1964

1964 (MCMLXIV í rómverskum tölum) var 64. ár 20. aldar og hlaupár sem hófst á miðvikudegi samkvæmt gregoríska tímatalinu.

Árþúsund:	2. árþúsundið
Aldir:	19. öldin 20. öldin 21. öldin
Áratugir:	1941–1950 1951–1960 1961–1970 1971–1980 1981–1990
Ár:	1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967

Atburðir

Janúar

Páll 6. á Taborfjalli í Ísrael.

• 1. janúar - Sambandsríki Ródesíu og Nýasalands var leyst upp.
• 4. janúar - Páll 6. páfi heimsótti Ísrael.
• 5. janúar - Páll 6. páfi og patríarkinn Aþenagóras 1. af Konstantínópel hittust á fyrsta fundi kirkjuleiðtoganna frá 15. öld.
• 8. janúar - Lyndon B. Johnson kynnti stríðið gegn fátækt í ræðu.
• 9. janúar - Dagur píslarvottanna: Átök leiddu til dauða 21 Panamabúa og 4 bandarískra hermanna við Panamaskurðinn.
• 11. janúar - Landlæknir Bandaríkjanna, Luther Terry, lýsti því yfir að reykingar væru hættulegar heilsu manna.
• 12. janúar - Soldán Sansibar, Jamshid bin Abdullah, var steypt af stóli. Þúsundir íbúa af arabískum og suðurasískum uppruna voru myrtir í uppþotum í kjölfarið.
• 16. janúar - Borgarstjórn Kaupmannahafnar bannaði reykingar í almenningsvögnum þar sem ekki væri hægt að aðskilja reykrými.
• 18. janúar - Sjónvarpsþættirnir Á Saltkráku hófu göngu sína í sænska ríkissjónvarpinu.
• 20. janúar - Meet the Beatles, önnur breiðskífa Bítlanna, kom út í Bandaríkjunum.
• 22. janúar - Kenneth Kaunda varð fyrsti forsætisráðherra Norður-Ródesíu.
• 28. janúar - Bandarísk herþota í æfingaflugi flaug yfir Austur-Þýskaland þar sem hún var skotin niður af sovésku herliði nálægt Erfurt.
• 29. janúar:
  • Vetrarólympíuleikarnir 1964 hófust í Innsbruck, Austurríki.
  • Sovétríkin skutu tveimur gervihnöttum, Elektron I og II, á loft með einni geimflaug.
  • NASA sendi geimfarið Ranger 6 til tunglsins.
• 30. janúar - Herforinginn Nguyễn Khánh framdi valdarán í Víetnam.

Febrúar

Bítlarnir koma fram í The Ed Sullivan Show.

• 1. febrúar - Gigliola Cinquetti sigraði söngvakeppnina í Sanremo með laginu „Non ho l'età“ (síðar íslenskað sem „Heyr mína bæn“).
• 2. febrúar - Morðin í Hammersmith: Fyrsta fórnarlamb „Jack the Stripper“, Hannah Tailford, fannst nakið í ánni Thames.
• 4. febrúar - 24. viðauki stjórnarskrár Bandaríkjanna sem bannaði hvers kyns nefskatt sem skilyrði fyrir kosningaþátttöku gekk í gildi.
• 5. febrúar - Indland hætti við að halda þjóðaratkvæðagreiðslu um framtíð Kasmír, eins og lofað hafði verið 1948.
• 6. febrúar - Bretland og Frakkland gerðu með sér samkomulag um gerð ganga undir Ermarsund.
• 9. febrúar - Bítlarnir komu fram í fyrsta sinn í bandarísku sjónvarpi í The Ed Sullivan Show.
• 10. febrúar - Árekstur Melbourne og Voyager: 82 ástralskir sjóliðar fórust þegar tvö herskip rákust á.
• 11. febrúar:
  • Átök milli Kýpur-Tyrkja og Kýpur-Grikkja hófust í Limassol á Kýpur.
  • Lýðveldið Kína sleit stjórnmálasambandi við Frakkland eftir að Frakkar viðurkenndu Alþýðulýðveldið Kína.
  • Bítlarnir héldu sína fyrstu tónleika í Bandaríkjunum í Washington Coliseum.
• 17. febrúar - Gerð var tilraun til að steypa forseta Gabon, Léon M'ba, af stóli í herforingjabyltingu, en franski herinn kom honum aftur til valda næsta dag.
• 25. febrúar - Cassius Clay (sem breytti skömmu síðar nafninu í Muhammad Ali) vann heimsmeistaratitillinn í hnefaleikum.
• 29. febrúar - 83 fórust þegar British Eagle International Airlines flug 802/6 rakst á fjallið Glungezer í Austurrísku Ölpunum.

