Söngvakeppni evrópskra sjónvarpsstöðva

Söngvakeppni evrópskra sjónvarpsstöðva (enska: Eurovision Song Contest; franska: Concours Eurovision de la chanson) er alþjóðleg söngvakeppni sem er haldin árlega af Sambandi evrópskra sjónvarpsstöðva. Hvert þátttökuland sendir inn frumsamið lag til að flytja í beinni útsendingu í keppninni og gefur lögum hinna landanna stig til að ákvarða sigurvegara.

Söngvakeppni evrópskra sjónvarpsstöðva
Einnig þekkt sem	Eurovision Song Contest Eurovision ESC
Tegund	Söngvakeppni
Búið til af	Samband evrópskra sjónvarpsstöðva
Byggt á	Sanremo tónlistarhátíðin
Frummál	Enska og franska
Fjöldi þátta	68 keppnir 104 beinar útsendingar
Framleiðsla
Lengd þáttar	~2 klukkutímar (undanúrslit) ~4 klukkutímar (úrslit)
Útsending
Sýnt	24. maí 1956 (1956-05-24) – í dag

Græna herbergið í Söngvakeppni evrópskra sjónvarpsstöðva í Rotterdam árið 2021.

Keppnin hefur verið haldin árlega síðan 1956 (fyrir utan 2020), sem gerir hana að langlífustu alþjóðlegu tónlistarkeppninni og eina af langlífustu sjónvarpsþáttum sem hafa verið gerðir. Keppnin er byggð á Sanremo tónlistarhátíðinni sem hefur verið haldin í Ítalíu síðan árið 1951. Sjónvarpsstöðvar sem eru virkir meðlimir í Sambandi evrópskra sjónvarpsstöðva og aðrar sem hafa fengið til þess boð hafa þátttökurétt í keppninni. Til og með 2024 hafa 52 lönd tekið þátt að minnsta kosti einu sinni.

Hver sjónvarpsstöð sendir eitt frumsamið lag sem er þrjár mínútur að lengd eða styttra sem er svo flutt í beinni útsendingu af söngvara eða allt að sex manna hópi 16 ára og eldri. Hvert land gefur 1-8, 10 og 12 stig til tíu uppáhalds laga sinna, byggt á skoðunum dómnefndar landsins og áhorfenda í landinu. Lagið sem fær flest stig sigrar keppnina.

Auk flutnings frá keppendum fara einnig fram opnunaratriði og ýmis skemmtiatriði. Þekktir flytjendur sem hefur komið fram sem skemmtiatriði eru Cirque du Soleil, Madonna, Justin Timberlake, Mika og Rita Ora. Keppnin hófst sem stakur kvöldviðburður, en hefur stækkað eftir því sem ný lönd hafa bæst við (þar á meðal lönd utan Evrópu, eins og Ísrael og Ástralía) sem leiddi til þess að undankeppni var bætt við árið 2004, og annarri undankeppni árið 2008.

Til og með 2024 hefur Þýskaland tekið oftast þátt, en það hefur tekið þátt á hverju ári frá upphafi, nema árið 1996 þegar landið komst ekki upp úr forvalinu. Írland og Svíþjóð eiga metið yfir flesta sigra, með sjö sigra hvort í heildina.

Hefð er fyrir því að keppnin sé haldin í því landi sem sigraði árið á undan og gefur því landi tækifæri til að kynna landið sem ferðamannastað. Þúsundir áhorfenda mæta á hverju ári, ásamt blaðamönnum sem fjalla um alla hluta keppninnar, þar á meðal æfingar á staðnum, blaðamannafundi með keppendum, auk annarra tengdra viðburða og sýninga í borginni sem keppnin er haldin í. Samhliða almenna Eurovision lógóinu er einstakt þema venjulega skapað fyrir hvert ár.

Keppnin hefur verið sýnd í löndum í öllum heimsálfum og hefur verið aðgengileg í gegnum opinbera vefsíðu keppninnar síðan 2001. Árlega horfa hundruð milljóna áhorfenda á keppnina um allan heim. Að koma fram í keppninni hefur oft gefið flytjendum aukinn árangur í heimalandi sínu og í sumum tilfellum langvarandi árangri á heimsvísu. Nokkuð af söluhæsta tónlistarfólki heims hefur keppt í gegnum tíðina, þar á meðal ABBA, Celine Dion, Julio Iglesias, Cliff Richards og Olivia Newton-John.

