Ríkislaus þjóð er þjóðarbrot sem er ekki meirahlutahópur í neinu þjóðríki. Meðlimir í ríkilausri þjóð eru ekki endilega ríkisfangslausir—yfirleitt hafa þeir ríkisfang í ríkinu þar sem þeir búa. Stundum er þeim þó neitað ríkisfang í ríkinu þar sem þeir óska að búa, eða þar sem ættjörð þjóðarbrotsins er. Ríkislausar þjóðir eru ekki viðurkenndar á alþjóðlegum vettvangi, t.d. af íþróttasamtökum svo sem Alþjóðaknattspyrnusambandinu (FIFA) eða alþjóðasamtökum svo sem Sameinuðu þjóðunum.

Ríkislausum þjóðum er annaðhvort dreift yfir fjölda mismunandi ríkja, svo sem Kúrdar í Írak, Tyrklandi, Íran, Armeníu og Sýrlandi), eða eru minnihlutahópur í ákveðnu héraði í stærra ríki, svo sem Úýgúrar í Xinjiang í Kína. Í sumum tilfellum höfðu ríkislausar þjóðar eigin ríki sem var hernumið eða gerðist hluti af öðru ríki, svo sem Tíbet, sem lýsti yfir sjálfstæði sínu árið 1913. Yfirlýsing var ekki viðurkennd og landið var svo hernumið af Kína árið 1951. Kínverska ríkisstjórnin heldur því fram að Tíbet sé ókljúfanlegur hluti af Kína, þar sem tíbeska ríkisstjórnin í útlegð heldur fram að Tíbet sé sjálfstætt ríki undir ólöglegu hernámi.

Sumar þjóðir sem einu sinni voru ríkislausar urðu svo að þjóðríkjum, svo sem Balkanskagaþjóðir eins og Króatar, Serbar, Bosníumenn, Slóvenar, Svartfellingar, Kosóvar og Makedóníumenn. Rómafólk er kannski undantekning við þessa reglu, því það á enga skýra ættjörð og lífir hirðingjalífi, og hefur ekki lýst yfir vilja til að stofna sitt eigið ríki.

Fyrst ekki öll ríki eru þjóðríki er fjöldi þjóða sem búa í fjölþjóðaríki án þess að þær séu teldar ríkislausar.

Dæmi um ríkislausar þjóðir breyta

Þjóð Fáni Tungumál Mannfjöldi Ríki Ættjörð
Andalúsíumenn
 
andalúsíska 9 milljónir Spánn Andalúsía
Assyrar
 
assyríska 3,3 milljónir Sýrland, Írak, Íran, Tyrkland Assyría
Ástralskir frumbyggjar áströlsk frumbyggjamál 0,68 milljónir Ástralía Ástralía
Balúkar
 
balúkíska 10 milljónir Pakistan, Íran, Afganistan Balúkistan
Baskar
 
baskneska, franska, spænska 3,1 milljónir Frakkland, Spánn Baskaland
Borómenn
 
bodó 1,3 milljón Indland Bodóland
Bretónar
 
bretónska, franska, galló 3,1 milljónir Frakkland Bretanía
Færeyingar
 
færeyska 0,06 milljónir Danmörk Færeyjar
Galisíubúar
 
galisíska 2,8 milljónir Spánn Galisía
Hawaiibúar
 
hawaiíska 0,5 milljónir Bandaríkin Hawaii
Hmongmenn
 
hmong 4 milljónir Laos, Kína, Víetnam, Taíland
Igbómenn
 
igbo 30 milljónir Nígería Bíafra
Inuítar
 
inuítamál 1 milljón Bandaríkin, Danmörk, Kanada Síbería, Alaska, Norður-Kanada, Grænland
Jorúba-menn
 
jorúba 35 milljónir Nígería, Benín, Tógó Jorúbaland
Kasmírar kasmíríska 5,6 milljónir Indland, Pakistan, Kína Kasmír
Katalónar
 
katalónska, spænska, franska 8 milljónir Spánn, Frakkland Katalónía
Kornbretar
 
enska, kornbreska 0,5 milljónir Bretland Cornwall
Korsíkanar
 
korsíkanska, franska, ligúranska 0,3 milljónir Frakkland Korsíka
Kúkímenn
 
kúkímál 5 milljónir Myanmar, Indland Mísoram og Chin
Kúrdar
 
kúrdíska 40 milljónir Írak, Tyrkland, Íran, Armenía, Sýrland Kúrdistan
Lakotamenn
 
lakota, enska 0,1 milljónir Bandaríkin Lakota
Losímenn
 
losí 5,1 milljónir Sambía Barotseland
Mapuche-menn
 
mapudungun 1 milljón Argentína, Síle Araucanía
Maórar
 
maóríska 0,75 milljónur Nýja-Sjáland Nýja-Sjáland
Moravíar
 
moravíska 7 milljónir Tékkland Moravía
Nagamenn
 
tíbetóburmískar mallýskur 2 milljónir Indland Nagaland
Ogonímenn
 
ogoní 0,5 milljónir Nígería Ogoníland
Oksítanar
 
oksítanska, franska 16 milljónir Frakkland Oksítanía
Québec-búar
 
franska 6,2 milljónir Kanada Quebec
Riffíanar
 
riffíanska 6 milljónir Marokkó, Spánn Rif
Rjukjúanar rjukjúanmál 1 milljón Japan Rjukjúan
Róhingjar
 
rohingya 3,6 milljónir Myanmar Rakhine
Samar
 
samísk mál, norska, sænska, finnska, rússneska 0,16 milljónir Noregur, Svíþjóð, Finnland, Rússland Lappland
Sardiníubúar
 
sardiníska, korsósardiníska, ítalska, katalónska, ligúranska 1,6 milljón Ítalía Sardinía
Shan-menn
 
shanmál 6 milljónir Myanmar Shan
Sirkasíumenn
 
sirkasíska 8 milljónir Rússland Sirkasía
Sindíar
 
sindí 60 milljónir Pakistan, Indland Sindúdess
Síkar
 
púnjabíska 27 milljónir Indland, Pakistan Kalistan
Skotar
 
enska, skoska, skosk gelíska 5,2 milljónir Bretland Skotland
Sorbar
 
sorbíska 0,6 – 0,7 milljónir Þýskaland, Tékkland Lúsatía
Tamílmenn tamílska 77 milljónir Srí Lanka, Indland Tamilakam og Tamil Eelam
Tatarar
 
tataríska 7 milljónir Rússland Tatarstan
Téténar
 
téténíska 2 milljónir Rússland Téténía og Dagestan
Tíbetar
 
tíbeska 6 milljónir Kína Tíbet
Túaregar
 
túareg 1,2 milljón Malí, Níger Asawad
Úígúrar
 
úígúríska 9 milljónir Kína Kínverska Túrkestan
Vallónar
 
franska, vallónska, pikardíska, þýska 5,2 milljónir Belgía Vallónía
Wales-búar
 
velska, enska 3 milljónir Bretland Wales
   Þessi grein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.