Mars

Ummerki eftir jarðskjálftann í Anchorage.

• 4. mars - Hljómsveitin Hljómar kom fram á miðnæturtónleikum í Háskólabíói og naut mikilla vinsælda í kjölfarið.
• 6. mars - Konstantín 2. varð konungur Grikklands við lát Páls föður síns.
• 9. mars - Fyrsta bifreiðin af gerðinni Ford Mustang var tilbúin.
• 11. mars - Tívolí í Reykjavík var lagt niður.
• 13. mars - Sextíu þjóðþekktir einstaklingar sendu frá sér áskorun til íslenskra stjórnvalda um að takmarka sjónvarpsútsendingar Kanasjónvarpsins.
• 14. mars - Jack Ruby var dæmdur til dauða fyrir morðið á Lee Harvey Oswald.
• 15. mars - Elizabeth Taylor og Richard Burton giftu sig í Montreal.
• 18. mars - Um 50 marokkóskir stúdentar réðust inn í sendiráð Marokkó í Moskvu til að mótmæla dauðadómi yfir ellefu meintum þátttakendum í morðtilraun gegn Hassan 2.
• 19. mars - San Bernardo-göngin milli Ítalíu og Sviss voru opnuð.
• 20. mars:
  • Ráðstefna Sameinuðu þjóðanna um viðskipti og þróun hófst í Genf.
  • Evrópska geimrannsóknastofnunin, forveri Geimferðastofnunar Evrópu, var stofnuð.
  • Nýr stjórnmálaflokkur, Kristilegir demókratar, var stofnaður í Svíþjóð.
• 21. mars - Gigliola Cinquetti sigraði Söngvakeppni evrópskra sjónvarpsstöðva 1964 fyrir Ítalíu með laginu „Non ho l'età“.
• 23. mars - Fyrsta Ráðstefna Sameinuðu þjóðanna um viðskipti og þróun var haldin.
• 27. mars - Gríðarstór jarðskjálfti, sá næststærsti sem mældur hefur verið, varð nálægt Anchorage, Alaska á föstudaginn langa. 125 fórust og mikið tjón varð í borginni.
• 28. mars - Sád konungur Sádi-Arabíu afsalaði sér völdum. Bróðir hans, Faisal konungur, tók við í nóvember.
• 29. mars - Fyrsta breska sjóræningjaútvarpsstöðin, Radio Caroline, hóf útsendingar frá skipi undan strönd Bretlands.
• 31. mars - Valdarán í Brasilíu: Herforingjastjórn steypti af stóli lýðræðislega kjörinni ríkisstjórn João Goulart.

Apríl

Heimssýningin í New York 1964.

