Bayern München

Bayern München (fullt nafn Fussball-Club Bayern München e.V. eða FC Bayern München e.V.) er íþrótta- og knattspyrnufélag frá þýsku borginni München í Bæjaralandi. Knattspyrnudeild karla hefur oftar orðið þýskur meistari og bikarmeistari en nokkurt annað félag. Á alþjóðlegum vettvangi er Bayern München einnig meðal sigursælastu liðum Evrópu, en það er eitt fjögurra liða sem unnið hefur alla þrjá Evróputitla sem í boði eru (ásamt FC Barcelona, Juventus og Ajax Amsterdam).

FC Bayern München e.V.
Fullt nafn	FC Bayern München e.V.
Stytt nafn	Bayern München, Bæjarar
Stofnað	1900
Leikvöllur	Allianz Arena
Stærð	75.000
Knattspyrnustjóri	Vincent Kompany
Deild	1. Bundesligan
2023-2024	2. sæti
Heimabúningur Útibúningur

Leikmenn (2023)

Ath: Fánar eru tákn fyrir það þjóðerni sem skráð eru hjá FIFA. Leikmenn gætu haft fleiri en eitt ríkisfang.

Nú. Staða Leikmaður 1 GK Manuel Neuer (Fyrirliði) 2 DF Dayot Upamecano 4 DF Matthijs de Ligt 5 DF Benjamin Pavard 6 DF Joshua Kimmich 7 MF Serge Gnabry 8 MF Leon Goretzka 9 MF Harry Kane 10 FW Leroy Sané 11 FW Kingsley Coman

Nú. Staða Leikmaður 13 FW Eric Maxim Choupo-Moting 14 MF Paul Wanner 19 MF Alphonso Davies 20 DF Bouna Sarr 21 DF Lucas Hernandez 22 DF João Cancelo (á láni frá Manchester City) 23 DF Daley Blind 25 FW Thomas Müller

Nú. Staða Leikmaður 26 GK Sven Ulreich 27 GK Yann Sommer 35 GK Johannes Schenk 38 MF Ryan Gravenberch 39 GK Mathys Tel 40 DF Noussair Mazraoui 42 MF Jamal Musiala 44 DF Josif Stanisic

Saga Bayern München

Stofnun og fyrstu árin

Fyrsti deildarleikurinn fór fram gegn Nürnberg árið 1901

27. febrúar 1900 fór fram fundur knattspyrnufélagsins MTV München á veitingastað nokkrum í München. Menn voru ósáttir um framhald félagsins, enda var það nýbúið að fá neitum um inngöngu í knattspyrnusambandið. 11 fundarmenn yfirgáfu fundinn og settust saman á veitingastaðnum Gisela. Þar stofnuðu þeir nýtt knattspyrnufélag sem hlaut heitið Bayern München. Fyrsti formaður hins nýja félags varð Franz John. Félagslitirnir urðu blár og hvítur. Mikið verk var framundan við að hóa saman knattspyrnumenn og mynda starfhæft félag. Liðið fékk æfingaaðstöðu á vellinum við Schyrenplatz, sem enn er til í dag. Fyrsti leikur Bayern München fór fram í mars 1900, en þá var leikið við 1. Münchener FC 1896 (sem ekki er til lengur í dag). Bæjarar unnu leikinn 5:2. 1906 var ákveðið að sameinast öðru liði, Münchener Sport-Club. Nýja félagið hlaut heitið F.A. Bayern im München SC. Búningar breyttust við það í hvítar treyjur og rauðar buxur. Frá þessum tíma kom hugtakið ‚die Roten,‘ sem merkir hinir rauðu. Í framhaldið varð liðið besta knattspyrnulið borgarinnar, en í suðurhluta Þýskalands voru ýmis önnur lið talsvert betri. Ekki var til nein samhæfð deild á þessum tíma. 1907 flutti liðið á nýjan stað við Leopoldstrasse í München. 1910 komst liðið í fyrsta sinn í úrslitakeppni í suðurþýskum fótbolta og varð í öðru sæti á eftir Karlsruhe. Á sama ári var fyrsti bæjarinn, Max Bablonsky, valinn í landsliðið.

