Akranes

Akraneskaupstaður er kaupstaður á Skipaskaga á Vesturlandi og var áður kallaður Skipaskagi, enn í daglegu tali Skaginn. Þar bjuggu 7.948 í nóvember 2022.

Akraneskaupstaður
Sveitarfélag
Merki
Staðsetning
Kjördæmi	Norðvesturkjördæmi
Flatarmál – Samtals	62. sæti 9 km²
Mannfjöldi – Samtals – Þéttleiki	9. sæti 7.997 (2023) 888,56/km²
Bæjarstjóri	Sævar Freyr Þráinsson
Þéttbýliskjarnar	Akranes
Sveitarfélagsnúmer	3000
Póstnúmer	300
www.akranes.is

Akranes heitir í raun allt nesið milli Hvalfjarðar og Leirárvoga og trónir Akrafjall á því miðju. Nesið skiptist frá fornu fari milli tveggja hreppa: Akraneshrepps að sunnan og vestan og Skilmannahrepps norðan og austan. Á 19. öld fór að myndast þéttbýli í kringum sjósókn og verslun á Skipaskaga yst á nesinu. Árið 1885 var ákveðið að skipta Akraneshreppi í tvennt vegna hinna ólíku hagsmuna þéttbýlisins og sveitarinnar. Varð kauptúnið og næsta nágrenni þess að Ytri-Akraneshreppi en sveitin inn með Akrafjalli að Innri-Akraneshreppi. Ytri-Akraneshreppur hlaut kaupstaðarréttindi árið 1942 og hét eftir það Akraneskaupstaður.

Enn í dag er sjávarútvegur mikilvægasti atvinnuvegur bæjarins en verslun er einnig mikilvæg svo og iðnaður. Í bænum er sementsverksmiðja sem starfrækt hefur verið síðan á 6. áratug 20. aldar og á Grundartanga skammt frá bænum er álver sem starfað hefur síðan 1998.

Knattspyrna hefur lengi verið í hávegum höfð á Akranesi og lið bæjarins, ÍA, hefur löngum verið í fremstu röð á Íslandi.

Hvalfjarðargöngin sem vígð voru 1998 voru mikil samgöngubót fyrir Akranes og styttu verulega akstursleiðina til Reykjavíkur. Með tilkomu þeirra hætti Akraborgin siglingum sínum milli Reykjavíkur og Akraness.

Skólar

Á Akranesi eru leikskólar, grunnskólar og framhaldsskóli.

• Leikskólar: Akrasel, Garðasel, Teigasel og Vallarsel
• Grunnskólar: Brekkubæjarskóli, Grundaskóli
• Framhaldsskóli: Fjölbrautaskóli Vesturlands á Akranesi

Myndir

• 

  Langisandur og Akrafjallið í bakgrunn

• 

  Akranes um 1900.

Tenglar

• Frjálst kort af Akranesi búið til af OpenStreetMap verkefninu
• Loftmynd á Google Maps
• Heimasíða Akraneskaupstaðar
• Safnasvæðið á Akranesi
• Akranes = Skipasagi; grein í Lesbók Morgunblaðsins 1927
• Örnefni á Akranesi; grein í Lesbók Morgunblaðsins 1942
• Um örnefni á Akranesi (svargrein); grein í Lesbók Morgunblaðsins 1942