• 2. apríl - Sovétríkin sendu könnunarfarið Zond 1 til Venus.
• 3. apríl - Sovéski kommúnistaflokkurinn gaf út yfirlýsingu þar sem Kínverska kommúnistaflokknum var lýst sem mestu ógninni við heimskommúnismann.
• 4. apríl - Bítlarnir voru fyrsta hljómsveitin sem náði fyrsta sæti á öllum topp 40-listum tímaritsins Billboard samtímis.
• 5. apríl - Fyrsti forsætisráðherra Bútan, Jigme Palden Dorji, var særður til ólífis af morðingja.
• 7. apríl - IBM kynnti stórtölvuna System/360.
• 8. apríl - Bandaríska ómannaða geimfarið Gemini 1 var sent út í geim.
• 11. apríl - Brasilíski herforinginn Humberto de Alencar Castelo Branco varð forseti.
• 13. apríl - Sidney Poitier varð fyrsti þeldökki leikarinn sem vann óskarsverðlaun fyrir aðalhlutverk í kvikmyndinni Liljur vallarins (Lilies of the Field).
• 15. apríl - Verslunarfélagið Íslensk Ameríska var stofnað.
• 16. apríl - Tólf menn voru dæmdir í samtals 307 ára fangelsi í Bretlandi fyrir þátttöku sína í Lestarráninu mikla.
• 17. apríl:
  • Bifreiðin Ford Mustang var fyrst kynnt almenningi.
  • Bandaríski flugmaðurinn Jerrie Mock varð fyrsta konan sem lauk einmenningshnattflugi á eins hreyfils Cessna 180.
• 18. apríl - Franska ríkissjónvarpið hóf útsendingar á annarri rás, RTF Télévision 2.
• 20. apríl:
  • Lyndon B. Johnson Bandaríkjaforseti og Níkíta Khrústsjov aðalritari sovéska kommúnistaflokksins tilkynntu samtímis að þeir hygðust draga úr framleiðslu kjarnavopna.
  • Rivonia-réttarhöldin: Nelson Mandela hélt ræðu þar sem hann sagðist tilbúinn til að deyja fyrir baráttuna gegn apartheid-stefnu Suður-Afríku.
  • BBC hóf útsendingar á annarri sjónvarpsrás, BBC2.
• 22. apríl - Heimssýningin í New York 1964 var opnuð.
• 25. apríl:
  • Hjarta- og æðaverndarfélag Reykjavíkur var stofnað.
  • Höfði Litlu hafmeyjunnar í Kaupmannahöfn var stolið.
• 26. apríl - Tanganjika og Sansibar sameinuðust í Tansaníu.

Maí

Nasser og Khrústsjov opna fyrsta áfanga Aswan-stíflunnar.

• Hljómsveitin The Moody Blues var stofnuð.
• 1. maí - Bandaríkjamennirnir John George Kemeny og Thomas Eugene Kurtz keyrðu fyrsta forritið sem þeir skrifuðu með forritunarmálinu BASIC.
• 2. maí:
  • Víetnamstríðið: Víet Kong-liðar sökktu bandaríska flugmóðurskipinu USNS Card í höfninni í Saígon.
  • Fyrstu stóru mótmæli stúdenta gegn Víetnamstríðinu fóru fram í New York og San Francisco.
• 7. maí - Pacific Air Lines flug 773 hrapaði í Kaliforníu með þeim afleiðingum að 44 fórust. Rannsókn á flugrita leiddi í ljós að farþegi hefði skotið flugmennina til bana.
• 9. maí - Verkamannasamband Íslands var stofnað.
• 12. maí - Tólf ungir menn brenndu herkvaðningarbréf sín í New York-borg til að mótmæla Víetnamstríðinu.
• 14. maí - Níkíta Khrústsjov og Gamal Abdel Nasser opnuðu fyrsta áfanga Aswan-stíflunnar í Egyptalandi.
• 16. maí - Fyrsti betablokkinn, própranólól, var búinn til af skoska lyfjafræðingnum James Black.
• 17. maí - 150 hjólreiðamenn hjóluðu frá Manhattan að heimssýningunni í New York-borg til að berjast fyrir reiðhjólavænni götum.
• 19. maí - Utanríkisráðuneyti Bandaríkjanna sagði frá því að yfir 40 faldir hljóðnemar hefðu fundist í veggjum sendiráðs Bandaríkjanna í Moskvu.
• 22. maí - Lyndon B. Johnson kynnti hugmyndina um „hið mikla samfélag“, röð félagslegra umbóta til að berjast gegn fátækt, í ræðu fyrir útskriftarnema Michigan-háskóla.
• 24. maí - Knattspyrnuóeirðirnar í Líma 1964: Óeirðir brutust út á knattspyrnuleik milli Perú og Argentínu í kjölfar umdeildrar ákvörðunar dómara. 319 létu lífið og 500 slösuðust.
• 27. maí - Kólumbísku skæruliðasamtökin FARC voru stofnuð sem „Suðurblokkin“.
• 28. maí - Frelsissamtök Palestínu voru stofnuð í Jerúsalem.

Júní

• 12. júní - Nelson Mandela og 7 aðrir voru dæmdir í fangelsi í Suður-Afríku.
• 17. - 21. júní - Evrópukeppnin í knattspyrnu fór fram.
• 21. júní - Keflavíkurganga á vegum hernámsandstæðinga var gengin frá hliði herstöðvarinnar til Reykjavíkur.