Fyrsti titillinn

Meðan heimstyrjöldin fyrri geysaði var ekki keppt í knattspyrnu. Næstu ár á eftir voru keppnir haldnar óreglulega. Bayern München skildi við Münchener SC og sameinaðist öðru liði, en skildi einnig við það 1924. Frá og með þeim tíma var félagið nógu burðugt til að standa eitt og sér sem FC Bayern München. Ráðinn var skoskur þjálfari, Jim McPherson. Bæjarar urðu á þessum tíma sterkt félag og voru taldir með betri liðum í Bæjaralandi, á eftir félögum eins og Nürnberg og Fürth. 1926 spiluðu Bæjarar í fyrsta sinn um suðurþýska meistaratitilinn gegn Fürth, en síðarnefnda félagið var það besta í Þýskalandi á þessum tíma. FC Bayern München vann í dramatískum leik 4:3 og var leiknum í München lýst beint í útvarpinu. Þetta var fyrsti bikar Bæjara. Þeir voru hins vegar slegnir út í þýsku keppninni, en þá var í gangi útsláttarkeppni milli félaga. 1928 urðu Bæjarar á ný suðurþýskir meistarar og komust í fyrsta sinn í úrslit í þýsku keppninni. Úrslitaleiknum töpuðu Bæjarar hins vegar fyrir HSV 2:8. Þýska meistaratilitill náðu Bæjarar ekki fyrr en 1932, en þá unnu þeir Eintracht Frankfurt í úrslitaleiknum 2:0.

Stríð

Strax árið eftir komust nasistar til valda í Þýskalandi. Sökum þess að forseti og þjálfari Bayern München voru báðir af gyðingaættum, urðu þeir að yfirgefa félagið, sem litið var hornauga af nasistum. Í kjölfarið átti félagið erfitt uppdráttar. Deildunum í Þýskalandi var skipt í minni einingar til að félögin þyrftu ekki að ferðast langar leiðir. Bæjarar lentu í suðurbærísku deildinni og við lá að þeir féllu í enn minni deild. Á hinn bóginn var félagið flutt til aðstöðu við Grünwalder Strasse, þar sem það var til húsa fram að Ólympíuleikunum 1972. Völlurinn eyðilagðist í loftárásum 1943 og var ekki leikfær fyrr en eftir stríð.

Eftirstríðsárin

Franz Beckenbauer í þýsku landsliðstreyjunni 1974

Við lok heimstyrjaldarinnar voru öll knattspyrnufélög í Þýskalandi leyst upp og urðu þau að sækja um leyfi til að fá að starfa á ný. Leikmenn Bayern München voru kallaðir saman og fyrsti leikur félagsins var vináttuleikur við FC Wacker München 24. júní 1945. Erfiðleikar voru margir. Nær árlega var skipt um þjálfara og velgengnin lét á sér standa. Félagið lék í Oberliga Süd (sem samsvarar þriðju deild) og féll loks í neðri deild 1955. Þar með hafði félagið náð botninum. Bæjarar náðu hins vegar að komast upp í Oberliga strax næstu leiktíð. Hápunktur sjötta áratugarins náðist 1957 er félagið varð bikarmeistari. Eftir fallið var ákveðið að taka ekki þátt í bikarkeppninni, en þjálfaranum, Willibald Hahn, tókst að sannfæra stjórnina um ágæti keppninar. Bæjarar unnu hvern andstæðinginn á fætur öðrum. Í undanúrslitunum sigruðu þeir Saarbrücken 3:1 og fengu Fortuna Düsseldorf í úrslitunum. Sú viðureign fór fram 29. desember 1957 í Ágsborg. Á 78. mínútu tókst Rudi Jobst að skora fyrir Bæjara og reyndist það eina mark leiksins. Fyrsti bikarinn var í höfn. En ekki tókst að láta kné fylgja kviði, því Bæjarar enduðu um ofanverða Oberliga næstu árin. Tímabilið 1962-63 tók Bayern München í fyrsta sinn þátt í alþjóðlegri keppni, Messestadt-Pokal (bikarkeppni sýningarborga). Félaginu tókst að komast í fjórðungsúrslit, en tapaði þar fyrir Dinamo Zagreb. Þetta leikár fór hins vegar í því að komast í nýja deild sem átti að stofna 1964, Bundesliguna. Aðeins bestu félögin áttu þátttökurétt í henni. Bæjarar náðu sér aðeins í tvo nýja leikmenn til styrkingar. Annar þeirra var 18 ára markvörður, Sepp Maier, sem átti eftir að leika með félaginu og í landsliðinu áratugum saman. Þegar uppi var staðið lentu Bæjarar í þriðja sæti í Oberliga og dugði það ekki til. Þýska Bundesligan var stofnuð 1964 og var Bayern München ekki með. Þeir voru í nýstofnaðri Regionalliga Süd (sem samsvarar þriðju deild).

