Neville Chamberlain

Arthur Neville Chamberlain (18. mars 1869 – 9. nóvember 1940) var breskur stjórnmálamaður og forsætisráðherra Bretlands úr Íhaldsflokknum frá maí 1937 til maí 1940. Chamberlain er helst minnst vegna undanlátsstefnu sinnar í utanríkismálum og þá sér í lagi fyrir gerð München-sáttmálans árið 1938 þar sem Bretar og Frakkar viðurkenndu yfirráð Þriðja ríkisins í þýskumælandi hlutum Tékkóslóvakíu. Þegar Adolf Hitler lýsti yfir stríði gegn Póllandi lýsti Bretland Þjóðverjum stríði á hendur þann 3. september 1939 og Chamberlain leiddi þjóðina á fyrstu átta mánuðum seinni heimsstyrjaldarinnar.

Neville Chamberlain
Forsætisráðherra Bretlands
Í embætti 28. maí 1937 – 10. maí 1940
Þjóðhöfðingi	Georg 6.
Forveri	Stanley Baldwin
Eftirmaður	Winston Churchill
Persónulegar upplýsingar
Fæddur	18. mars 1869 Edgbaston, Birmingham, Englandi
Látinn	9. nóvember 1940 (71 árs) Heckfield, Hampshire, Englandi
Þjóðerni	Breskur
Stjórnmálaflokkur	Íhaldsflokkurinn
Maki	Anne Chamberlain
Trúarbrögð	Únítari
Háskóli	Mason Science College
Atvinna	Frumkvöðull
Undirskrift

Chamberlain vann í viðskiptum og í héraðsstjórnum auk þess sem hann var forstjóri herkvaðningar árin 1916 og 1917 uns hann fór að fordæmi föður síns og hálfbróður og gerðist meðlimur breska þingsins árið 1918, þá 49 ára að aldri. Hann var útnefndur heilbrigðismálaráðherra árið 1923 og síðan fjármálaráðherra. Eftir stutta ríkisstjórnartíð Verkamannaflokksins varð Chamberlain heilbrigðismálaráðherra á ný og stóð fyrir ýmsum umbótum frá 1924 til 1929. Hann varð aftur fjármálaráðherra í þjóðstjórn árið 1931.

Þegar Stanley Baldwin settist í helgan stein árið 1937 gerðist Chamberlain forsætisráðherra í hans stað. Ráðherratíð hans einkenndist af deilum um viðbrögð gagnvart herskárri utanríkisstefnu Þýskalands. Ákvarðanir Chamberlain í München árið 1937 nutu mikils stuðnings Breta á þeim tíma. Þegar Hitler hélt hernaði sínum gegn nágrannaríkjunum áfram hét Chamberlain því fyrir hönd Breta að vernda sjálfstæði Pólverja ef ráðist yrði inn í Pólland. Heit Chamberlain dró Bretland því inn í stríð við Þýskaland þegar Þjóðverjar réðust inn í Pólland árið 1939. Chamberlain sagði af sér þann 10. maí árið 1940 eftir að Bandamenn neyddust til að flýja frá Noregi þar sem hann taldi nauðsynlegt að ríkisstjórnin nyti stuðnings allra stjórnmálaflokkanna og Frjálslyndi og Verkamannaflokkurinn vildu ekki ganga í þjóðstjórn undir stjórn Chamberlain. Í stað hans varð Winston Churchill forsætisráðherra en Chamberlain var þó enn virtur á breska þinginu, sérstaklega meðal Íhaldsmanna. Hann var áfram mikilvægur meðlimur í stríðsstjórn Churchill þar til hann neyddist til að segja af sér sökum vanheilsu. Chamberlain lést úr krabbameini sex mánuðum eftir að hann sagði af sér.

Orðstír Chamberlain er umdeildur meðal sagnfræðinga. Gott orðspor hans beið hnekki eftir að bækur eins og Guilty Men (1940) komu út, en þar var Chamberlain og samstarfsmönnum hans kennt um afglöp við München-sáttmálann og fyrir að búa Bretland ekki skikkanlega undir stríð. Flestir sagnfræðingar úr kynslóðinni eftir dauða Chamberlain voru sama sinnis, þar á meðal Churchill sjálfur í bókinni The Gathering Storm. Á seinni tímum hafa aðrir sagnfræðingar endurmetið Chamberlain og komist að þeirri niðurstöðu að Bretland hefði hlotið afhroð ef stríð við Þjóðverja hefði brotist út árið 1938. Chamberlain er þó enn í dag minnst sem eins af verstu forsætisráðherrum Bretlands.

Tilvísanir

Fyrirrennari: Stanley Baldwin

Forsætisráðherra Bretlands (28. maí 1937 – 10. maí 1940)

Eftirmaður: Winston Churchill

  Þetta æviágrip er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.