Kórónaveirufaraldur 2019-2020
 |
Þessi grein fjallar um atburði sem eiga sér stað núna. Innihald greinarinnar gæti af þessum sökum breyst þegar fram líða stundir. |
 |
Þessi grein þarfnast hreingerningar svo hún hæfi betur sem grein hér á Wikipediu. Aðalvandamál þessarar greinar: vantar umfjöllun um fleiri lönd |
Kórónaveirufaraldurinn 2019-2020 er heimsfaraldur af völdum kórónaveiru sjúkdómsins COVID-19 en hann er af völdum veirunar SARS-CoV-2.
| Land eða landsvæði [a] | Staðfest smit | Dauðsföll | Bati[b] |
|---|---|---|---|
| Bandaríkin | 8.500.000 | 225.000 | 4.200.000 |
| Indland | 7.500.000 | 115.000 | 70.000 |
| Brasilía | 5.200.000 | 155.000 | 3.800.000 |
| Rússland | 1.400.000 | 24.000 | 200.000 |
| Argentína | 1.000.000 | 26.000 | 4 |
| Mexíkó | 850.000 | 86.000 | |
| Perú | 800.000 | 33.000 | 60.000 |
| Suður-Afríka | 700.000 | 17.000 | |
| Kólumbía | 900.000 | 27.000 | 55 |
| Bretland | 570.000 | 43.000 | ? |
| Ítalía | 300.000 | 36.000 | 220.000 |
| Spánn | 1.000.000 | 34.000 | 140.000 |
| Þýskaland | 370.000 | 9.700 | 165.000 |
| Frakkland | 900.000 | 32.000 | 91.000 |
| Tyrkland | 330.000 | 8.700 | 125.000 |
| Síle | 480.000 | 13.000 | 36.000 |
| Kína | 83.000 | 4.600 | 78.000 |
| Íran[c] | 440.000 | 25.000 | 112.000 |
| Kanada | 170.000 | 9.600 | 50.000 |
| Belgía | 100.000 | 10.000 | 1.700 |
| Sádi-Arabía | 340.000 | 5.000 | – |
| Pakistan | 310.000 | 6.500 | – |
| Katar | 80.000 | 33 | – |
| Japan | 17.000 | 800 | 400 |
| Sviss | 31.000 | 1.600 | 15 |
| Austurríki | 16.000 | 630 | 9 |
| Holland | 70.000 | 6.000 | 0 |
| Bangladess | 380.000 | 5.500 | |
| Ekvador | 140.000 | 12.000 | – |
| Hvíta-Rússland | 60.000 | 220 | – |
| Svíþjóð | 100.000 | 5.880 | ? |
| Sameinuðu arabísku furstadæmin | 45.000 | 260 | 12 |
| Portúgal | 80.000 | 2.000 | 7 |
| Úkraína | 250.000 | 4.700 | 23 |
| Írland | 25.000 | 1.700 | – |
| Pólland | 120.000 | 2.900 | 35 |
| Rúmenía | 150.000 | 5.300 | – |
| Indónesía | 330.000 | 11.500 | – |
| Egyptaland | 100.000 | 6.000 | 12 |
| Singapúr | 40.000 | 26 | 93 |
| Kúveit | 42.000 | 330 | 1 |
| Suður-Kórea | 11.000 | 269 | 5.400 |
| Ástralía | 25.000 | 600 | 27 |
| Malasía | 8.000 | 115 | 87 |
| Noregur | 13.000 | 270 | – |
| Danmörk | 26.000 | 650 | 0 |
| Ísland | 4.055 | 11 | 2.150 |
| Diamond Princess skipið [d] | 712 | 12 | 245 |
| Líbanon | 500 | 12 | 1 |
| Ísrael | 17.000 | 280 | 4 |
| Finnland | 8.800 | 335 | 1 |
| Serbía | 11.500 | 240 | 54 |
| Dóminíska lýðveldið | 16.000 | 500 | 16 |
| Panama | 1.700 | 41 | 13 |
| Hong Kong | 700 | 4 | 77 |
| Barein | 700 | 4 | 4 |
| Taíland | 2.000 | 20 | 33 |
| Taívan | 400 | 5 | 15 |
| Írak | 800 | 54 | 0 |
| Króatía | 1.000 | 8 | – |
| Grikkland | 2.900 | 170 | – |
| Alsír | 9.000 | 630 | – |
| Tékkland | 9.000 | 300 | – |
| Filippseyjar | 15.000 | 1.000 | 1 |
| Aserbaídsjan | 5.000 | 50 | – |
| Afganistan | 15.000 | 500 | – |
| Færeyjar | 411 | 0 | – |
| Andorra | 440 | 16 | – |
| Eistland | 1800 | 66 | – |
| Lúxemborg | 4.000 | 110 | – |
| Nýja-Sjáland | 1.000 | 22 | – |
| Alls | 40.000.000 | 1.100.000 | 30.000.000 |
| Miðað við 1
9. okt. 2020· | |||
Notes
| |||
Smitleið sjúkdómsins milli einstaklinga mun vera snerti- og dropasmit. Það þýðir að veiran dreifast þegar veikur einstaklingur hóstar, hnerrar eða snýtir sér í návígi við aðra í sama rými og heilbrigður einstaklingur andar að sér agnarsmáu dropunum. Veiran getur einnig lifað í stuttan tíma á öðrum snertiflötum þar sem droparnir lenda. Það að snerta veika einstaklinga eða sameiginlega snertifleti felur þannig í sér ákveðna áhættu.