Júlí

• 5. júlí - Byggðasafn Árnesinga var opnað.
• 6. júlí - Malaví hlaut sjálfstæði frá Bretlandi.
• 16. júlí - Filippus prins, hertogi af Edinborg heimsótti Ísland.
• 27. júlí - Víetnamstríðið: Bandaríkin fjölguðu í herliði sínu um 5.000 hermenn og varð fjöldi þeirra 21.000.
• 30. júlí - Íslensk málnefnd var stofnuð.

Ágúst

• 13. ágúst - Síðustu aftökurnar fóru fram í Bretlandi.
• 17. ágúst - Liverpool FC spilaði við KR á Íslandi og vann 5-0.
• 27. ágúst - Kvikmyndin Mary Poppins var frumsýnd. Hún sló metsölu.

September

• 4. september - Brúin yfir Firth of Forth opnaði í Skotlandi.
• 21. september - Malta fékk sjálfstæði frá Bretlandi.

Október

Sovéskir íþróttamenn við opnun Ólympíuleikanna í Tókíó.

• 1. október - Fyrsta háhraðalest heims, Shinkansen í Japan, hóf göngu sína milli Tókíó og Ósaka.
• 4. október - Hraðbrautin Autostrada del Sole (A1) var vígð í Flórens af Aldo Moro forsætisráðherra.
• 5. október
  • Yfir 50 manns tókst að flýja Austur-Berlín í gegnum göng undir Berlínarmúrinn.
  • Elísabet 2. hóf opinbera heimsókn sína til Kanada.
• 10. október - Sumarólympíuleikarnir 1964 voru settir í Tókíó, Japan. Þetta voru fyrstu ólympíuleikarnir í Asíulandi.
• 12. október:
  • Sovétríkin sendu mannaða geimfarið Voskhod 1 út í geim með þremur geimförum.
  • Robert Moog sýndi frumgerð Moog-hljóðgervilsins.
• 14. október
  • Leoníd Brezhnev tók við sem leiðtogi Sovétríkjanna eftir að Níkíta Khrústsjov var steypt af stóli.
  • Martin Luther King jr. varð yngsti handhafi friðarverðlauna Nóbels.
• 15. október - Breski verkamannaflokkurinn, undir forystu Harold Wilson, vann nauman sigur á Íhaldsflokknum sem hafði verið við völd í yfir 13 ár.
• 17. október - Alþýðulýðveldið Kína gerði sína fyrstu kjarnorkutilraun.
• 22. október - Jean-Paul Sartre hlaut Nóbelsverðlaun í bókmenntum sem hann hafnaði.
• 24. október - Norður-Ródesía fékk sjálfstæði frá Bretlandi sem Sambía.
• 26. október - Fjöldamorðinginn Eric Edgar Cooke var síðarsti maðurinn sem var tekinn af lífi í Vestur-Ástralíu.
• 27. október - Skæruliðaforinginn Christopher Gbenye tók 60 Bandaríkjamenn og 800 Belga í gíslingu í Lýðstjórnarlýðveldinu Kongó.
• 29. október - Fjölda gimsteina, þar á meðal Stjörnu Indlands, var stolið frá Bandaríska náttúrugripasafninu í New York-borg.

Nóvember

Bjarni Benediktsson og Levi Eshkol forsætisráðherra Ísraels.

• 1. nóvember - Víetnamstríðið: Víet Kong-liðar gerðu árás með sprengjuvörpum á Bien Hoa-flugstöðina og eyðilögðu margar bandarískar herflugvélar.
• 2. nóvember - Faisal var krýndur konungur Sádi-Arabíu.
• 3. nóvember:
  • Forsetakosningar í Bandaríkjunum: Lyndon B. Johnson sitjandi forseti vann sigur á Barry Goldwater, frambjóðanda Repúblikana.
  • Herinn framdi valdarán í Bólivíu undir forystu Alfredo Ovando Candía.
• 4. nóvember - Bjarni Benediktsson fór í opinbera heimsókn til Ísraels.
• 10. nóvember - Ástralía tók upp herskyldu tímabundið vegna átaka Indónesíu og Malasíu á Borneó.
• 21. nóvember:
  • Verrazano-Narrows-brúin, stærsta hengibrú heims á þeim tíma, var opnuð í New York.
  • Þriðja umferð Annars Vatíkanþingsins tók enda. Páfasamþykktin Lumen gentium var tekin upp.
• 24. nóvember - Dragon Rouge-aðgerðin: Belgískir málaliðar réðust inn í Stanleyville í Kongó til að frelsa vestræna gísla úr höndum uppreisnarmanna.
• 28. nóvember:
  • Bandaríska geimkönnunarfarið Mariner 4 var sent til Mars.
  • Hópur hægriöfgamanna stofnaði Lýðræðislega þýska þjóðernisflokkinn í Vestur-Þýskalandi.
• 30. nóvember - Sovéska geimkönnunarfarið Zond 2 var sent til Mars.

