. ágúst - Könnunarfarinu Mars Reconnaissance Orbiter var skotið á loft.
14. ágúst - Farþegaþota með 121 mann um borð hrapaði á Grikklandi eftir að allir um borð misstu meðvitund vegna snarlækkaðs loftþrýstings.
15. ágúst - Ríkisstjórn Ariel Sharon hóf niðurrif landnemabyggða Ísraela á Gasaströndinni.
16. ágúst - West Caribbean Airways flug 708 rakst á fjall í Venesúela með þeim afleiðingum að 152 fórust.
18. ágúst - Fyrsta sameiginlega heræfing Rússa og Kínverja, Peace Mission 2005, hófst á Shandong-skaga.
29. ágúst - Fellibylurinn Katrina olli yfir 1600 dauðsföllum og gríðarlegri eyðileggingu í New Orleans á suðurströnd Bandaríkjanna.
31. ágúst - Fríverslunarsamningur milli Íslands og Færeyja, Hoyvíkursamningurinn, var undirritaður í Færeyjum.
31. ágúst - 953 létust í troðningi á Al-Aaimmah-brúnni í Bagdad.

September

Kosningar í Afganistan.

5. september - Mandala Airlines flug 091 hrapaði á íbúahverfi í Medan í Indónesíu með þeim afleiðingum að 149 létust.
10. september - Skemmtibáturinn Harpa steytti á Skarfaskeri við Laugarnes. Fjórir voru um borð og tveir fórust.
11. september - Flokkur Junichiro Koizumi komst aftur til valda í Japan eftir þingkosningar.
12. september - Hong Kong Disneyland Resort var opnað í Hong Kong.
13. september - Bandaríska sjónvarpsþáttaröðin Supernatural hóf göngu sína á The CW.
18. september - Stríðsherrar Norðurbandalagsins fögnuðu sigri í þingkosningum í Afganistan.
23. september - Bandaríska kvikmyndin Líkbrúðurin var frumsýnd.
24. september - Fellibylurinn Rita kom á land í Beaumont í Bandaríkjunum, og skildi eftir sig slóð eyðileggingar.
24. september - Gamanþáttaröðin Stelpurnar hóf göngu sína á Stöð 2.
25. september - Íslenska sjónvarpsþáttaröðin Kallakaffi hóf göngu sína á RÚV.
26. september - Lynndie England var dæmd fyrir þátttöku í pyntingum fanga í Abu Ghraib-fangabúðunum.
30. september - Umdeildar skopteikningar af Múhameð spámanni birtust í danska dagblaðinu Jyllandsposten.

Október

Brunninn bíll eftir óeirðirnar í París.

1. október - Sprengutilræðin á Balí 2005: 26 létust og yfir 100 særðust.
1. október - Stærsti banki heims, Mitsubishi UFJ Financial Group, varð til við samruna tveggja japanskra banka.
8. október - Um 80 þúsund manns fórust í hörðum jarðskjálfta í Kasmír.
10. október - Baugsmálið: Hæstiréttur Íslands vísaði 32 ákæruliðum frá dómi en hélt eftir átta.
10. október - Samtökin Vinir einkabílsins voru stofnuð á Íslandi.
19. október - Réttarhöldin yfir Saddam Hussein hófust.
21. október - Tölvuleikurinn Football Manager 2006 kom út í Evrópu og víðar.
21. október - Íslenska heimildarmyndin Africa United var frumsýnd.
27. október - Miklar óeirðir hófust í París vegna óánægju ungs fólks af erlendum uppruna. Óeirðir héldu áfram vítt og breitt um landið næstu 3 vikurnar.
29. október - Sprengjutilræðin í Delí 2005: 61 létust og margir særðust þegar 3 öflugar sprengjur sprungu í Delí á Indlandi.

Nóvember

Ellen Johnson Sirleaf árið 2005.

