Merkúr (reikistjarna)
- Fyrir rómverska guðinn, sjá Merkúr (guð).
Merkúr, einnig nefndur Merkúríus, er innsta reikistjarnan í sólkerfinu og sú innsta af innri reikistjörnunum. Hún er nefnd eftir rómverska guðinum Merkúr. Fyrir 5. öld f.Kr. héldu grikkir að hún væri tvær stjörnur, þar sem þeir höfðu ekki gert sér grein fyrir því að hún birtist sitt hvoru megin við sólina með svo stuttu millibili. Sú sem menn sáu á kvöldhimninum var kölluð Hermes en Apollo, eftir sólguðinum, þegar hún birtist á morgnana. Pýþagóras er talinn sá fyrsti sem benti á að þetta væri einn og sami hnötturinn. Þvergöngur Merkúrs eru tiltölulega algengar, eða 13 til 14 á hverri öld.
![]() Mynd af Merkúríusi tekin af MESSENGER-farinu. | |||||||||||||
Heiti | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Nefndur eftir | Merkúr | ||||||||||||
Einkenni sporbaugs | |||||||||||||
Viðmiðunartími J2000 | |||||||||||||
Sólnánd | 46.001.200 km 0,307499 AU | ||||||||||||
Sólfirrð | 69.816.900 km 0,466697 AU | ||||||||||||
Hálfur langás | 57.909.100 km 0,387098 AU | ||||||||||||
Miðskekkja | 0,205630 | ||||||||||||
Umferðartími | 87,969 s | ||||||||||||
Sólbundinn umferðartími | 115,88 s | ||||||||||||
Meðal sporbrautarhraði | 47,87 km/s | ||||||||||||
Brautarhalli | 7,005° (miðað við sólbaug) | ||||||||||||
Rishnútslengd | 48,331° | ||||||||||||
Stöðuhorn nándar | 29,124° | ||||||||||||
Tungl | engin | ||||||||||||
Eðliseinkenni | |||||||||||||
Meðalgeisli | 2.439,7 ± 1 km 0,3829 jörð | ||||||||||||
Pólfletja | 0 | ||||||||||||
Flatarmál yfirborðs | 7,48×107km2 0,147 jörð | ||||||||||||
Rúmmál | 6,083×1010 km3 (0,056 jörð) | ||||||||||||
Massi | 3,3022×1023 kg (0,055 jörð) | ||||||||||||
Þéttleiki | 5,427 g/cm3 | ||||||||||||
Þyngdarafl við miðbaug | 3,7 m/s2 (0,38 g) | ||||||||||||
Lausnarhraði | 4,25 km/s | ||||||||||||
Stjarnbundinn snúningstími | 58,646 s 1407,5 k | ||||||||||||
Snúningshraði við miðbaug | 10,892 km/klst (3,026 m/s) | ||||||||||||
Möndulhalli | 2,11′ ± 0,1 | ||||||||||||
Stjörnulengd norðurpóls | 281,01° | ||||||||||||
Stjörnubreidd norðurpóls | 61,45° | ||||||||||||
Endurskinshlutfall | 0,106 | ||||||||||||
| |||||||||||||
Lofthjúpur | |||||||||||||
Loftþrýstingur við yfirborð | hverfandi lítill | ||||||||||||
Samsetning |
AndrúmsloftBreyta
Á Merkúr eru leifar af andrúmslofti en það er afar þunnt. Gasfrumeinindirnar í andrúmsloftinu rekast oftar á yfirborð reikistjörnunnar en þær rekast hver á aðra. Reikistjarnan er því talin vera súrefnislaus. Andrúmsloftið er að mestu úr súrefni, vetni, helíum og natríum.
Vegna lítils þyngdarafls tapast andrúmsloftið út í geiminn en nokkur ferli vinna á móti:
- Sólvindar sem segulmagn reikistjörnunnar fangar.
- Loftkennd efni sem verða til vegna árekstra lítilla loftsteina við reikistjörnuna.
- Bein hitauppgufun pólaríssins.
TenglarBreyta
Sólkerfið |
Sólin | Merkúr | Venus | Jörðin (Tunglið) | Mars | Smástirnabeltið |
Júpíter | Satúrnus | Úranus | Neptúnus | Plútó | Kuiper-beltið | Oort-skýið |
Sjá einnig stjarnfræðileg fyrirbæri, og fyrirbæri í sólkerfinu, eftir radíus og massa |