Útsettir fyrir smiti eru því allir þeir sem hafa verið innan við 1–2 metra frá veikri manneskju meðan viðkomandi var með hósta eða hnerra, eða hafa snert viðkomandi, sofið í sama rúmi, dvalið í sama húsnæði eða verið í sama farartæki.[4]
Þann 18. október 2020 hafa um 40.000.000 tilvik verið staðfest í yfir 188 löndum og landsvæðum. Dauðsföll sem rekja má til sjúkdómsins eru 1,1 milljón í það minnsta. Yfir 30.000.000 hafa náð sér af veikindum vegna veirunnar.
Veiran var fyrst greind í desember 2019 í borginni Wuhan í Kína.
ÍslandBreyta
Fyrsta tilvik COVID-19 á Íslandi var greint 28. febrúar 2020. Það var maður á fimmtugsaldri sem hafði verið í bænum Andalo á Norður-Ítalíu. Í kjölfarið var vinnustaður mannsins settur í sóttkví sem og þeir sem búa á sama heimili og maðurinn.[5]
Alls hafa 4.055 tilvik greinst á Íslandi (9. október 2020).[6][7][8][9] Einnig voru um 1900 í sóttkví ( 27.000 hafa lokið sóttkví). Um 150.000 innanlandssýni og 160.000 landamærasýni höfðu verið tekin sem er eitt það mesta miðað við höfðatölu. 11 hafa látist.
Fyrstu smitin (til 6. mars 2020) voru öll rakin til Norður-Ítalíu og til Austurríkis.[10]
Ríkislögreglustjóri lýsti yfir neyðarstigi almannavarna í samráði við sóttvarnalækni vegna kórónaveiru eftir að fyrstu smit innanlands voru staðfest 6. mars 2020.[11] Strax í kjölfarið var tekin ákvörðun um að banna heimsóknir gesta til allra starfsstöðva Landspítalans frá og með kl. 17, 6. mars 2020, þ.m.t. Landspítalans í Fossvogi, á Hringbraut, Vífilsstaða, Grensáss, Landakots og Klepps. Undantekningar verða aðeins gerðar í sérstökum tilvikum.[12] Samdægurs var tekin ákvörðun um að loka starfsstöðvum og starfseiningum Reykjavíkurborgar sem viðkvæmir hópar sækja, m.a. dagdvalir fyrir eldra fólk, vinnu- og virknimiðuð stoðþjónusta fyrir fatlað fólk og skammtímadvalir fyrir fötluð börn, ungmenni og fullorðna einstaklinga.[13]
Fyrir ferðamenn sem kunna að vera smitaðir með COVID-19 og aðra sem þurfa á því að halda verður Fosshótel Lind við Rauðarárstíg breytt í sóttkví.[14]
Sýkla- og veirufræðideild Landspítalans ásamt Íslenskri erfðagreiningu tóku að sér að skima Íslendinga fyrir veirunni um miðjan mars undir stjórn sóttvarnarlæknis. [15]
Frá 19. mars 2020 var Íslendingum og öðrum með búsetu á Íslandi sem koma til landsins skylt að fara í tveggja vikna sóttkví án tillits til hvaðan þeir eru að koma. Þetta gilti einnig um Íslendinga sem voru búsettir erlendis.[16]
Frá 15. mars var sett samkomubann til 13. apríl og viðburðum þar sem fleiri en 100 manns kæmu saman var aflýst. Það bann var endurskoðað 23. mars og frá og með þeim degi máttu ekki fleiri en 20 koma saman. Það var framlengt fram í byrjun maí. Frá 4. maí máttu allt að 50 manns koma saman og ýmis starfsemi var leyfð með smitgát. En smitum fækkaði allverulega frá lokum apríl. Í maí greindust aðeins 8 smit. Þríeykið Þórólfur Guðnason, Alma Möller og Víðir Reynisson sáu um daglega fundi í um 2 mánuði, fækkuðu fundum svo í 3 á viku, og héldu síðasta fundinn í bili 25. maí og var neyðarstigi aflýst. [17]