Þátttaka

Aðalgrein: Lönd í Söngvakeppni evrópskra sjónvarpsstöðva

Svæði Evrópskra útsendingar svæðsins lituð með rauðu

Þátttaka síðan 1956:

  Tók þátt einu sinni eða oftar

  Tók aldrei þátt, en hefur þátttökurétt

  Ætlaði að taka þátt, en hætti við

  Tók þátt sem hluti af öðru landi, en aldrei sem sjálfstætt ríki

Virkir meðlimir Sambands evrópskra sjónvarpsstöðva (EBU) hafa rétt til að taka þátt; virkir meðlimir eru þeir sem eru í ríkjum sem eru innan Evrópska útsendingar svæðisins, eða eru meðlimir Evrópuráðsins. Virkir meðlimir eru fjölmiðlar sem eru oft aðgengileg 98% heimila landsins sem hafa tækjabúnað til að taka á móti slíkum sendingum. Fjölmiðlar sem eru meðlimir þurfa samþykki frá hópi keppninnar til þess að keppa.

Evrópska útsendingar svæðið er skilgreint af Alþjóða símasambandinu sem landsvæðið á milli ITU svæði 1 í vestri, 40° lengdargráðu í austri og breiddargráðu 30° í norðri. Armenía, Aserbaíjan, Georgía, hluti Íraks, Sýrlands og Úkraínu sem liggja utan þessara marka teljast einnig hluti af evrópska útsendingar svæðinu.

Rétturinn til að taka þátt í keppninni er því ekki bundinn við lönd í Evrópu, þar sem nokkur ríki sem eru landfræðilega utan marka heimsálfunnar eða spanna nokkrar heimsálfur eru hluti af evrópska útsendingar svæðinu. Lönd frá þessum hópum hafa áður tekið þátt, þar á meðal lönd í vestur Asíu, eins og Ísrael og Kýpur, lönd sem eru bæði í Evrópu og Asíu eins og Rússland og Tyrkland, og norður Afrísk lönd eins og Morokkó. Ástralía varð fyrsta ríkið utan Evrópska útsendingar svæðisins árið 2015, eftir að þeir fengu boðsbréf frá hópi keppninnar.

EBU meðlimir verða að uppfylla skilyrði sem eru skilgreind í reglum keppninnar, drög eru gerð af afriti þeirra árlega. Mest geta 44 lönd tekið þátt í einni keppni. Fjölmiðlar verða að greiða EBU þátttökugjald áður en fresturinn sem tilgreindur er í reglum ársins rennur út. Þetta gjald er mishátt eftir stærð landana og áhorfstölum.

Fimmtíu og tvö lönd hafa tekið þátt að minnsta kosti einu sinni. Þessi lönd eru skráð hér ásamt ári frumraunarinnar.

Ár Land með frumraun 1956 Belgía Frakkland Þýskaland Ítalía Lúxemborg Holland Sviss 1957 Austurríki Danmörk Bretland 1958 Svíþjóð 1959 Mónakó 1960 Noregur 1961 Finnland Spánn Júgóslavía 1964 Portúgal 1965 Írland

Ár Land með frumraun 1971 Malta 1973 Ísrael 1974 Grikkland 1975 Tyrkland 1980 Marokkó 1981 Kýpur 1986 Ísland 1993 Bosnía og Hersegóvína Króatía Slóvenía 1994 Eistland Ungverjaland Litáen Pólland Rúmenía Rússland Slóvakía 1998 Norður-Makedónía

Ár Land með frumraun 2000 Lettland 2003 Úkraína 2004 Albanía Andorra Hvíta-Rússland Serbía og Svartfjallaland 2005 Búlgaría Moldóva 2006 Armenía 2007 Tékkland Georgía Svartfjallaland Serbía 2008 Aserbaísjan San Marínó 2015 Ástralía

