Kosningar til bæjarstjórnar í Reykjavík voru fyrst haldnar árið 1836 og síðast árið 1958. Fyrst var bæjarstjóri kosinn beinni kosningu árið 1920. Eftir að nafni Reykjavíkurbæjar var breytt í Reykjavíkurborg, var farið að tala um borgarstjórn í stað bæjarstjórn. Fyrst var kosið til borgarstjórnar í Reykjavík í sveitarstjórnarkosningunum 1962. Niðurstöður kjörfunda fyrir árið 1908 er að finna í Borgara- og bæjarstjórnarbókum Reykjavíkur sem varðveittar eru í Borgarskjalasafni Reykjavíkur. Fyrsti hluti þeirra frá 1836-1872 er útgefinn í ritinu Bæjarstjórn í mótun. Reykjavík 1971.
| Listi
|
|
Kjörnir bæjarfulltrúar
|
| Þjóðræðisfélagið
|
|
Kristján Jónsson
|
| Þjóðræðisfélagið
|
|
Jón Magnússon
|
| Völundar-menn
|
|
Magnús S. Blöndahl
|
| Heimastjórnarfélagið Fram
|
|
Jón Þorláksson
|
| Listi kaupmanna
|
|
Ásgeir Sigurðsson
|
| Sjómannafélagið Aldan
|
|
Þorsteinn Þorsteinsson
|
| Flokkur
|
|
Atkvæði
|
%
|
Bæjarf.
|
| Þjóðræðisfélagið
|
|
60
|
21
|
2
|
| Völundar-menn
|
|
53
|
19
|
1
|
| Heimastjórnarfélagið Fram
|
|
46
|
16
|
1
|
| Listi kaupmanna
|
|
45
|
16
|
1
|
| Sjómannafélagið Aldan
|
|
28
|
10
|
1
|
| Aðrir
|
|
45
|
16
|
0
|
| Ógildir
|
|
3
|
1
|
|
| Alls
|
|
280
|
100
|
3
|
Kosið var 3. janúar. Valdir voru sex fulltrúar með kjörtímabil til sex ára. Kosningarétt höfðu einungis útsvarsgreiðendur úr hópi hærri gjaldenda. 428 voru á kjörskrá og greiddu 280 atkvæði. Listakosning var viðhöfð í fyrsta sinn og komu átta listar fram. Öllum var heimilt að stilla mönnum upp á framboðslista, jafnvel að þeim forspurðum. Þrátt fyrir fjölda framboðslista buðu kosningarnar ekki upp á miklar pólitískar sviptingar. Þetta voru fyrstu kosningarnar í Reykjavík þar sem konur voru kjörgengar, ef þær voru ógiftar og skattgreiðendur. Til tals kom að bjóða fram sérstakan lista kvenna, en það varð ekki að veruleika fyrr en tveimur árum síðar.
| Flokkur
|
|
Atkvæði
|
%
|
Bæjarf.
|
| F-listi (Kvennalisti)
|
|
345
|
21,3
|
4
|
| D-listi (Heimastjórnarfélagið Fram)
|
|
235
|
14,5
|
3
|
| K-listi (Listi Iðnaðarmannafélagsins)
|
|
190
|
11,7
|
2
|
| G-listi (Listi Góðtemplara)
|
|
161
|
9,9
|
2
|
| A-listi (Listi Dagsbrúnar)
|
|
116
|
7,1
|
1
|
| C-listi (Listi Landvarnarmanna)
|
|
95
|
5,9
|
1
|
| I-listi (Listi Þjóðræðismanna)
|
|
78
|
4,8
|
1
|
| N-listi ( Listi Sjálfboðaliðs)
|
|
75
|
4,6
|
1
|
| E-listi (Listi skipaður kaupmönnum)
|
|
68
|
4,2
|
0
|
| J-listi (Listi sjómannafélaganna)
|
|
64
|
4,0
|
0
|
| B-listi (Listi Verkamannasambandsins)
|
|
38
|
2,3
|
0
|
| E-listi (Listi Framfarafélagsins)
|
|
34
|
2,1
|
0
|
| L-listi
|
|
28
|
1,7
|
0
|
| P-listi
|
|
21
|
1,3
|
0
|
| Q-listi
|
|
18
|
0,1
|
0
|
| H-listi
|
|
7
|
0,1
|
0
|
| R-listi
|
|
5
|
0,1
|
0
|
| O-listi
|
|
4
|
0,1
|
0
|
| Ógildir
|
|
38
|
2,3
|
|
| Alls
|
|
1.620
|
100
|
15
|
Kosið var 24. janúar. Listakosning viðhöfð og reyndist mörgum erfitt að skilja hvernig hið nýja kosningakerfi virkaði. Raunar hafði sama tilhögun verið höfð á tveimur árum fyrr, en í það sinnið kusu einungis tekjuhærri íbúar bæjarins og þá um aðeins sex fulltrúa. Mikill fjöldi framboða kom fram, þar sem forystumenn í bæjarmálum vildi flestir leiða sinn lista. Nöfn nokkurra einstaklinga komu fyrir á fleiri en einum framboðslista, þar sem heimilt var að stilla mönnum upp á lista að þeim forspurðum. Tíu af átján framboðslistum hlutu engan mann kjörinn og féllu atkvæði þeirra því dauð niður.