Desember

Rústir kirkju í Dhanushkodi.

• 1. desember - Gustavo Díaz Ordaz varð forseti Mexíkó.
• 3. desember
  • Danska knattspyrnuliðið Brøndby IF var stofnað með sameiningu tveggja íþróttaliða í Kaupmannahöfn.
  • Tjáningarfrelsishreyfingin: Lögregla handtók 800 stúdenta eftir mótmæli í Kaliforníuháskóla í Berkeley.
  • Vantraust á hendur forsætisráðherra Seylon, Sirimavo Bandaranaike, var samþykkt og kosningar boðaðar í mars árið eftir.
• 11. desember - Che Guevara ávarpaði Allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna í New York-borg. Tveir kúbverskir flóttamenn reyndu að drepa hann við það tækifæri.
• 12. desember - Kenýa varð lýðveldi og Jomo Kenyatta varð fyrsti forseti landsins.
• 10. desember - Friðarverðlaun Nóbels voru veitt Martin Luther King Jr.
• 18. desember - Jólaflóðið 1964 hófst í norðvesturfylkjum Bandaríkjanna.
• 22. desember - 1800 fórust þegar fellibylur gekk yfir Palksund og lagði indverska bæinn Dhanushkodi í rúst.
• 24. desember - Víetnamstríðið: Víet Kong-liðar gerðu sprengjuárás á The Brinks Hotel í Saígon þar sem tveir bandarískir hermenn létust.
• 28. desember - PepsiCo setti Diet Pepsi á markað.
• 30. desember - Ráðstefna Sameinuðu þjóðanna um viðskipti og þróun var gerð að fastastofnun Allsherjarþings Sameinuðu þjóðanna.

Fædd

David Woodard árið 2018.