Frá 18. maí opnuðu sundstaðir og frá 25. maí opnuðu líkamsræktarstöðvar og allt að 200 manns máttu koma saman. 500 manns komu saman á tónleikum Páls Óskars 28. maí í Hörpu en þeim var skipt upp í hólf. Íslandsmót í knattspyrnu byrjaði um miðjan júní og var áhorfendum skipt upp í hólf. 2 metra reglan var endurskoðuð og gilti hún um þá sem kysu að hafa þá fjarlægð ættu kost á því. Alþjóðlegt flug var leyft frá 15. júní og voru sýni tekin og einnig mótefni skimuð. Einnig voru sundstaðir og líkamsræktarstöðvar opnaðar að fullu og 500 máttu koma saman.
Vegna fjölgunar smita í lok júlí voru 100 manna hóptakmarkanir settar tímabundið á og 2 metra reglan virk á ný. Atburðum á verslunarmannahelgi var aflýst. Menningarnótt var aflýst í fyrsta sinn.
Í lok september fjölgaði smitum talsvert og var Landspítalinn settur á hættustig. Í byrjun október voru hömlur settar á: líkamsræktarsöðum og börum m.a. lokað og 20 manna hópamyndanir leyfðar (þó undantekning með jarðafarir o.fl.)
BylgjurBreyta
Talað er um bylgjur í faraldrinum á Íslandi. Fyrsta bylgjan hófst í lok febrúar 2020 og endaði í byrjun júní 2020. Önnur bylgja hófst í lok júlí 2020 og endaði í byrjun september 2020. Þriðja bylgjan hófst í lok september 2020.
DanmörkBreyta
COVID-19 barst til Danmerkur í lok febrúar 2020 og fyrsta smitið var staðfest þann 27. febrúar í Hróarskeldu. Mörg smit voru rakin til skíðasvæða í Tirol, sérstaklega til Ischgl, og var viðurkennt af Statens Serum Institut að það hefði ekki tekist að koma nógu snemma auga á uppruna þessara smita.[18]
Vegna hraða útbreiðslunnar í Danmörku var gripið til aðgerða. Mette Frederiksen, forsætisráðherra Danmerkur, tilkynnti á blaðamannafundi 11. mars að sett yrði samkomubann á viðburði þar sem fleiri en eitt hundrað koma saman. Skólahaldi var aflýst í 2 vikur frá og með 13. mars og biðlað var til almennings um að vera heima en að forðast að hamstra matvæli og lyf.[19]
Þann 13. mars tilkynnti utanríkisráðuneytið að Danir í útlöndum ættu að koma heim sem fyrst og að íbúar Danmerkur ættu ekki að ferðast til útlanda nema í neyðartilvikum.[20] Um kvöldið 13. mars tilkynnti forsætisráðherra Danmerkur að landamærum Danmerkur yrði lokað 14. mars frá klukkan 12 að dönskum tíma.[21]
Danir afléttu hömlum í byrjun maí og var skólahald leyft.
SmitvarnirBreyta
Almennt hreinlæti skiptir máli í að hindra dreifingu veirunnar. Vandaður handþvottur með sápu og vatni í a.m.k. 20 sekúndur er mikilvægur þáttur í að forðast smit og einnig að hreinsa með handspritti eftir að koma við sameiginlega snertifleti (t.d. hurðahúna og takka) eða að taka við hlutum úr annarra höndum.[4] Almennt er ekki mælt með að heilbrigt fólk noti grímur nema í návígi við veika.
