Sumarólympíuleikarnir 1960

Sumarólympíuleikarnir 1960 voru haldnir í Rómaborg á Ítalíu frá 25. ágúst til 11. september. Mikið var lagt í umgjörð leikanna, þar sem heimamenn kappkostuðu að rifja upp forna sögu Rómar. Íslendingar bundu vonir við að Vilhjálmur Einarsson kæmist á verðlaunapall eins og fjórum árum fyrr, en hann hafnaði í fimmta sæti í þrístökkskeppninni.

17. sumarólympíuleikarnir
Bær:	Róm, Ítalíu
Þátttökulönd:	83
Þátttakendur:	5.347 (4.734 karlar, 613 konur)
Keppnir:	150 í 17 greinum
Hófust:	25. ágúst 1960
Lauk:	11. september 1960
Settir af:	Giovanni Gronchi forseta
Íslenskur fánaberi:	Pétur Rögnvaldsson

Aðdragandi og skipulag

Rómaborg átti á sínum tíma að halda Ólympíuleikana 1908 en fallið var frá því, ekki hvað síst vegna eldgoss í Vesúvíusi árið 1906.

Ákvörðunin um staðarvalið var tekin sumarið 1955. Sex aðrar borgir sóttust eftir upphefðinni: Brussel, Búdapest, Detroit, Lausanne, Mexíkóborg og Tókýó. Fór Róm með sigur af hólmi eftir harða baráttu við Lausanne.

Íþróttamenn frá 83 löndum tóku þátt á leikunum, en líkt og á leikunum 1956 og 1964 kepptu Austur- og Vestur-Þjóðverjar saman undir merkjum Þýskalands. Suður-Afríka var meðal þátttökulanda í síðasta sinn uns aðskilnaðarstefnan var afnumin í landinu.

Keppnisgreinar

Keppt var í 150 greinum. Fjöldi keppna í einstökum íþróttaflokkum er gefinn upp í sviga.

• Frjálsar íþróttir (33)

• Kappróður (7)

• Körfuknattleikur (1)

• Hnefaleikar (10)

• Kajakróður (7)

• Hjólreiðar (6)

• Reiðmennska (5)

• Skylmingar (8)

• Knattspyrna (1)

• Fimleikar (14)

• Ólympískar Lyftingar (7)

• Hokkí (1)

• Fangbrögð (8)

• Nútímafimmtarþraut (2)

• Sund (15)

• Dýfingar (4)

• Sundknattleikur (1)

• Skotfimi (6)

• Siglingar (5)

Einstakir afreksmenn

Austur-þýska dýfingarkonan Ingrid Krämer var sigursæl á Ólympíuleikunum 1960.

Verðlaunahafar í kanóróðrakeppni leikanna. Gullverðlaunahafarnir voru sænskir: Gert Fredriksson og Sven-Olov Sjödelius. Sá fyrrnefndi vann til gullverðlauna á sínum fernu Ólympíuleikum í röð.

Bandaríski spretthlauparinn Wilma Rudolph vann gullverðlaun í 100 metrum, 200 metrum og 4*100 metra boðhlaupi. Hún öðlaðist miklar vinsældir heimafyrir og var mikið gert úr þeirri staðreynd að hún átti við lömunarveiki og fleiri alvarlega sjúkdóma að etja fram á unglingsár.

Abebe Bikila frá Eþíópíu varð fyrstur þeldökkra Afríkubúa til að vinna gullverðlaun á Ólympíuleikum þegar hann kom fyrstur í mark í Maraþonhlaupi. Undrun vakti að hann hljóp berfættur alla leiðina.

Rafer Johnson frá Bandaríkjunum hlaut gullverðlaunin í tugþraut. Meðan á æfingum fyrir leikana stóð bauðst honum hlutverk í stórmyndinni Spartacus, sem hann neyddist að lokum til að afþakka þar sem talið var að slíkur kvikmyndaleikur myndi stangast á við áhugamannareglur Ólympíuleikanna.

Tyrkir höfnuðu í sjötta sæti yfir fjölda gullverðlauna á leikunum, með sjö slík verðlaun. Þau unnust öll í fangbragðakeppninni.

Sovétmennirnir Júríj Vlasov sigraði í þungavigt kraftlyftinga. Vlasov þótti óvenjulegur lyftingakappi, skartaði þykkum gleraugum og lá í bókum. Hann sneri sér síðar að ritstörfum og stjórnmálum og átti um tíma sæti á rússneska þinginu.

Gríski krónprinsinn sigraði í siglingum á Ólympíuleikunum.