2. nóvember - Neðri deild spænska þingsins samþykkti lög um sjálfstæði Katalóníu.
9. nóvember - Rúmlega 50 manns fórust og um 120 særðust í sjálfsmorðssprengjusárásum í Amman í Jórdaníu.
21. nóvember - Ariel Sharon sagði sig úr Likud-bandalaginu og stofnaði nýjan flokk, Kadima, eftir deilur við Benjamin Netanyahu.
22. nóvember - Angela Merkel var kjörin kanslari Þýskalands af þýska sambandsþinginu og varð þar með fyrsta konan til að gegna því embætti. Hún tók við af Gerhard Schröder.
23. nóvember - Ellen Johnson Sirleaf varð fyrsti lýðræðislega kjörni kvenkyns þjóðarleiðtogi Afríku eftir sigur í þingkosningum í Líberíu.
28. nóvember - 12. Loftslagsráðstefna Sameinuðu þjóðanna hófst í Montreal.
30. nóvember - Fyrsta andlitságræðslan var framkvæmd í Amiens í Frakklandi.

Desember

Uppþotin í Cronulla.

1. desember - Íslenska útvarpsstöðin Flass 104,5 hóf útsendingar.
1. desember - Suður-Afríka heimilaði hjónabönd samkynhneigðra.
3. desember - Lestarslys varð við Kárahnjúkavirkjun þegar tvær farþegalestar skullu saman með þeim afleiðingum að tveir verkamenn slösuðust.
6. desember - Írönsk herflutningavél hrapaði á tíu hæða byggingu í Teheran með þeim afleiðingum að 128 létust.
7. desember - Evrópusambandið tók upp þjóðarlénið .eu sem kom í stað .eu.int.
10. desember- Unnur Birna Vilhjálmsdóttir sigraði í keppninni Ungfrú heimur 2005 í Sanya í Kína.
11. desember - Uppþotin í Cronulla í Sydney hófust.
14. desember - Shakidor-stíflan í Balúkistan í Pakistan brast í kjölfar mikilla rigninga.
18. desember - Ariel Sharon, forsætisráðherra Ísraels var fluttur á sjúkráhús eftir heilablóðfall.
18. desember - Önnur borgarastyrjöldin í Tsjad hófst.
20. desember - Benjamin Netanyahu náði aftur völdum í Likud-bandalagi Ísraels eftir brotthvarf Ariels Sharons.
20. desember - Durrës-háskóli var stofnaður í Albaníu.
23. desember - Lech Kaczyński, varð forseti Póllands.
23. desember - Tsjad lýsti Súdan stríði á hendur.
26. desember - Spurningaþátturinn Meistarinn hóf göngu sína á Stöð 2.
31. desember - Flugeldasala Hjálparsveitar skáta í Hveragerði brann eftir að sprenging varð í húsnæðinu um eittleytið, einnig brunnu tæki hjálparsveitarinnar, bílar og fleira. Einn fótbrotnaði en allir komust lífs af.

Ódagsettir atburðir

Sænski stjórnmálaflokkurinn Feministiskt initiativ var stofnaður.
Íslenska hljómsveitin Johnny and the rest var stofnuð.
Japanska hljómsveitin AKB48 var stofnuð.
Glerárvirkjun nýrri var gangsett á Akureyri.
Múlavirkjun var gangsett á Snæfellsnesi.
Íslenska fjarskiptafyrirtækið Skipti var stofnað.
Talið er að birkikemba hafi borist til Íslands þetta ár.
Íþróttafélagið Mjölnir var stofnað.
Íslenska fyrirtækið IceProtein var stofnað.
Bandaríska hljómsveitin The Dodos var stofnuð.
Bandaríska hljómsveitin MGMT var stofnuð.
Íslenska hljómsveitin Morðingjarnir var stofnuð.
Verkefnið PostSecret hófst.
Enska hljómsveitin Dirty Pretty Things var stofnuð.
Kaffi Hljómalind var stofnað í Reykjavík.
Friðarhús var opnað við Snorrabraut í Reykjavík.
Íslenska hljómsveitin Sprengjuhöllin var stofnuð.
Útgáfa Jöklabréfa hófst.
Íslenska fyrirtækið Norðurvegur ehf. var stofnað.