Óhætt er að segja að reykvískar konur hafi nýtt sér vel þessa ringulreið. Giftar konur höfðu nú öðlast kosningarétt og stilltu kvenfélög bæjarins upp sameiginlegum lista. Hlaut hann 345 atkvæði eða rösklega fimmtung atkvæða. Allir fjórir frambjóðendur kvennalistans náðu kjöri. Eftir á að hyggja var það kæruleysi hjá konunum að stilla ekki upp fleiri frambjóðendum, því litlu mátti muna að fylgið dygði fyrir fimmta fulltrúanum.
Önnur þau framboð sem bestum árangri náðu, voru einnig boðin fram af stjórnmálafélögum eða hagsmunahópum. Listi Fram, félags Heimastjórnarmanna, hlaut þrjá fulltrúa, listi á vegum Iðnaðarmannafélagsins tvo og það sama gilti um lista sem Góðtemplarar stóðu að. Úrslitin urðu því mjög til að ýta undir stofnun og skipulag formlegra stjórnmálafélaga í Reykjavík.
| Listi
|
Atkvæði
|
| Fj.
|
%
|
Bæjarf.
|
| B-listi Heimastjórnarfélagsins Fram
|
508 |
38,4
|
3
|
| E-listi Dagsbrúnar
|
319 |
24,1
|
1
|
| A-listi Kvennalisti
|
275 |
20,8
|
1
|
| D-listi Bindindismanna
|
103 |
7,8
|
0
|
| C-listi Kaupmanna
|
86 |
6,5
|
0
|
| Ógildir
|
31 |
2,3
|
|
| Alls
|
1322
|
100
|
5
|
Kosið var 29. janúar um fimm af fimmtán sætum í bæjarstjórn. Dregin voru út nöfn fimm bæjarfulltrúa sem kjósa skyldi um á nýjan leik. Fimm listar voru í kjöri: listi Heimastjórnarflokksins, listi Verkamannafélagsins Dagsbrúnar, Kvennalisti, listi Góðtemplara og listi sem nokkrir kaupmenn stóðu saman að.
Tryggvi Gunnarsson var efstur á lista Heimastjórnarmanna, en síðla árs 1909 hafði Björn Jónsson ráðherra vikið honum úr starfi sem bankastjóri Landsbankans. Stuðningsmenn ráðherra tefldu ekki fram lista í kosningunum, en áttu fulltrúa á lista Dagsbrúnar. Því litu Heimastjórnarmenn á kosningarnar öðrum þræði sem mælingu á styrk landsstjórnarinnar.[1]
| Flokkur
|
|
Atkvæði
|
%
|
Bæjarf.