Sigurvegarar

Ár	Land	Lag	Flytjandi	Tungumál	Stig
1956	Sviss	„Refrain“	Lys Assia	franska	—
1957	Holland	„Net als toen“	Corry Brokken	hollenska	31
1958	Frakkland	„Dors, mon amour“	André Claveau	franska	27
1959	Holland	„Een beetje“	Teddy Scholten	hollenska	21
1960	Frakkland	„Tom Pillibi“	Jacqueline Boyer	franska	32
1961	Lúxemborg	„Nous les amoureux“	Jean-Claude Pascal	franska	31
1962	Frakkland	„Un premier amour“	Isabelle Aubret	franska	26
1963	Danmörk	„Dansevise“	Grethe & Jørgen Ingmann	danska	42
1964	Ítalía	„Non ho l'età“	Gigliola Cinquetti	ítalska	49
1965	Lúxemborg	„Poupée de cire, poupée de son“	France Gall	franska	32
1966	Austurríki	„Merci, Chérie“	Udo Jürgens	þýska	31
1967	Bretland	„Puppet on a String“	Sandie Shaw	enska	47
1968	Spánn	„La La La“	Massiel	spænska	29
1969	Bretland	„Boom Bang-a-Bang“	Lulu	enska	18
	Frakkland	„Un jour, un enfant“	Frida Boccara	franska
	Holland	„De troubadour“	Lenny Kuhr	hollenska
	Spánn	„Vivo cantando“	Salomé	spænska
1970	Írland	„All Kinds of Everything“	Dana	enska	32
1971	Mónakó	„Un banc, un arbre, une rue“	Séverine	franska	128
1972	Lúxemborg	„Après toi“	Vicky Leandros	franska	128
1973	Lúxemborg	„Tu te reconnaîtras“	Anne-Marie David	franska	129
1974	Svíþjóð	„Waterloo“	ABBA	enska	24
1975	Holland	„Ding-a-dong“	Teach-In	enska	152
1976	Bretland	„Save Your Kisses for Me“	Brotherhood of Man	enska	164
1977	Frakkland	„L'Oiseau et l'Enfant“	Marie Myriam	franska	136
1978	Ísrael	„A-Ba-Ni-Bi“ (א-ב-ני-בי)	Izhar Cohen & Alphabeta	hebreska	157
1979	Ísrael	„Hallelujah“ (הללויה)	Milk and Honey	hebreska	125
1980	Írland	„What's Another Year“	Johnny Logan	enska	143
1981	Bretland	„Making Your Mind Up“	Bucks Fizz	enska	136
1982	Þýskaland	„Ein bißchen Frieden“	Nicole	þýska	161
1983	Lúxemborg	„Si la vie est cadeau“	Corinne Hermès	franska	142
1984	Svíþjóð	„Diggi-Loo Diggi-Ley“	Herreys	sænska	145
1985	Noregur	„La det swinge“	Bobbysocks!	norska	123
1986	Belgía	„J'aime la vie“	Sandra Kim	franska	176
1987	Írland	„Hold Me Now“	Johnny Logan	enska	172
1988	Sviss	„Ne partez pas sans moi“	Céline Dion	franska	137
1989	Júgóslavía	„Rock Me“	Riva	serbókróatíska	137
1990	Ítalía	„Insieme: 1992“	Toto Cutugno	ítalska	149
1991	Svíþjóð	„Fångad av en stormvind“	Carola	sænska	146
1992	Írland	„Why Me?“	Linda Martin	enska	155
1993	Írland	„In Your Eyes“	Niamh Kavanagh	enska	187
1994	Írland	„Rock 'n' Roll Kids“	Paul Harrington & Charlie McGettigan	enska	226
1995	Noregur	„Nocturne“	Secret Garden	norska	148
1996	Írland	„The Voice“	Eimear Quinn	enska	162
1997	Bretland	„Love Shine a Light“	Katrina and the Waves	enska	227
1998	Ísrael	„Diva“ (דיווה)	Dana International	hebreska	172
1999	Svíþjóð	„Take Me to Your Heaven“	Charlotte Nilsson	enska	163
2000	Danmörk	„Fly on the Wings of Love“	Olsen-bræður	enska	195
2001	Eistland	„Everybody“	Tanel Padar, Dave Benton & 2XL	enska	198
2002	Lettland	„I Wanna“	Marie N	enska	176
2003	Tyrkland	„Everyway That I Can“	Sertab Erener	enska	167
2004	Úkraína	„Wild Dances“	Rúslana	enska, úkraínska	280
2005	Grikkland	„My Number One“	Helena Paparizou	enska	230
2006	Finnland	„Hard Rock Hallelujah“	Lordi	enska	292
2007	Serbía	„Molitva“ (Молитва)	Marija Šerifović	serbneska	268
2008	Rússland	„Believe“	Díma Bílan	enska	272
2009	Noregur	„Fairytale“	Alexander Rybak	enska	387
2010	Þýskaland	„Satellite“	Lena	enska	246
2011	Aserbaísjan	„Running Scared“	Ell & Nikki	enska	221
2012	Svíþjóð	„Euphoria“	Loreen	enska	372
2013	Danmörk	„Only Teardrops“	Emmelie de Forest	enska	281
2014	Austurríki	„Rise Like a Phoenix“	Conchita Wurst	enska	290
2015	Svíþjóð	„Heroes“	Måns Zelmerlöw	enska	365
2016	Úkraína	„1944“	Jamala	enska, krímtataríska	534
2017	Portúgal	„Amar pelos dois“	Salvador Sobral	portúgalska	758
2018	Ísrael	„Toy“	Netta	enska	529
2019	Holland	„Arcade“	Duncan Laurence	enska	498
2020	Keppni aflýst vegna COVID-19 faraldursins.
2021	Ítalía	„Zitti e buoni“	Måneskin	ítalska	524
2022	Úkraína	„Stefania“ (Стефанія)	Kalush Orchestra	úkraínska	631
2023	Svíþjóð	„Tattoo“	Loreen	enska	583
2024	Sviss	„The Code“	Nemo	enska	591