Fædd

Dáin

17. janúar - George Patrick Leonard Walker, enskur jarðfræðingur (f. 1926).
24. janúar - Volodymyr Savtsjenko, úkraínskur rithöfundur (f. 1933).
2. febrúar - Max Schmeling, þýskur hnefaleikamaður (f. 1905).
5. febrúar - Gnassingbe Eyadema, forseti Tógó (f. 1937).
10. febrúar - Arthur Miller, bandarískt leikskáld (f. 1915).
14. febrúar - Rafik Hariri, fyrrum forsætisráðherra Líbanons, myrtur (f. 1944).
20. febrúar - Hunter S. Thompson, bandarískur blaðamaður og rithöfundur (f. 1937).
10. mars - Dave Allen, írskur skemmtikraftur (f. 1936).
26. mars - Einar Bragi Sigurðsson, íslenskt skáld og þýðandi (f. 1921).
26. mars - James Callaghan, forsætisráðherra Bretlands (f. 1912).
30. mars - Alan Dundes, bandarískur þjóðfræðingur (f. 1934).

Jóhannes Páll 2. páfi

2. apríl - Jóhannes Páll páfi 2. (f. 1920).
5. apríl - Saul Bellow, bandarískur rithöfundur og Nóbelsverðlaunahafi (f. 1915).
6. apríl - Rainier 3. fursti af Mónakó (f. 1923).
11. apríl - Lucien Laurent, franskur knattspyrnumaður (f. 1907).
12. apríl - Richard Popkin, bandarískur heimspekisagnfræðingur (f. 1923).
19. apríl – Niels-Henning Ørsted Pedersen, danskur djasstónlistarmaður (f. 1946).
29. apríl - Gils Guðmundsson, íslenskur rithöfundur og stjórnmálamaður (f. 1914).
15. maí - Jón Laxdal, íslenskur leikari og leikstjóri (f. 1933).
20. maí - Paul Ricœur, franskur heimspekingur (f. 1913).
6. júní - Anne Bancroft, bandarísk leikkona (f. 1931).
6. júlí - Claude Simon, franskur rithöfundur og Nóbelsverðlaunahafi (f. 1913).
14. júlí - Hlynur Sigtryggsson, íslenskur veðurfræðingur (f. 1921).
22. júlí - Jean Charles de Menezes, brasilískur rafvirki (f. 1978).
1. ágúst - Fahd bin Abdul Aziz al-Saud, konungur Sádí-Arabíu (f. 1923).
6. ágúst - Andri Ísaksson, íslenskur prófessor í uppeldisfræði.
16. ágúst - Þorsteinn Gylfason, íslenskur heimspekingur (f. 1942).
16. ágúst - Haraldur Steinþórsson formaður Knattspyrnufélagsins Fram (f. 1925).
21. ágúst - Robert Moog, bandarískur frumkvöðull (f. 1934).
27. ágúst - Aðalheiður Hólm Spans, íslenskur verkalýðsforingi (f. 1915).
3. september - William Rehnquist, bandarískur hæstaréttardómari (f. 1924).
6. september - Eugenia Charles, fyrrum forsætisráðherra Dóminíku (f. 1919).
12. september - Bessi Bjarnason, íslenskur leikari (f. 1930).
16. september - Geirlaugur Magnússon, íslenskt skáld (f. 1944).
20. september - Simon Wiesenthal, austurrískur nasistaveiðari (f. 1909).
25. september - Uri Bronfenbrenner, bandarískur sálfræðingur (f. 1917).
5. október - Bjarni Þórir Þórðarson, íslenskur tónlistarmaður (f. 1966).
24. október - Rosa Parks, baráttukona fyrir réttindum blökkumanna (f. 1913).
29. október - Jón Jónsson, íslenskur jarðfræðingur (f. 1910).
19. nóvember - Erik Balling, danskur kvikmyndaleikstjóri (f. 1924).

Pat Morita

24. nóvember - Pat Morita, bandarískur leikari (f. 1932).
25. nóvember - George Best, norðurírskur knattspyrnumaður (f. 1946).
28. nóvember - D.R. Shackleton Bailey, enskur fornfræðingur (f. 1917).
10. desember - Richard Pryor, bandarískur leikari (f. 1940).
16. desember - John Spencer, bandarískur leikari (f. 1946).