|
| A-listi (Sjálfstæðisflokkur)
|
|
493
|
27,9
|
2
|
| E-listi (Heimastjórnarfélagið Fram)
|
|
414
|
23,4
|
(2)
|
| C-listi (Kvennalisti)
|
|
374
|
21,1
|
1
|
| B-listi (Listi Dagsbrúnar)
|
|
281
|
15,9
|
(1)
|
| L-listi (P. Hjaltested úrsmiður efstur)
|
|
57
|
3,2
|
0
|
| I-listi (Guðmundur Hannesson efstur)
|
|
30
|
1,7
|
0
|
| H-listi (Hannes Þorsteinsson efstur)
|
|
18
|
1,0
|
0
|
| D-listi (Sveinn Björnsson efstur)
|
|
16
|
0,9
|
0
|
| G-listi (Jóhannes Jósefsson efstur)
|
|
13
|
0,7
|
0
|
| F-listi (Bríet Bjarnhéðinsdóttir efst)
|
|
10
|
0,6
|
0
|
| J-listi (Sigurður Jónsson efstur)
|
|
4
|
0,2
|
0
|
| K-listi (Þorvarður Þorvarðsson efstur)
|
|
1
|
0,1
|
0
|
| Ógildir
|
|
55
|
3,1
|
|
| Alls
|
|
1.766
|
100
|
5
|
Kosið var 27. janúar um fimm af fimmtán sætum í bæjarstjórn. Dregin voru út nöfn fimm bæjarfulltrúa sem kjósa skyldi um á nýjan leik. Tólf listar voru í framboði, en fjórir fengu obbann af atkvæðunum, listar Heimastjórnarflokksins, Sjálfstæðisfloksins (gamla), Verkamannafélagsins Dagsbrúnar og Kvennaframboðið.
Hin framboðin átta fengu mun minna fylgi og allt niður í eitt atkvæði. Listar þessir voru margir hverjir skipaðir sama fólki og vinsælli framboðslistarnir en í annarri röð, þannig var Bríet Bjarnhéðinsdóttir í öðru sæti á hinum opinbera Kvennalista, en efst á F-lista, sem einnig var skipaður konum. Þorvarður Þorvarðsson var kjörinn í bæjarstjórn, en hann var bæði á framboðslista Heimastjórnarfélagsins og efsti frambjóðandi Dagsbrúnar. Þá var hann efstur á K-lista sem hlaut aðeins eitt atkvæði.
Kjörsókn þótti léleg eða rétt rúmlega 40%.[2]
| Flokkur
|
|
Atkvæði
|
%
|
Bæjarf.
|
| A-listi (Sjálfstæðisflokkur)
|
|
264
|
23,0
|
2
|
| G-listi (Heimastjórnarfélagið Fram)
|
|
249
|
21,7
|
2
|
| C-listi (Kvennalisti)
|
|
135
|
11,8
|
1
|
| D-listi (Listi Dagsbrúnar)
|
|
89
|
7,8
|
0
|
| E-listi (Þjóðræðismenn)
|
|
76
|
6,6
|
0
|
| B-listi (Kristján Ó. Þorgrímsson efstur)
|
|
68
|
6,0
|
0
|
| F-listi (P. Hjaltested úrsmiður efstur)
|
|
46
|
4,0
|
0
|
| Ógildir
|
|
221
|
19,3
|
|
| Alls
|
|
1.148
|
100
|
5
|
Kosið var 25. janúar um fimm af fimmtán sætum í bæjarstjórn. Dregin voru út nöfn fimm bæjarfulltrúa sem kjósa skyldi um á nýjan leik. Kosið var eftir nýjum reglum, sem heimiluðu kjósendum að strika út af framboðslistum eða endurraða þeim. Fyrir vikið varð hlutfall ógildra atkvæða mjög hátt. Sjö listar voru í framboði, en flest atkvæði fengu listar Heimastjórnarflokksins, Sjálfstæðisfloksins (gamla), Verkamannafélagsins Dagsbrúnar og Kvennaframboðið.[3]
| Flokkur
|
|
Atkvæði
|
%
|
Bæjarf.
|
| A-listi (Sjálfstæðisflokkur)
|
|
739
|
52,8
|
2
|
| B-listi (Heimastjórnarfélagið Fram)
|
|
249
|
28,3
|
1
|
| C-listi (Templaralisti)
|
|
135
|
11,1
|
0
|
| D-listi (Halldór Daníelsson yfirdómari efstur)
|
|
64
|
4,6
|
0
|
| Ógildir
|
|
45
|
3,2
|
|
| Alls
|
|
1.399
|
100
|
3
|
Aukakosningar voru haldnar 5. desember um þrjú sæti í bæjarstjórn. Jóhann Jóhannesson, sem kjörinn hafði verið í ársbyrjun lést í nóvember. Knud Zimsen sagði af sér, þar sem hann hafði tekið við störfum borgarstjóra og Pétur G. Guðmundsson var fluttur úr bænum.