Neðanmálsgreinar

• Keppnin er einnig stundum kölluð Eurovision, ESC eða Evróvision en sá titill er tvíræður. Einnig hefur keppnin verið nefnd Evrópusöngvakeppnin.
• RÚV og Íslensk málstöð hefur mælt með að menn segi Evrósjón (eða - en síður - Evróvisjón). Meginrökin eru þau að Evrópa heitir ekki Júrópa á íslensku, heldur Evrópa með vaffi.
• Árið 1969 voru fjögur lönd sigurvegarar keppninnar, því að þá voru engar reglur til um hvað gera skyldi ef jafntefli kæmi upp.
• Írland og Svíþjóð hafa unnið keppnina oftast eða 7 sinnum.
• Árið 1993 var haldin undankeppni þar sem að nokkur lönd kepptu sem voru úr Júgóslavíu og eitt land úr Sovétríkjunum og nokkur önnur lönd sem voru sjálfstæð á tíma hinna landana.Löndin sem unnu og komust til Millstreet voru Króatía, Slóvenía og Bosnía og Hersegóvína. Keppnin var haldin í Slóveníu 3. apríl 1993. Þetta er fyrsta undankeppni Eurovision í sögunni þegar að lönd keppa saman.
• Árið 1973 sendi Noregur lag sem var sungið á 12 tungumálum; ensku, frönsku, spænsku, ítölsku, hollensku, írsku, þýsku, hebresku, bosnísku (Júgóslavía), finnsku, sænsku og norsku. Lagið var með ensku nafni, „It's Just a Game“. Noregur var nr. 5 í röðinni en Ísrael var nr. 17. Ísrael var að gera frumþáttöku, þannig að Noregur var hálfgerðlega fyrsta landið til að syngja á hebresku í Eurovision.
• Árið 1977 var Túnis í sæti nr. 4 í röðinni til að syngja í London en sjónvarpsstöðin dró þátttökuna til baka. Sagt er að þau vildu ekki keppa við Ísrael. Sé það rétt þá gerðist það árið 2005 að Líbanon ætlaði að taka þátt en hætti við af sömu ástæðum og það er staðfest.
• COVID-19 faraldurinn gerði það að verkum að keppninni var aflýst árið 2020.

Tenglar

• Opinber vefsíða
• Íslensk vefsíða í umsjá Ríkissjónvarpssins
• Ein helsta aðdáendasíða keppninnar
• Glatkistan