Afganistan
Afganistan (dari افغانستان, Afġānistān) er landlukt ríki í Mið-Asíu eða Suðvestur-Asíu og er stundum talið til Mið-Austurlanda þar sem það liggur á írönsku hásléttunni. Afganistan á landamæri að Íran í vestri, Pakistan í suðri og austri, Túrkmenistan, Úsbekistan og Tadsjikistan í norðri og Kína í austasta hluta landsins. Hluti hins umdeilda Kasmírhéraðs, sem Indland og Pakistan gera tilkall til, er við landamæri Afganistan.
| د افغانستان اسلامي دولت دولت اسلامی افغانستان Da Afġānistān Islāmi Dawlat Dawlat-e Eslāmi-e Afġānestān Islamic Republic of Afghanistan | |
|
|
| Fáni | Skjaldarmerki |
| Kjörorð: ekkert | |
| Þjóðsöngur: Milli Tharana | |
| |
| Höfuðborg | Kabúl |
| Opinbert tungumál | dari og pashto |
| Stjórnarfar | Íslamskt lýðveldi
|
| forseti | Ashraf Ghani |
| Flatarmál - Samtals - Vatn (%) |
41. sæti 652.864 km² 0 |
| Mannfjöldi - Samtals (2011) - Þéttleiki byggðar |
37. sæti 29.800.000 46/km² |
| VLF (KMJ) - Samtals - á mann |
áætl. 2007 19,84 millj. dala (114. sæti) 724 dalir (172. sæti) |
| VÞL (1993) | 0,229 (ekki flokkað. sæti) |
| Gjaldmiðill | afgani (AFN) |
| Tímabelti | UTC+4,30 |
| Þjóðarlén | .af |
| Landsnúmer | 93 |
Segja má að Afganistan sé mitt á milli Vestursins og Austursins, frá örófi alda hefur fólk ferðast í gegnum landið í ýmsum erindagjörðum, þ.m.t. verslun og þjóðflutningar. Þess vegna er Afganistan ákaflega menningarlega fjölbreytt land. Þar býr fjöldi þjóðarbrota. Vegna legu sinnar hefur landið verið talið allmikilvægt og ófáir innrásarherir hafa gert innreið sína í landið. Einnig hafa innlendir höfðingjar á köflum byggt upp mikil veldi. Árið 1747 stofnaði Ahmad Shah Durrani Durrani-keisaradæmið með höfuðborg í Kandahar. Síðar meir var Kabúl gerð að höfuðborg og stór landsvæði töpuðust til nágrannaríkja. Á 19. öld var Afganistan leppríki í pólitísku valdatafli milli Breska heimsveldisins og Rússneska keisaraveldisins. Þann 19. ágúst 1919 varð Afganistan sjálfstætt eftir þriðja stríð sitt við Breta um sjálfstæði.
Allt frá lokum áttunda áratugarins hefur verið stríð eða stríðsástand í Afganistan. Árið 1978 réðust Sovétríkin inn í landið og þá hófust átök sem áttu eftir að endast í áratug. Á tíunda áratugnum komust Talíbanar til valda, hópur mjög öfgasinnaðra múslima og þar fékk Osama bin Laden griðastað á tímabili. Eftir hryðjuverkin 11. september 2001 samþykkti öryggisráð Sameinuðu þjóðanna að senda alþjóðlegar öryggissveitir til landsins. Stríðsástand hefur ríkt í landinu gegn Talíbönum frá því að stjórn þeirra var steypt eftir innrásina árið 2001.
Efnisyfirlit
Heiti landsinsBreyta
Þjóðaheitið Afganir hefur verið notað frá miðöldum yfir Pastúna og „-stan“ er persnesk ending sem merkir „staður“. Nafnið Afganistan merkir því „land Afgana (Pastúna)“. Í stjórnarskrá Afganistan er kveðið á um að orðið „Afganar“ skuli vísa til allra afganskra ríkisborgara.
StjórnsýslueiningarBreyta
Afganistan er skipt í 34 héruð (wilayah) sem hvert hefur sinn höfuðstað og héraðsstjórn. Héruðin skiptast síðan í 398 smærri umdæmi sem ná venjulega yfir eina borg eða nokkur þorp. Hvert umdæmi hefur sinn umdæmisstjóra.
Forseti Afganistan skipar héraðsstjóra en héraðsstjórar skipa umdæmisstjóra. Héraðsstjórarnir eru fulltrúar miðstjórnarinnar í Kabúl og bera ábyrgð á stjórnsýslu innan héraða sinna. Héraðsráð eru kjörin í beinum almennum kosningum til fjögurra ára[1]. Hlutverk þeirra er að taka þátt í skipulagi og þróun og hafa eftirlit með öðrum héraðsstofnunum.
Samkvæmt 140. grein stjórnarskrárinnar og reglugerð um kosningalög á að kjósa borgarstjóra borganna í frjálsum og beinum kosningum til fjögurra ára í senn. Vegna mikils kostnaðar við framkvæmt kosninga hafa borgarstjóra- og sveitarstjórnarkosningar aldrei verið haldnar. Þess í stað hefur ríkisstjórn landsins skipað marga borgarstjóra. Í höfuðborginni, Kabúl, skipar forseti landsins borgarstjórann.
Eftirfarandi er listi yfir héruðin 34 í stafrófsröð:
TilvísanirBreyta
- ↑ „Explaining Elections, Independent Election Commission of Afghanistan“. Iec.org.af. 9. október 2004. Afrit af upprunalegu geymt þann 27. ágúst 2010. Sótt 4. febrúar 2012.