Bundesligan

Gerd Müller

Í upphafi leikárs 1964 var stefnan tekin á Bundesliguna. Til liðs við félagið kom ungur 18 ára piltur að nafni Franz Beckenbauer. Hann skoraði strax í fyrsta leik sínum fyrir félagið, sem sigraði St. Pauli frá Hamborg 4:0. En allt kom fyrir ekki. Í lok leiktíðar 1965 vantaði Bayern München aðeins eitt stig til að komast í Bundesliguna. Því var ákveðið að reyna á ný. Til að fá góðan markaskorara var ákveðið að fá ungan pilt sem þegar hafði látið að sér kveða, Gerhard Müller (jafnan kallaður Gerd Müller). Hann þótti stuttur í loftinu og svolítið feitlaginn. Fæstir trúðu því að hann yrði félaginu til framdráttar og var jafnvel kallaður 'kleines dickes Müller' (litli feiti Müller). Í fyrsta leik sínum 18. október 1964 skoraði hann gegn Freiburger FC. Og hann hélt áfram að skora. Í lok leiktíðar 1965 var Bayern München sigurvegari Regionalliga Süd. Markahlutfall félagsins var einstakt, 146:32. Gerd Müller skoraði 33 mörk í aðeins 26 leikjum. Með sigrinum hlutu Bæjarar þátttökurétt í útsláttarkeppni um tilverurétt í Bundesligunni. Þeir unnu Tennis Borussia Berlin 8:0 og stigu upp. Bayern München var loks komið í deild hinna bestu og átti eftir að halda sæti sínu í Bundesligunni um ókomin ár. Fyrsti leikur félagsins í deild hinna bestu tapaðist gegn 1860 München 0:1. En menn bitu á jaxlinn og eftir fjórar umferðir voru Bæjarar komnir í fyrsta sætið, í fyrsta sinn í sögunni. Í lokin varð félagið í þriðja sæti og mátti vel við una. En Bæjarar voru komnir á bragðið. Í bikarkeppninni tókst þeim að landa sínum öðrum bikar með sigri á Meidericher SV (Duisburg í dag) í úrslitaleik 4:2. 1967 spiluðu Bæjarar því í Evrópukeppni bikarhara, þar sem félaginu tókst að komast í úrslit, öllum að óvörum. Þar mættu þeir Glasgow Rangers frá Skotlandi og náðu að knýja fram sigur með marki í framlengingu, 1:0. Fyrsti Evrópubikarinn var í höfn. Í deildinni náði félagið hins vegar aðeins sjötta sæti, en sigraði þó í bikarkeppninni í annað sinn í röð með sigri á HSV 4:0 í úrslitaleik. Þetta var þriðji bikar félagsins á 12 mánuðum. Í kjölfarið var Franz Beckenbauer kjörinn knattspyrnumaður ársins í Þýskalandi. Í leiktíðinni 1967-68 var Bayern München slegið út í Evrópukeppninni af AC Milan í undanúrslitum. Í deildinni náði félagið ekki nema fimmta sætið.