Miðað út frá SARS veiru er líftími veirunnar á pappír og sambærilegum flötum sennilega mjög stuttur.[22] Landlæknirinn á Íslandi telur útilokað að vörusendingar frá áhættusvæðum gætu mögulega smitað frá sér.[4]
Framlínustarfsmenn í faraldrinum eru meðal annars skilgreindir sem þeir sem veita þjónustu og vinna í nálægð sinna viðskiptavina.[22] Við þrif eftir aðra ætti að nota einnota hanska og jafnframt að þvo hendurnar með sápu og vatni áður en hanskar eru settir upp og eftir að taka hanskana af sér og henda þeim.
Ekki er til bóluefni gegn veirunni en þróun og tilraunir eru hafnar á því.
TenglarBreyta
TilvísanirBreyta
- ↑ Taflan kemur frá Wikipedíu síðunni á ensku um faraldurinn. Námundaðar tölur.
- ↑ „Coronavirus: Iran's deaths at least 210, hospital sources say“. BBC News. 28. febrúar 2020. Sótt 1. mars 2020.
- ↑ Dehghanpisheh, Babak og Nebehay, Stephanie 28. febrúar 2020, in Macfie, Nick.„Iran rejects BBC Persian report of at least 210 coronavirus deaths". . (Dubai: Reuters). Skoðað 1. mars 2020.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 „Spurningar og svör varðandi kórónaveiruna (COVID-19)“. Landlæknir. 27. janúar 2020. Sótt 3. mars 2020.
- ↑ Freyr Gígja Gunnarsson; Hólfríður Dagný Friðjónsdóttir (28. febrúar 2020). „Vinnustaður mannsins kominn í sóttkví“. RÚV. Sótt 3. mars 2020.
- ↑ Magnús Geir Eyjólfsson (6. mars 2020). „Lýsa yfir neyðarstigi eftir fyrsta innanlandssmitið“. RÚV. Sótt 20. apríl 2020.
- ↑ „Innanlandssmitum kórónuveiru fjölgar“. mbl.is. 6. mars 2020. Sótt 20. apríl 2020.
- ↑ Sólveig Klara Ragnarsdóttir (7. mars 2020). „5 ný smit greind í dag - þar af 3 innanlands“. RÚV. Sótt 20. apríl 2020.
- ↑ Sólveig Klara Ragnarsdóttir (8. mars 2020). „Þrír farþegar úr Veróna fluginu smitaðir af COVID-19“. RÚV. Sótt 20. apríl 2020.
- ↑ „Fréttatilkynning vegna COVID-19 kl. 16:30“. Embætti landlæknis. 3. mars 2020. Sótt 20. apríl 2020.
- ↑ „Neyðarstig almannavarna vegna COVID-19“. 6. mars 2020. Sótt 20. apríl 2020.
- ↑ Sólveig Klara Ragnarsdóttir (6. mars 2020). „Banna allar heimsóknir á Landspítala“. RÚV. Sótt 20. apríl 2020.
- ↑ https://reykjavik.is/frettir/lokanir-til-ad-vernda-vidkvaema-hopa/.
- ↑ Stefán Ó. Jónsson; Andri Eysteinsson (29. febrúar 2020). „Hóteli á Rauðarárstíg breytt í sóttkví“. Vísir. Sótt 3. mars 2020.
- ↑ Giskar á að veiran sé orðin töluvert útbreidd á Íslandi Rúv, skoðað 10. mars, 2020
- ↑ „Tilkynningar“. www.covid.is . Sótt 20. mars 2020.
- ↑ Þríeykið þakkaði fyrir með söngRúv, skoðað 3. júní, 2020
- ↑ „139 skiturister slæbte coronavirusset med hjem til Danmark: Island testede bredere end andre og fik øjene op for Tyrol“.
- ↑ Birta Björnsdóttir (11. mars 2020). „Danmörk skellir í lás vegna Covid-19“. RÚV. Sótt 13. mars 2020.
- ↑ „Klar besked til 100.000 danskere i udlandet: Kom hjem nu!“.
- ↑ „Statsministeren: Danmarks grænser lukker fra klokken 12 i morgen“.
- ↑ 22,0 22,1 „Sýkingar af völdum nýrrar kórónaveiru 2019 (COVID-19): Leiðbeiningar til framlínustarfsmanna í atvinnulífinu“ (PDF). Landlæknir. 18. febrúar 2020. Sótt 3. mars 2020.