Fjórir listar voru í framboði. Auk Heimastjórnarflokksins og Sjálfstæðisfloksins (gamla) buðu Templarar fram lista. Fjórði framboðslistinn var óháður flokkum eða félögum.[4]
| Flokkur
|
|
Atkvæði
|
%
|
Bæjarf.
|
| C-listi (Listi verkalýðsfélaganna)
|
|
911
|
44,9
|
3
|
| A-listi (Heimastjórnarfélagið Fram)
|
|
643
|
31,7
|
2
|
| D-listi (Kvennalisti)
|
|
204
|
10,1
|
0
|
| B-listi (Sjálfstæðisflokkur)
|
|
163
|
8,0
|
0
|
| E-listi (Thor Jensen efstur)
|
|
80
|
3,9
|
0
|
| Ógildir
|
|
36
|
1,8
|
|
| Alls
|
|
2.028
|
100
|
5
|
Kosið var 31. janúar um fimm af fimmtán sætum í bæjarstjórn. Dregin voru út nöfn fimm bæjarfulltrúa sem kjósa skyldi um á nýjan leik. Fram komu fimm framboðslistar.
Listi verkalýðsfélaganna vann stórsigur, hlaut þrjá af fimm fulltrúum en auk Verkamannafélagsins Dagsbrúnar stóðu Hásetafélagið og Verkakvennafélagið Framsókn að framboðinu. Úrslit kosninganna urðu til þess að ýta undir sameiningu borgaralegu aflanna í bænum.
Heimastjórnarfélagið Fram fékk hin tvö sætin, en listar Sjálfstæðisfloksins (gamla) og Kvennaframboðið náðu ekki kjöri. Þrjú félög kvenna stóðu að Kvennalistanum, með Ingu Láru Lárusdótttur í efsta sæti. Kvenréttindafélagið stóð hins vegar ekki að framboðinu og studdi Bríet Bjarnhéðinsdóttir framboð Heimastjórnarmanna.
Fimmti framboðslistinn fékk langminnst fylgi. Hann státaði af Thor Jensen í efsta sæti, sem þó var í framboði fyrir Heimastjórnarflokkinn. Listanum hefur því verið ætlað að sundra atkvæðum Heimastjórnarmanna.[5]
| Listi
|
Atkvæði
|
| Fj.
|
%
|
Bæjarf.
|
| A-listi
|
1193 |
40,9
|
3
|
| B-listi
|
1.593 |
54,6
|
4
|
| C-listi
|
76 |
2,6
|
0
|
| Auðir
|
2 |
0,1
|
|
| Ógildir
|
54 |
2,0
|
|
| Alls
|
2.918
|
100
|
7
|
Kosið var 31. janúar um sjö af fimmtán sætum í bæjarstjórn. Þrír listar voru í kjöri: A-listi jafnaðarmanna, B-listi Sjálfstjórnar og C-listi, sem talinn var boðinn fram á vegum Sjálfstæðisflokksins þversum. [6]
| Listi
|
Atkvæði
|
| Fj.
|
%
|
Bæjarf.
|
| A-listi
|
807 |
33,6
|
2
|
| B-listi
|
1.562 |
65,3
|
4
|
| C-listi
|
22 |
0,9
|
0
|
| Auðir og ógildir
|
47 |
2,0
|
|
| Alls
|
2.391
|
100
|
6
|
Kosið var 31. janúar um sex af fimmtán sætum í bæjarstjórn. Þrír listar voru í kjöri: A-listi jafnaðarmanna, B-listi Sjálfstjórnar og C-listi „Kjósendafélagsins“, sem var óháð framboð. [7]
| Kjörinn bæjarfulltrúi
|
| Þórður Sveinsson
|
| Listi
|
Atkvæði
|
| Fj.
|
%
|
Bæjarf.