Stórveldið Bayern München

Allianz Arena er heimavöllur Bayern München

Í leiktíðinni 1968-69 varð Bayern München í fyrsta sinn þýskur meistari í Bundesligunni. Sömuleiðis vann félagið bikarkeppnina með sigri á Schalke 04 í úrslit 2:1. Þetta var í fyrsta sinn sem sama félagið landaði ‚tvennunni‘ síðan Schalke gerði það 1937. Í mars 1970 tók Udo Lattek við sem þjálfari félagsins. Undir hans stjórn áttu Bæjarar mikilli velgengni að fagna. Af nýjum liðsmönnum Bæjara má nefna Uli Höness og Paul Breitner. 1970 lentu Bæjarar í öðru sæti í deildinni, 1971 urðu þeir bikarmeistarar á ný og lönduðu öðru sæti í deildinni. Þeir spiluðu 14 leiki í röð án taps, sem þá var einstakt. Af 101 marki skoraði Gerd Müller 40. Einn mesti sigur í Bundesligunni vannst gegn Borussia Dortmund, en Bæjarar sigruðu 11:1. 1972-74 urðu Bæjarar þýskir meistarar þrjú ár í röð. Á þessum árum stemplaði félagið sig rækilega inn sem eitt besta félag Þýskalands, ásamt Borussia Mönchengladbach. Þessi tvö félög voru á þessum árum í mikilli baráttu um nær alla titla. 1972 flutti Bayern München í Ólympíuleikvanginn, en það ár hafði borgin München haldið Ólympíuleikana. 1974 urðu Bæjarar í fyrsta sinn Evrópumeistarar er þeir sigruðu Atletico Madrid í úrslitaleik. 1975 vörðu þeir titil sinn með sigri á Leeds United. Þá var nýgenginn til liðs við Bæjara ungur piltur að nafni Karl-Heinz Rummenigge sem reyndist mikill markaskorari. 1976 sigruðu Bæjarar enn í Evrópukeppninni, að þessu sinni gegn Saint-Étienne í úrslitum (eftir að hafa sigrað Real Madrid í undanúrslitum). Þetta var þriðji Evrópumeistaratitill Bæjara. Aðeins tvö önnur félög höfðu sigrað keppnina þrisvar fram að þessu: Real Madrid og Ajax Amsterdam. Næstu tvö árin voru mögur í sögu Bæjara. 1978 lentu þeir til dæmis aðeins í 12. sæti í deildinni, sem er versti árangur félagsins í Bundesligunni. Nokkrir þekktir leikmenn yfirgáfu félagið. Franz Beckenbauer fór til Bandaríkjanna, Gerd Müller sömuleiðis og Uli Höness fór til Nürnberg. Höness sneri aftur til Bæjara 1979, en þá sem framkvæmdarstjóri, aðeins 27 ára gamall. Í júlí 1979 slasaðist auk þess markmaðurinn Sepp Maier svo illa í bílslysi að hann neiddist til að hætta allri knattspyrnu. Rummenigge og Breitner héldu þó áfram að skora og voru ein marksælasta tvenna í þýskum fótbolta. Árangurinn sneri aftur 1980 með þýska meistaratitlinum. Á níunda áratugnum varð Bayern München sex sinnum þýskur meistari, á tíunda áratugnum fimm sinnum og á fyrsta áratug 21. aldar urðu Bæjarar aftur sex sinnum meistari. Lélegasti árangur félagsins í þessi 30 ár var fjórða sætið, með tveimur undantekningum (10. sætið 1992 og 6. sætið 1995). Bayern München er því langsigursælasta félagslið Þýskalands frá upphafi. Sömu 30 ár voru hins mögur í alþjóðlegri knattspurnu. Bayern München léku nær öll ár í Meistaradeildinni eða öðrum alþjóðlegum keppnum, en tókst ekki að landa nema tveimur bikurum á þessum árum. Þeir sigruðu Meistaradeildina 2001 eftir sigur á FC Valencia, og þeir sigruðu heimsbikarinn á sama ári með sigri á Boca Juniors frá Argentínu. Einkennandi fyrir félagið voru hin tíðu þjálfaraskipti. Margir þekktir landsliðsmenn léku með félaginu eftir umbrotin 1979. Þar má nefna Lothar Matthäus, Andreas Brehme, Michael Ballack, Mario Basler, Jürgen Klinsmann, Stefan Effenberg og Oliver Kahn. Einn Íslendingur hefur leikið með félaginu, Ásgeir Sigurvinsson 1981-82. 1991 sneri Franz Beckenbauer aftur til félagsins og var forseti þess í tvo áratugi.

