Marburg

Marburg er borg í þýska sambandslandinu Hessen og er með 73 þúsund íbúa (31. des 2013). Borgin var áður víðfræg fyrir háskólann (Philipps-Universität) en þar lærðu og kenndu margir þekktir einstaklingar.

Marburg
Skjaldarmerki
Sambandsland	Hessen
Flatarmál
• Samtals	124,5 km2
Hæð yfir sjávarmáli	186 m
Mannfjöldi
• Samtals	73.125 (31 des 2.013)
• Þéttleiki	587/km2
Vefsíða	www.marburg.de

Göngugatan Wettergasse

Lega

Marburg liggur við ána Lahn nokkuð miðsvæðis í Hessen. Næstu borgir eru Frankfurt am Main til suðurs (70 km) og Kassel til norðurs (60 km).

Skjaldarmerki

Skjaldarmerki Marburg sýnir riddara á hvítum hesti. Hann heldur á flaggi sem er blátt M á gulum grunni í einni hendi, í hinni er skjöldur með hvítu ljóni á bláum grunni. Riddarinn er landgreifinn af Hessen. Ljónið er tákn Hessen en M-ið í fánanum er upphafstafur Marburg. Skjaldarmerki þetta var tekið upp í lok 19. aldar.

Orðsifjar

Marburg hét upphaflega Marbachburg, eftir læknum Marbach. Marbach merkir landamerkjalækur. Mar er dregið af orðinu Marken (mörk) og merkir hér landamerki. Bach er lækur.

Saga Marborgar

Upphaf

Elísabetarkirkjan er reist á gröf heilagrar Elísabetar

Upphaf Marburg er kastalavirkið mikla sem reist var á 11. öld, jafnvel aðeins fyrr. Bæjarheitið kom fyrst við skjöl 1138 eða 1139. Á skjali frá 1222 kemur fram að Marburg sé þegar komin með borgarréttindi. 1228 kaus landgreifafrúin Elísabet frá Þýringalandi (Thüringen) Marburg sem aðsetur sitt. Við það byrjaði borgin að vaxa. Elísabet reisti spítala, þjónustaði sjúka og varð að goðsögn í lifanda lífi. Hún lést aðeins 24 ára gömul og var tekin í hóp dýrlinga aðeins 7 árum eftir dauða sinn. Hin mikla Elísabetarkirkja var reist á gröf hennar. Marburg varð þá að pílagrímsborg fyrir kaþólikka í Evrópu.

Upplýsing

1509 varð Filippus hinn kjarkmikli nýr landgreifi í héraðinu, þá aðeins 13 ára gamall. Snemma aðhylltist hann lúterstrú og barðist hann alls staðar af miklum þrótti fyrir siðaskiptunum. Í Marburg fóru siðaskiptin einnig snemma fram. Fyrir vikið stofnaði Filippus háskóla í borginni 1527 og var hann fyrsti háskóli mótmælenda í Þýskalandi yfir höfuð (Philipps-Universität). Hann bauð til mikils þings í háskólanum 1529 þar sem nafntogaðir siðaskiptamenn mættu og ræddu um hina nýju trú. Má þar nefna Martein Lúther, Ulrich Zwingli, Philipp Melanchton, Stephan Agricola og fleiri. Hápunkturinn voru rökræður Lúthers og Zwinglis um sakramentið. 1623 hertók Tilly borgina og hélt henni til skamms tíma í 30 ára stríðinu. Borgin kom hins vegar lítið við sögu næstu aldir.

Nýrri tímar

1866 var Marburg innlimuð í Prússland og var það mikil lyftistöng háskólann. Á þremur áratugum þrefaldaðist íbúafjöldi borgarinnar. Í heimstyrjöldinni síðari slapp Marburg að mestu við loftárásir, nema hvað aðaljárnbrautarstöðin og tvö önnur mannvirki voru sprengd. 29. mars 1945 hertóku bandarískir hermenn undir stjórn Pattons hershöfðingja borgina bardagalaust og varð hún hluti af bandaríska hernámssvæðinu. Í dag er háskólinn enn langstærsti vinnustaðurinn í borginni. Þar nema tæplega 20 þúsund stúdentar.

Íþróttir

Helstu íþróttagreinar borgarinnar eru körfubolti og ruðningur. Kvennaliðið BC Marburg í körfubolta varð þýskur meistari 2003 og bikarmeistari sama ár. Karlaliðið Marburg Mercenaries í ruðningi urðu Evrópubikarmeistarar 2005 og lentu í 2. sæti í þýsku deildinni árið eftir.

Vinabæir

Skilti með skjaldarmerkjum vinabæja Marborgar

Marburg viðheldur vinabæjatengslum við eftirfarandi borgir:

Poitiers í Frakklandi, síðan 1961 Maribor í Slóveníu, síðan 1969 Sfax í Túnis, síðan 1971

Eisenach í Þýskalandi, síðan 1988 Northampton í Englandi, síðan 1992 Sibiu í Rúmeníu, síðan 2005

Helstu stúdentar og kennarar við háskólann

• Michail Wassiljewitsch Lomonossow rússneskt skáld og náttúrufræðingur, nemandi frá 1736
• Grimmsbræður málfræðingar og sögusafnarar, nemendur frá 1798
• Robert Wilhelm Bunsen efnafræðingur, nemandi frá 1839 og kennari frá 1850
• Ferdinand Braun eðlisfræðingur og Nóbelsverðlaunahafi, nemandi frá 1868
• Otto Hahn eðlisfræðingur og Nóbelsverðlaunahafi, nemandi frá 1897
• Alfred Wegener náttúrufræðingur og upphafsmaður landrekskenningarinnar, kennari frá 1908
• Boris Pasternak rússneskur rithöfundur, nemandi frá 1912
• Gustav Heinemann fyrrum forseti Vestur-Þýskalands, nemandi frá 1919

Byggingar og kennileiti

Marbach-kastalinn

• Elísabetarkirkjan er þekktasta kirkja borgarinnar. Hún var reist á 13. öld og erhelguð heilagri Elísabetu frá Thüringen.
• Marbach-kastalinn er kastalavirkið sem byggðin myndaðist upphaflega í kringum. Hann var upphaflega reistur á 11. öld. Það var í honum sem siðaskiptin upphófust í Hessen 1526 og það var í honum sem háskólinn var formlega stofnaður ári síðar. Og þar var í honum sem trúfundurinn mikli fór fram 1529.

Myndasafn

• 
  Gamli háskólinn
• 
  Gamla ráðhúsið
• 
  Útsýnisturninn Spiegelslustturm

Heimildir

• Fyrirmynd greinarinnar var „Marburg“ á þýsku útgáfu Wikipedia. Sótt mars 2010.