Danskur hjólreiðakappi, Knud Enemark Jensen, hneig niður í miðri hjólreiðakeppninni og var úrskurðaður látinn á sjúkrahúsi skömmu síðar. Hann varð þar með annar íþróttamaðurinn í sögu nútímaólympíuleikanna til að deyja í keppni. Síðar kom í ljós að lyfjanotkun Jensens hefði átt hlut að máli og varð það til þess að farið var að taka lyfjamisnotkun íþróttamanna fastari tökum en verið hafði.

Aladár Gerevich var í gullverðlaunasveit Ungverja í skylmingakeppninni, fimmtugur að aldri. Hann vann þar með til verðlauna á sínum sjöttu leikum, en hann keppti fyrst í Los Angeles árið 1932.

Kóngafólk var fyrirferðarmikið í siglingakeppninni. Gríski krónprinsinn (síðar Konstantín II Grikkjakonungur) vann til gullverðlauna fyrir þjóð sína, en Soffía systir hans (síðar drottning Spánar) keppti í kvennaflokki.

Pakistan rauf óslitna sigurgöngu Indverja í hokkíkeppninni frá leikunum 1928.

Sovésku stúlkurnar unnu fimmtán af sextán mögulegum verðlaunum í fimleikakeppninni.

Cassius Clay, sem síðar tók upp nafnið Muhammad Ali, sigraði í -81 kílógramma flokki hnefaleikakeppninnar.

Þátttaka Íslendinga á leikunum

Íslendingar sendu níu íþróttamenn til keppni á leikunum, sjö frjálsíþróttamenn og tvo keppendur í sundi. Ágústa Þorsteinsdóttir keppti í sundi og varð fyrsta konan til að keppa fyrir Íslands hönd á sumarólympíuleikum frá því á leikunum í Lundúnum tólf árum fyrr.

Svavar Markússon varð tuttugasti í 1.500 metra hlaupi á nýju Íslandsmeti, 3:47,1 mínútum. Var það eina Íslandsmetið á leikunum.

Mestar vonir voru bundnar við Vilhjálm Einarsson. Til að gefa honum kost á að prófa aðstæður, var Vilhjálmur einnig skráður til keppni í langstökki, þrátt fyrir að leggja ekki sérstaklega stund á þá grein. Í úrslitum þrístökkskeppninnar stökk Vilhjálmur 16,37 metra. Það var lengra en sigurstökkið á leikunum fjórum árum fyrr, en gaf að þessu sinni fimmta sætið.

Íslenska knattspyrnulandslíðið tók þátt í forkeppni Ólympíuleikanna og var í riðli með Danmörku og Noregi. Liðið komst ekki áfram en gerði jafntefli á útivelli gegn Dönum, þar sem litlu mátti muna að Íslendingar ynnu sinn fyrsta sigur á gömlu herraþjóðinni.

Verðlaunaskipting eftir löndum

Nr.	Land	Gull	Silfur	Brons	Samtals
1	Sovétríkin	43	29	31	103
2	Bandaríkin	34	21	16	71
3	Ítalía	13	10	13	36
4	Þýskaland	12	19	11	42
5	Ástralía	8	8	6	22
6	Tyrkland	7	2	0	9
7	Ungverjaland	6	8	7	21
8	Japan	4	7	7	18
9	Pólland	4	6	11	21
10	Tékkóslóvakía	3	2	3	8
11	Rúmenía	3	1	6	10
12	Bretland	2	6	12	20
13	Danmörk	2	3	1	6
14	Nýja Sjáland	2	0	1	3
15	Búlgaría	1	3	3	7
16	Svíþjóð	1	2	3	6
17	Finnland	1	1	3	5
18	Austurríki	1	1	0	2
	Júgóslavía	1	1	0	2
20	Pakistan	1	0	1	2
21	Eþíópía	1	0	0	1
	Grikkland	1	0	0	1
	Noregur	1	0	0	1
24	Sviss	0	3	3	6
25	Frakkland	0	2	3	5
26	Belgía	0	2	2	4
27	Íran	0	1	3	4
28	Holland	0	1	2	3
	Suður-Afríka	0	1	2	3
30	Argentína	0	1	1	2
	Sameinaða arabalýðveldið	0	1	1	2
32	Kanada	0	1	0	1
	Tævan	0	1	0	1
	Ghana	0	1	0	1
	Indland	0	1	0	1
	Marokkó	0	1	0	1
	Portúgal	0	1	0	1
	Singapúr	0	1	0	1
39	Brasilía	0	0	2	2
	Bresku Vestur-Indíur	0	0	2	2
41	Írak	0	0	1	1
	Mexíkó	0	0	1	1
	Spánn	0	0	1	1
	Venesúela	0	0	1	1
Alls		152	149	160	461