• 
  Uli Hoeness lék með Bæjurum og var framkvæmdarstjóri félagsins
• 
  Karl-Heinz Rummenigge var bæði leikmaður og varaforseti félagsins
• 
  Lothar Matthäus
• 
  Oliver Kahn

Titlar

Innanlands

• Bundesligan (33)
  • 1932, 1969, 1972, 1973, 1974, 1980, 1981, 1985, 1986, 1987, 1989, 1990, 1994, 1997, 1999, 2000, 2001, 2003, 2005, 2006, 2008,2010, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018 , 2019 , 2020, 2021, 2022, 2023

• Bikarkeppnin(DFB-Pokal) (20)
  • 1957, 1966, 1967, 1969, 1971, 1982,1984, 1986, 1998, 2000, 2003, 2005, 2006, 2008, 2010, 2013, 2014, 2016, 2019, 2020

• DFL-Supercup (6)
  • 1987, 1990, 2010, 2012, 2016, 2017

• DFL-Ligapokal (6) (1997-2007)
  • 1997, 1998, 1999, 2000, 2004, 2007

Alþjóðlegir

• Evrópukeppni meistaraliða og Meistaradeild Evrópu (6)

Röð	Ár	Hvar leikið	Sigraði	Úrslit
1	1974	Brussel	Atletico Madrid	1-1 í fyrri leik, 4-0 í síðari leik
2	1975	París	Leeds United	2-0
3	1976	Glasgow	Saint-Étienne	1-0
4	2001	Mílanó	FC Valencia	1-1 eftir venjul. leiktíma, 5-4 í vítaspyrnukeppni
5	2013	London	Borussia Dortmund	2-1
6	2020	Lissabon	Paris St Germain	1-0

Í fjögur skipti til viðbótar komst Bayern München í úrslit.

Röð	Ár	Hvar leikið	Tapaði fyrir	Úrslit
1	1982	Rotterdam	Aston Villa	0-1
2	1987	Vín	FC Porto	1-2
3	1999	Barcelona	Manchester United	1-2
4	2010	Madríd	Inter Milan	0-2

• Evrópukeppni bikarhafa (1)
  • Bayern München sigraði í þessari keppni einu sinni, árið 1967. Í úrslitum sigruðu þeir Glasgow Rangers 1:0.

• Evrópukeppni félagsliða (1)
  • Bayern München sigraði í þessari keppni einu sinni, árið 1996. Í úrslitum sigruðu þeir Bordeaux í fyrri leiknum 2:0, en í seinni leiknum 3:1.

• Heimsbikarkeppnin (2)
  • Þennan bikar hefur Bayern München sigrað tvisvar:

Röð	Ár	Hvar leikið	Sigraði	Úrslit
1	1976	Brasilíu	Cruzeiro	2-0
2	2001	Tókíó	Boca Juniors	1-0

• 
  Philipp Lahm var fyrirliði
• 
  Arjen Robben
• 
  Bastian Schweinsteiger
• 
  Thomas Müller

Þekktir leikmenn

Arjen Robben Klaus Augenthaler Michael Ballack Franz Beckenbauer Paul Breitner Ali Daei Sebastian Deisler Ásgeir Sigurvinsson

