Heimsmeistarakeppni félagsliða í knattspyrnu

Heimsmeistarakeppni félagsliða í knattspyrnu er alþjóðleg knattspyrnukeppni sem skipulögð er af Fédération Internationale de Football Association eða FIFA. Keppnin var fyrst haldin árið 2000 og því næst árlega frá 2005 til 2023. Þáttökuliðin hlupu frá 6 og upp í 12 frá öllum álfusamböndum, en lið frá Evrópu og Suður-Ameríku voru alla tíð sigursælust. Á HM 2025 verður þátttökuliðum fjölgað í 32 og keppnin eftirleiðis haldin á fjögurra ára fresti.

Real Madrid er sigursælasta liðið í sögu keppninnar með 5 titla. Ríkjandi meistarar (2023) eru Manchester City.

Saga

Hugmyndin um alþjóðlega keppni félagsliða til að fá úr því skorið hvaða land státaði af besta liðinu er ævagömul. Þegar árið 1887 var kappleikur ensku bikarmeistaranna og skosku bikarmeistaranna kynntur sem heimsmeistarakeppni og árin 1909 og 1911 var keppt um Sir Thomas Lipton bikarinn á Ítalíu með þátttöku ítalskra, enskra, þýskra og svissneskra liða.

Á sjötta áratugnum stóðu knattspyrnuforkólfar í Venesúela fyrir litlu heimsmeistarakeppninni þar sem evrópsk og suður-amerísk félög leiddu saman hesta sína. Sú keppni varð að mörgu leyti fyrirmyndin að Intercontinental Cup árlegri keppni Evrópumeistaranna og Suður-Ameríkumeistaranna sem haldin var frá 1960 til 2004 og hlutu sigurvegararnir heimsmeistaranafnbót. Til ársins 1979 var keppt heima og heiman í úrslitaeinvíginu en frá 1980 var einn úrslitaleikur látinn nægja, sem fram fór í Japan, yfirleitt í desembermánuði.

Heimsmeistarakeppni stofnsett

Þegar á áttunda áratugnum fóru þær raddir að heyrast fyrir alvöru að óeðlilegt væri að krýna heimsmeistara í keppni þar sem einungis væru lið frá tveimur álfum. Ekki komst þó skriður á málið fyrr en löngu síðar. Að sögn Sepp Blatter forseta FIFA var það Silvio Berlusconi forseti AC Milan sem setti fram hugmyndina á fundi í New York árið 1993, en um þær mundir voru álfumeistarakeppnir félagsliða orðnar nokkuð traustar í sessi í öllum álfusamböndum.

Ákveðið var á fundi í júní 1999 að fela Brasilíu að halda fyrstu heimsmeistarakeppnina síðar sama ár. Að lokum varð þó úr að fresta mótinu fram yfir áramót og var það haldið dagana 5. til 14. janúar 2000. Átta lið frá sex álfusamböndum öttu kappi. Brasilíska félagið Corinthians fór með sigur af hólmi eftir sigur á löndum sínum í Vasco da Gama í vítaspyrnukeppni eftir markalausan úrslitaleik. Þátttaka Manchester United í keppninni varð mjög umdeild vegna þess að vegna hennar þurfti félagið að draga sig úr ensku bikarkeppninni í fyrsta sinn í sögunni.

Ekki tókst að byggja á þessari byrjun. Fyrirhugað var að halda næstu heimsmeistarakeppni á Spáni árið 2001 en horfið var frá því að halda hana vegna fjárhagsvandræða. Ekki tókst að finna gestgjafaþjóð til að skipuleggja mótið árið 2002 og féll keppnin einnig niður árin 2003 og 2004. Fyrir árið 2005 náðust samningar milli FIFA, UEFA, CONMEBOL og Toyota, sem verið hafði aðalstyrktaraðili Intercontinental Cup, um að sameina keppninar tvær.

Stór í Japan

Líkt og viðureignir Evrópu- og Suður-Ameríkumeistaranna undangenginn aldarfjórðung, var önnur heimsmeistarakeppni félagsliða haldin í Japan árið 2005 og svo aftur næstu þrjú ár þar á eftir. Mótið var jafnframt fært fram fyrir áramót og var haldið í byrjun desember í stað byrjun janúar. Keppt var með útsláttarfyrirkomulagi þar sem fulltrúar Evrópu og Suður-Ameríku hófu keppni í undanúrslitum. Í öllum tilvikum mættust þessi lið síðan í sjálfum úrslitaleiknum í Yokohama.

Árin 2005 og 2006 urðu brasilísku félögin São Paulo og Internacional meistarar eftir sigra á Liverpool og Barcelona í úrslitum. AC Milan varð fyrsta evrópska liðið til að lyfta bikarnum árið 2007 eftir sigur á Boca Juniors frá Argentínu og árið eftir lagði Manchester United ekvadorska liðið LDU Quito í úrslitaleiknum. Með þessu má segja að bundinn hafi verið endi á velgengni suður-amerískra liða í keppninni, en frá 2007 hafa evrópsk félög einokað hana í öll skiptin nema eitt.

Mót á faraldsfæti

Eftir að hafa verið hýst af Japönum fjögur ár í röð leitaði FIFA eftir umsækjendum fyrir mótin 2009 og 2010. Auk Japans föluðust Ástralía, Portúgal og Sameinuðu arabísku furstadæmin. Niðurstaðan varð sú að keppnin var haldin í Abú Dabí. Barcelona varð meistari árið 2009 eftir sigur á Estudiantes í framlengdum úrslitaleik, var þetta sjötti sigur spænska liðsins í öllum keppnum á almanaksárinu, sem var nýtt met.

Blað var brotið í sögu keppninnar árið 2010 þegar TP Mazembe frá Lýðstjórnarlýðveldinu Kongó varð fyrsta afríska liðið til að komast í úrslit og rauf þar með einokun Evrópu og Suður-Ameríku. Afríkumennirnir sóttu þó ekki gull í greipar Inter Mílanó í úrslitum og steinlágu, 3:0.

Japanir urðu á ný hlutskarpastir þegar kom að því að velja gestgjafa fyrir árin 2011 og 2012. Barcelona hafði fádæma yfirburði í keppninni 2011, unnu báða leiki sína 4:0 þar á meðal brasilíska liðið Santos í úrslitunum. Árið eftir urðu Corinthians frá São Paulo síðasta liðið utan Evrópu til að hampa heimsmeistaratitlinum eftir sigur á Chelsea. Þetta var annar sigur Corinthians í keppninni en aðeins fjögur félög hafa orðið heimsmeistarar oftar en einu sinni.

Tenglar

• Vefsíða FIFA