Franska Gvæjana

Franska Gvæjana (franska: Guyane française) er franskt handanhafshérað á norðausturströnd Suður-Ameríku, með landamæri að Brasilíu í suðri og austri, og Súrínam í vestri og liggur að Atlantshafi Í norðri. Árið 2013 bjuggu um það bil 250 þúsund manns í Frönsku Gvæjana. Höfuðstaður héraðsins er Cayenne og um helmingur íbúa býr á höfuðborgarsvæðinu. Franska Gvæjana er langstærsta handanhafshérað Frakklands, stærsta handanhafshéraðið innan Evrópusambandsins og annað stærsta hérað Frakklands. 98,9% af landsvæði Franska Gvæjana er þakið skógi, sem er að stórum hluta regnskógur. Guiana-Amasónþjóðgarðurinn er stærsti þjóðgarðurinn í Evrópusambandinu og nær yfir 41% af landsvæði Franska Gvæjana.

Guyane française
Fáni	Skjaldarmerki
Kjörorð: Fert Aurum Industria
Þjóðsöngur: La Marseillaise
Höfuðborg	Cayenne
Opinbert tungumál	franska
Stjórnarfar	Franskt héraðsþing
Forseti	Emmanuel Macron
Landstjóri	Thierry Queffelec
Héraðsþingsforseti	Rodolphe Alexandre
Franskt handanhafshérað
• Stofnun	19. mars 1946
Flatarmál  • Samtals  • Vatn (%)	83.534 km² ~0
Mannfjöldi  • Samtals (2021)  • Þéttleiki byggðar	294.071 3,5/km²
VLF (KMJ)	áætl. 2019
• Samtals	4,87 millj. dala (17. sæti)
• Á mann	17.100 dalir
Gjaldmiðill	evra
Tímabelti	UTC-3
Þjóðarlén	.gf
Landsnúmer	++594

Landið er almennt bara kallað Guyane. Upphaflega var það eitt af fimm nýlendum sem hétu „Gvæjana“: þetta voru Spænska Gvæjana (nú Guayana-hérað í Venesúela), Breska Gvæjana (nú Gvæjana), Hollenska Gvæjana (nú Súrínam), Franska Gvæjana og Portúgalska Gvæjana (nú fylkið Amapá í Brasilíu). Franska Gvæjana myndar eina landfræðilega heild, Gvæjanahálendið, með Gvæjana og Súrínam. 70% íbúa Franska Gvæjana kusu gegn sjálfstjórn í þjóðaratkvæðagreiðslu árið 2010. Frá því í desember 2015 hefur héraðið verið með eitt héraðsþing, sem tók við af héraðsráði og umdæmisráði.

Franska Gvæjana er hérað innan Frakklands og gjaldmiðill þess er evra. Opinbert mál er franska, en algengasta móðurmál íbúa er kreólamálið Kriyòl. Efnahagslega er héraðið háð Frakklandi. Geimferðamiðstöðin í Gvæjana, sem var sett á laggirnar árið 1964, stendur undir stórum hluta af efnahag landsins, en þar er aðalgeimferðastöð Geimferðastofnunar Evrópu við miðbaug.

Heiti

Á frönsku nefnist Franska Gvæjana einfaldlega Guyane, en á mörgum öðrum málum er „franska“ bætt framan við af því á nýlendutímanum voru Gvæjönurnar fimm: „Spænska Gvæjana“ (nú Guayana-hérað í Venesúela), „Breska Gvæjana“ (nú einfaldlega Gvæjana), „Hollenska Gvæjana“ (nú Súrínam), Franska Gvæjana og „Portúgalska Gvæjana“ (nú héraðið Amapá í Brasilíu). Gvæjana, Franska Gvæjana og Súrínam mynda saman Gvæjanahálendið.

Landfræði

Franska Gvæjana er milli 3. og 6. gráðu norðlægrar breiddar, og 51. og 55. gráðu vestlægrar lengdar. Héraðið skiptist í tvö landfræðilega aðgreind svæði: strandlengju, þar sem flestir íbúar eru, og skógþykkni innanlands sem smáhækkar þar til kemur að tindum Tumuc-Humac-fjalla við landamærin að Brasilíu. Hæsti tindur Franska Gvæjana er Bellevue de l'Inini í 851 metra hæð. Önnur fjöll eru Itoupé-fjall (826 m), Pic Coudreau (711 m) og Kaw-fjall (337 m).

Undan ströndinni eru nokkrar litlar eyjar, þar á meðal eyjaklasinn Hjálpræðiseyjar (sem hin alræmda Djöflaeyja er hluti af) og Îles du Connétable sem eru fuglafriðland, nær Brasilíu.

Í norðurhluta Franska Gvæjana er Petit-Saut-stíflan sem myndar stórt manngert stöðuvatn og sér landinu fyrir raforku. Margar ár eru í Franska Gvæjana, Waki-fljót þar á meðal.

Hluti Amasónskógarins í Franska Gvæjana er innan Guiana-Amasónþjóðgarðsins. Hann er einn af tíu þjóðgörðum Frakklands. Garðurinn er 33.900 km² að stærð og er í sveitarfélögunum Camopi, Maripasoula, Papaïchton, Saint-Élie og Saül.

Stjórnmál

Stjórnsýslueiningar

Franska Gvæjana skiptist í 2 sýslur (arrondissements) og 22 sveitarfélög:

Númer	Nafn	Stærð (km2)	Íbúafjöldi	Staðsetning	Sýsla	Númerað kort
1	Awala-Yalimapo	187,4	1.430		Saint-Laurent-du-Maroni-sýsla
2	Mana	6.333	11.234
3	Saint-Laurent-du-Maroni	4.830	45.576
4	Apatou	2.020	9.381
5	Grand-Santi	2.112	8.698
6	Papaïchton	2.628	6.212
7	Saül	4.475	152
8	Maripasoula	18.360	11.994
9	Camopi	10.030	1.834		Cayenne-sýsla
10	Saint-Georges	2.320	4.188
11	Ouanary	1.080	220
12	Régina	12.130	865
13	Roura	3.902,5	3.390
14	Saint-Élie	5.680	216
15	Iracoubo	2.762	1.773
16	Sinnamary	1.340	2.895
17	Kourou	2.160	24.659
18	Macouria	377,5	15.602
19	Montsinéry-Tonnegrande	634	2.772
20	Matoury	137,19	32.942
21	Cayenne	23,6	63.652
22	Remire-Montjoly	46,11	26.143

Tilvísanir

  Þessi landafræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.