Bernd Dreher Wolfgang Dremmler Stefan Effenberg Giovane Elber Dieter Hoeness Uli Hoeness Björn Andersson Oliver Kahn

Philipp Lahm Thomas Linke Lothar Matthäus Gerd Müller Sepp Maier Jean-Marie Pfaff Franz Roth Karl-Heinz Rummenigge

Mario Basler Franck Ribery Jorginho Patrik Andersson Hasan Salihamidzic Mehmet Scholl Hans-Georg Schwarzenbeck Bastian Schweinsteiger

Þjálfarar

Þjálfarar Bayern München síðan Bundesligan var stofnuð 1964:

Röð	Þjálfari	Land	Ár	Titlar
1	Zlatko Cajkovski	Júgóslavíu	1964-1968	Bikarmeistari (2x), Evrópumeistari bikarhafa
2	Branco Zebec	Júgóslavíu	1968-1970	Meistari, bikarmeistari
3	Udo Lattek	Þýskalandi	1970-1975	Meistari (3x), bikarmeistari, Evrópumeistari
4	Dettmar Kramer	Þýskalandi	1975-1977	Evrópumeistari (2x), heimsbikarmeistari
5	Gyula Lóránt	Ungverjalandi	1977-1979
6	Pal Csernai	Ungverjalandi	1979-1983	Meistari (2x), bikarmeistari
7	Reinhard Saftig	Þýskalandi	1983
8	Udo Lattek	Þýskalandi	1983-1987	Meistari (3x), bikarmeistari (2x)
9	Jupp Heynckes	Þýskalandi	1987-1991	Meistari (2x)
10	Søren Lerby	Danmörku	1991-1992
11	Erich Ribbeck	Þýskalandi	1992-1993
12	Franz Beckenbauer	Þýskalandi	1994	Meistari
13	Giovanni Trappatoni	Ítalíu	1994-1995
14	Otto Rehhagel	Þýskalandi	1995-1996
15	Franz Beckenbauer	Þýskalandi	1996	Evrópumeistari félagsliða
16	Giovanni Trappatoni	Ítalíu	1996-1998	Meistari, bikarmeistari
17	Ottmar Hitzfeld	Þýskalandi	1998 2004	Meistari (4x), bikarmeistari (2x), meistaradeildin, heimsbikarinn
18	Felix Magath	Þýskalandi	2004-2007	Meistari (2x), bikarmeistari (2x)
19	Ottmar Hitzfeld	Þýskalandi	2007-2008	Meistari, bikarmeistari
20	Jürgen Klinsmann	Þýskalandi	2008-2009
21	Jupp Heynckes	Þýskalandi	2009
22	Louis van Gaal	Hollandi	2009-2011	Meistari, bikarmeistari
23	Andries Jonker	Hollandi	2011
24	Jupp Heynckes	Þýskalandi	Síðan 2011

• 
  Jupp Heynckes hefur þjálfað Bæjara í þrjú skipti
• 
  Ottmar Hitzfeld
• 
  Giovanni Trappatoni
• 
  Louis van Gaal

Kvennaliðið

Kvennalið Bayern München var stofnað 1970 og var strax meðal bestu liða. 1976 urðu konurnar þýskir meistarar. Fram að 1990 urðu þær 19 sinnum í röð bærískir meistarar. 1990 var kvennadeild Bundesligunnar stofnuð. Þar stóðu konurnar sig ekki nógu vel og féllu í neðri deild, þar sem þær spiluðu í átta ár. Árið 2000 komust þær aftur í Bundesliguna, en hafa ekki náð að sigra deildina. Besti árangur er fjórða sætið 2002, 2005 og 2007, sem og annað sætið 2009.

Aðrar íþróttir

Bayern München starfrækir einnig lið í öðrum íþróttagreinum en knattspyrnu. Þar má nefna körfubolta, handbolta, skák, borðtennis, fimleika og íshokkí.

Heimildir

Fyrirmynd greinarinnar var „Bayern München“ á þýsku útgáfu Wikipedia. Sótt 5. október 2011.