Úkraínska
Úkraínska (украї́нська мо́ва; með latnesku stafrófi: ukrayins'ka mova; IPA: ukrɑˈjinʲsʲkɑ ˈmɔwɑ) er slavneskt tungumál sem er talað í Úkraínu af 45,4 milljónum manna (2014) en er einnig algengt samskipta- og móðurmál í öðrum fyrrverandi Sovétríkjum. Úkraínska er rituð með afbrigði af kyrillíska stafrófinu. Hún er eitt þriggja mála sem nú eru notuð sem teljast til austurslavnesku málagreinarinnar, hin tvö eru rússneska og hvítrússneska.
| Úkraínska українська мова úkrajínsjka mova | ||
|---|---|---|
| Málsvæði | Úkraína, Rússland, Hvíta-Rússland, Rúmenía, Moldóva, Kanada, Pólland, Ísrael, Bandaríkin, Kasakstan, Brasilía, Slóvakía | |
| Heimshluti | Fyrrum Sovétríki, Vestur-Evrópa, Asía, Norður-Ameríka | |
| Fjöldi málhafa | Uþb. 45.400.000 | |
| Sæti | 26 | |
| Ætt | Indóevrópskt Baltóslavneskt Slavneskt Austurslavneskt Úkraínska | |
| Opinber staða | ||
| Opinbert tungumál |
Úkraína | |
| Stýrt af | Úkraínsku tungumálastofnuninni | |
| Tungumálakóðar | ||
| ISO 639-1 | uk
| |
| ISO 639-2 | ukr
| |
| SIL | UKR
| |
| ATH: Þessi grein gæti innihaldið hljóðfræðitákn úr alþjóðlega hljóðstafrófinu í Unicode. | ||
Greining
breytaÚkraínska er austur-slavneskt mál innan indóevrópsku málaættarinnar. Austurslavnesk eru enn fremur rússneska og hvítrússneska.
Nafnorð hafa 7 föll. Auk þeirra 4 sem við þekkjum úr íslensku eru ávarpsfall, staðarfall og tækisfall. Úkraínska hefur hvorki ákveðinn né óákveðinn greini og tengisögn í nútíð (er) er ekki notuð.
Útbreiðsla
breyta |
| Hinn úkraínskumælandi heimur Ljósbleikur: opinbert mál |
Mállýskur
breytaMállýskumunur hefur ekki verið mikill í úkraínsku og munur á milli mállýskna hefur minnkað mikið á 20. öld. Mállýskumunur er bæði hvað varðar framburð, orðaforða og málfræði. Sú úkraínska sem notuð er opinberlega og kennd í skólum byggist á mállýsku Kyjív, Vínnytsja og Poltava.
Stafagerð
breytaÚkraínska er rituð með afbrigði af kyrillísku letri sem samanstendur af 33 bókstöfum.
| Kyrillískur bókstafur |
Skrifletur | Bókstafaheiti og hljóðritun |
IPA | Umritun |
|---|---|---|---|---|
| А а |  |
а /ɑ/ | /ɑ/ | A |
| Б б |  |
бе /bɛ/ | /b/ | B |
| В в |  |
ве /ʋɛ/ | /ʋ/, /w/ | V |
| Г г |  |
ге /ɦɛ/ | /ɦ/ | H |
| Ґ ґ | ґе /gɛ/ | /g/ | G | |
| Д д |  |
де /dɛ/ | /d/ | D |
| Е е |  |
е /e/ | /ɛ/ | E |
| Є є | є /je/ | /jɛ/, /ʲɛ/ | Je | |
| Ж ж |  |
же /ʒɛ/ | /ʒ/ | Zj |
| З з |  |
зе /zɛ/ | /z/ | Z |
| И и |  |
и /ɪ/ | /ɪ/ | Y eða I |
| I і | і /i/ | /i/ | Í | |
| Ї ї | ї /ji/ | /ji/, /jɪ/ | Jí | |
| Й й |  |
йот /jɔt/ | /j/ | J |
| К к |  |
ка /kɑ/ | /k/ | K |
| Л л |  |
ел /ɛl/ | /l/ | L |
| М м |  |
ем /ɛm/ | /m/ | M |
| Н н |  |
ен /ɛn/ | /n/ | N |
| О о |  |
о /ɔ/ | /ɔ/ | O |
| П п |  |
пе /pɛ/ | /p/ | P |
| Р р |  |
ер /ɛr/ | /r/ | R |
| С с |  |
ес /ɛs/ | /s/ | S |
| Т т |  |
те /tɛ/ | /t/ | T |
| У у |  |
у /u/ | /u/ | Ú |
| Ф ф |  |
еф /ɛf/ | /f/ | F |
| Х х |  |
ха /xɑ/ | /x/ | Kh |
| Ц ц |  |
це /t͡sɛ/ | /t͡s/ | Ts |
| Ч ч |  |
че //t͡ʃɛ/ | //t͡ʃ/ | Tsj |
| Ш ш |  |
ша /ʃɑ/ | /ʃ/ | Sj |
| Щ щ |  |
ща /ʃt͡ʃɑ/ | /ʃt͡ʃ/ | Sjtsj |
| Ь ь |  |
м’який знак /mjɑˈkɪj znɑk/ |
/ʲ/ | |
| Ю ю |  |
ю /ju/ | /ju/, /ʲu/ | Jú |
| Я я |  |
я /ja/ | /jɑ/, /ʲɑ/ | Ja |
Auk þess sem tugatáknið sem er notað úrfellingarmerki: |з'їзд|.
Tenglar
breyta
- Офіційний сайт Української мови. Kennsluefni um úkraínsku.