• 6. janúar - Ólafur Gunnar Guðlaugsson, íslenskur hönnuður.
• 7. janúar - Nicolas Cage, bandarískur leikari.
• 12. janúar - Jeff Bezos, bandarískur athafnamaður.
• 17. janúar - Michelle Obama, fyrrverandi forsetafrú Bandaríkjanna.
• 31. janúar - Jeff Hanneman, bandarískur gítarleikari (Slayer) (f. 1964).
• 4. febrúar - Oleh Protasov, úkraínskur knattspyrnumaður.
• 6. febrúar - Andrej Zvjagíntsev, rússneskur kvikmyndaleikstjóri.
• 11. febrúar - Adrian Hasler, stjórnmálamaður frá Liechtenstein.
• 15. febrúar - Chris Farley, bandarískur leikari og grínisti (d. 1997).
• 19. febrúar - Jennifer Doudna, bandarískur lífefnafræðingur.
• 30. mars - Vera Zimmermann, brasilísk leikkona.
• 6. apríl - David Woodard, bandarískur rithöfundur, tónskáld og hljómsveitarstjóri.
• 6. apríl - Tim Walz, bandarískur stjórnmálamaður.
• 20. apríl - Crispin Glover, bandarískur leikari.
• 20. apríl - Andy Serkis, breskur leikari.
• 25. apríl - Hank Azaria, bandarískur leikari og raddleikari.
• 26. apríl - Björn Zoëga, íslenskur læknir.
• 27. apríl - Þórir Hergeirsson, íslenskur handknattleiksmaður.
• 1. maí - Halla Signý Kristjánsdóttir, íslensk stjórnmálakona.
• 19. maí - Gitanas Nausėda, litáískur stjórnmálamaður.
• 30. maí - Tom Morello, bandarískur gítarleikari.
• 15. júní - Courteney Cox, bandarísk leikkona.
• 18. júní - Uday Hussein, íraskur leiðtogi, sonur Saddam Hussein (d. 2003).
• 19. júní - Ásgrímur Sverrisson, íslenskur kvikmyndagerðarmaður.
• 28. júní - Sabrina Ferilli, ítölsk leikkona.
• 16. júlí - Miguel Induráin, spænskur hjólreiðamaður.
• 20. júlí - Chris Cornell, bandarískur söngvari og tónlistarmaður (d. 2017).
• 20. júlí - Hermundur Sigmundsson, íslenskur sálfræðingur.
• 22. júlí - David Spade, bandarískur leikari og grínisti.
• 26. júlí - Sandra Bullock, bandarísk leikkona.
• 31. júlí - Jean-Paul Vonderburg, sænskur knattspyrnumaður.
• 6. ágúst - Adam Yauch, bandarískur rappari (d. 2012).
• 8. ágúst - Giuseppe Conte, ítalskur lögfræðingur.
• 24. ágúst - Dana Gould, bandarískur leikari.
• 24. ágúst - Svandís Svavarsdóttir, stjórnmálamaður.
• 2. september - Keanu Reeves, bandarískur leikari.
• 13. september - Mladen Mladenović, króatískur knattspyrnumaður.
• 15. september - Robert Fico, slóvakískur stjórnmálamaður.
• 16. september - Molly Shannon, bandarísk leikkona.
• 3. október - Clive Owen, breskur leikari.
• 9. október - Guillermo del Toro, mexíkóskur leikstjóri.
• 20. október - Kamala Harris, bandarískur stjórnmálamaður.
• 4. nóvember - Bjarni Elvar Pjetursson, íslenskur tannlæknir.
• 10. nóvember - Magnús Scheving, íþróttamaður, leikari og framleiðandi.
• 14. nóvember - Patrick Warburton, bandarískur leikari.
• 24. nóvember - Garret Dillahunt, bandarískur leikari.
• 25. nóvember - Mukhriz Mahathir, malasískur stjórnmálamaður.
• 29. nóvember - Don Cheadle, bandarískur leikari.
• 4. desember - Marisa Tomei, bandarísk leikkona.
• 4. desember - Sertab Erener, tyrknesk söngkona.
• 8. desember - Teri Hatcher, bandarísk leikkona.
• 18. desember - Steve Austin, bandarískur atvinnuglímukappi.
• 21. desember - Gísli Snær Erlingsson, íslenskur kvikmyndaleikstjóri.
• 23. desember - Eddie Vedder, bandarískur söngvari.

Dáin

• 7. janúar - Cesáreo Onzari, argentínskur knattspyrnumaður (f. 1903).
• 9. mars - Paul von Lettow-Vorbeck, þýskur herforingi (f. 1870).
• 5. apríl - Douglas MacArthur, bandarískur herforingi (f. 1880).
• 11. apríl - Guillermo Subiabre, síleskur knattspyrnumaður (f. 1903).
• 16. apríl - Sigvaldi Thordarson, íslenskur arkitekt (f. 1911).
• 24. apríl - Gerhard Domagk, þýskur örverufræðingur og nóbelsverðlaunahafi (f. 1895).
• 3. júní - Frans Eemil Sillanpää, finnskur rithöfundur og nóbelsverðlaunahafi (f. 1888).
• 2. ágúst - Olga Desmond, þýsk leikkona (f. 1890).
• 12. ágúst - Ian Fleming, breskur rithöfundur, best þekktur fyrir bækur sínar um James Bond (f. 1908).
• 10. september - Dóra Þórhallsdóttir, íslensk forsetafrú (f. 1893).
• 12. nóvember - Ólafur Friðriksson, íslenskur verkalýðsleiðtogi (f. 1886).
• 31. desember - Ólafur Thors, stjórnmálamaður (f. 1892).

Nóbelsverðlaunin

• Eðlisfræði - Charles Hard Townes, Níkolaj Basov, Aleksandr Prokhorov
• Efnafræði - Dorothy Crowfoot Hodgkin
• Læknisfræði - Konrad Bloch, Feodor Lynen
• Bókmenntir - Jean-Paul Sartre (afþakkaði verðlaunin)
• Friðarverðlaun - Martin Luther King, Jr.