|
| Þórður Sveinsson
|
1.467 |
|
1
|
| Georg Ólafsson
|
1.148 |
|
0
|
Efnt var til aukakosninga 6. nóvember um eitt sæti í bæjarstjórn. Félagið Sjálfstjórn studdi Georg Ólafsson, en Framsóknarmenn, Alþýðuflokksmenn og Sjálfstæðismenn þversum studdu Þórð Sveinsson.[8]
| Listi
|
Atkvæði
|
| Fj.
|
%
|
Bæjarf.
|
| A-listi
|
3.100 |
63,5
|
3
|
| B-listi
|
1.757 |
36,0
|
2
|
| Auðir og ógildir
|
26 |
0,5
|
|
| Alls
|
4.883
|
100
|
5
|
Kosið var 28. janúar um þriðjung sæta í bæjarstjórn. Tveir listar voru í kjöri: A-listi borgaralegu aflanna, en að honum stóðu landsmálafélagið „Stefnir“ (sem stofnaðu var á grunni félagsins Sjálfsstjórnar og „Kjósendafélagið“ og B-listi Alþýðuflokksins. Hlutur kvenna þótti rýr á framboðslistunum og var stofnuð nefnd til að undirbúa framboð sérstaks kvennalista, en niðurstaða hennar var sú að hvorki væri tími né fjármagn til þess.
[9]
| Listi
|
Atkvæði
|
| Fj.
|
%
|
Bæjarf.
|
| A-listi
|
1.729 |
34,0
|
2
|
| B-listi
|
3.237 |
63,6
|
3
|
| C-listi
|
102 |
2,0
|
0
|
| Auðir og ógildir
|
18 |
0,4
|
|
| Alls
|
5.086
|
100
|
5
|
Kosið var 26. janúar um þriðjung sæta í bæjarstjórn. Þrír listar voru í kjöri: A-listi Alþýðuflokksins, B-listi borgaralegu aflanna og C-listi sem leiddur var af Magnúsi Sigurðssyni bankastjóra.
[10]
| Listi
|
Atkvæði
|
| Fj.
|
%
|
Bæjarf.
|
| A-listi
|
2.516 |
39,5
|
2
|
| B-listi
|
3.820 |
60,0
|
3
|
| Auðir
|
18 |
0,3
|
|
| Ógildir
|
21 |
0,3
|
|
| Alls
|
6.375
|
100
|
5
|
Kosið var 23. janúar um þriðjung sæta í bæjarstjórn. Tveir listar voru í kjöri: A-listi sem skipaður var forystumönnum Alþýðuflokksins og naut stuðnings Framsóknarmanna og B-listi borgaralegu aflanna.
[11]
| Listi
|
|
Kjörnir bæjarfulltrúar
|
| Alþ.
|
|
Sigurður Jónasson til 2 ára
|
| Alþ.
|
|
Kjartan Ólafsson til 4 ára
|
| Sj.
|
|
Magnús Kjaran til 2 ára
|
| Sj.
|
|
Theódór Líndal til 2 ára
|
| Sj.
|
|
Guðrún Jónasson til 4 ára
|
Kosið var 28. janúar um þriðjung sæta í bæjarstjórn. [12]
Gengið var til kosninga þann 26. janúar eftir nýjum lögum. Kosið var um alla borgarfulltrúana fimmtán í einu og kjörtímabil þeirra samræmt.[13]
Sveitarstjórnarkosningarnar 1950 fóru fram 29. janúar.[18] Sigfús Sigurhjartarson lést á miðju kjörtímabili og tók Nanna Ólafsdóttir sæti hans sem bæjarfulltrúi Sósíalistaflokksins.
Sveitarstjórnarkosningarnar 1954 fóru fram 31. janúar.[19] Rúmri viku fyrir kosningar tilkynnti efsti maður Þjóðvarnarflokksins, Bárður Daníelsson, að hann viki af framboðslista flokks síns vegna ásakana um spillingu. Kjörstjórn úrskurðaði daginn fyrir kosningar að slíkt væri óheimilt. Niðurstaðan varð sú að annar maður á framboðslistanum, Gils Guðmundsson, tók sæti í bæjarstjórn uns fallið var frá rannsókn á máli Bárðar þá um haustið. Töldu Þjóðvarnarmenn að málið hefði kostað þá heilan bæjarfulltrúa.
