Evra
Evran (€; ISO 4217 kóði: EUR) er opinber gjaldmiðill í 20 af 27 aðildarríkjum Evrópusambandsins. Þessi hópur ríkja er þekktur sem evrusvæðið[1] og telur um 350 milljónir borgara frá 2024. Evran er næststærsti gjaldmiðillinn á gjaldeyrismarkaði á eftir Bandaríkjadal. Ein evra skiptist í 100 sent.
| Evra ευρώ | |
|---|---|
 Merki evrunnar | |
| Land |  Evrusvæðið |
| Skiptist í | 100 sent |
| ISO 4217-kóði | EUR |
| Skammstöfun | € / c |
| Mynt | 1c, 2c, 5c, 10c, 20c, 50c, €1, €2 |
| Seðlar | €5, €10, €20, €50, €100, €200, €500 |
Evrunni er stjórnað af Evrópska seðlabankanum í Frankfurt í samvinnu við seðlabanka aðildarríkja.
Evran er einnig notuð opinberlega af stofnunum Evrópusambandsins, ásamt fjórum evrópskum smáríkjum sem ekki hafa aðild að Evrópusambandinu, auk þess að vera einhliða notuð sem gjaldmiðill Svartfjallalands og Kosóvó. Utan Evrópu nota ýmis stjórnsýslusvæði sem tilheyra ríkjum Evrópusambandsins evru sem gjaldmiðil. Þess utan notuðu 240 milljónir manna utan Evrópu gjaldmiðla sem eru bundin við evruna.
Evran er önnur mesta notaða varasjóðsmynt heims á Bandaríkjadal, auk þess að næst mest gjaldmiðillinn á gjaldeyrismörkuðum heimsins eftir Bandaríkjadal. Samkvæmt Alþjóðagjaldeyrissjóðnum er 20,48% af gjaldeyrisvarasjóðum heims í Evru og hefur farið hækkandi síðari ár. 61,94% af gjaldeyrisvarasjóðum er í Bandaríkjadal.[2]
Lönd sem nota evru sem gjaldmiðil
breyta
Löndin sem nota evru sem gjaldmiðil eru oftast nær kölluð evrulöndin eða evrusvæðið.
Lönd innan Evrusvæðisins
breyta| Fyrrverandi gjaldmiðill | Kóði (ISO 4217) |
Gengi[3] | Gengi fest | Tekinn úr notkun |
|---|---|---|---|---|
 Austurrískur skildingur
|
ATS
|
13,7603 | 1998-12-31 | 1999-01-01 |
 Belgískur franki
|
BEF
|
40,3399 | 1998-12-31 | 1999-01-01 |
 Finnskt mark
|
FIM
|
5,94573 | 1998-12-31 | 1999-01-01 |
 Franskur franki
|
FRF
|
6,55957 | 1998-12-31 | 1999-01-01 |
 Hollenskt gyllini
|
NLG
|
2,20371 | 1998-12-31 | 1999-01-01 |
 Írskt pund
|
IEP
|
0,787564 | 1998-12-31 | 1999-01-01 |
 Ítölsk líra
|
ITL
|
1.936,27 | 1998-12-31 | 1999-01-01 |
 Lúxemborgarfranki
|
LUF
|
40,3399 | 1998-12-31 | 1999-01-01 |
 Mónakóskur franki
|
MCF
|
6,55957 | 1998-12-31 | 1999-01-01 |
 Portúgalskur skúti
|
PTE
|
200,482 | 1998-12-31 | 1999-01-01 |
 Sanmarínósk líra
|
SML
|
1.936,27 | 1998-12-31 | 1999-01-01 |
 Spænskur peseti
|
ESP
|
166,386 | 1998-12-31 | 1999-01-01 |
.svg){kind=small} Vatíkönsk líra
|
VAL
|
1.936,27 | 1998-12-31 | 1999-01-01 |
 Þýskt mark
|
DEM
|
1,95583 | 1998-12-31 | 1999-01-01 |
 Grísk drakma
|
GRD
|
340,75 | 2000-06-19 | 2001-01-01 |
 Slóvenskur dalur
|
SIT
|
239,64 | 2006-07-11 | 2007-01-01 |
 Kýpverskt pund
|
CYP
|
0,585274 | 2007-07-10 | 2008-01-01 |
 Maltnesk líra
|
MTL
|
0,4293 | 2007-07-10 | 2008-01-01 |
 Slóvakísk króna
|
SKK
|
30,126 | 2008-07-08 | 2009-01-01 |
 Eistnesk króna
|
EEK
|
15,6466 | 2010-07-13 | 2011-01-01 |
 Lettneskt lat
|
LVL
|
0,702804 | 2013-07-09 | 2014-01-01 |
 litháískt litas
|
LTL
|
3,4528 | 2015-01-01 |
Önnur lönd og svæði í Evrópu
breyta- Kosóvó (óopinber gjaldmiðill)
- Svartfjallaland (óopinber gjaldmiðill)
Frönsk héruð utan Evrópu
breytaGjaldmiðlar ríkja utan Evrópusambandsins bundnir við Evru
breytaFyrir utan Evrusvæðið nota 22 lönd og yfirráðasvæði sem ekki tilheyra Evrópusambandinu, gjaldmiðla sem beint tengjast evru beint. Þar á meðal eru 14 ríki á meginlandi Afríku, tvö eyjaríki í Afríku, þrjú frönsku Kyrrahafssvæði og þrjú ríki á Balkanskaga, Bosnía og Hersegóvína, Búlgaría og Norður-Makedónía.
Seðlar og mynt
breyta
Evran varð opinberlega til 1. janúar 1999 en þá aðeins sem rafrænn gjaldmiðill þar sem gengi gömlu gjaldmiðlanna var fryst. Seðlar og mynt komu hins vegar í umferð 1. janúar 2002. Gefin er út mynt í upphæðum 0,01€, 0,02€, 0,05€, 0,10€, 0,20€, 0,50€, 1€ og 2€ og seðlar í upphæðum 5€, 10€, 20€, 50€, 100€, 200€ og 500€. Útlit seðlanna er eins í öllum aðildarríkjum á meðan framhliðar myntarinnar er eins en bakhliðarnar mismunandi eftir útgáfulöndum. Seðlabanki Evrópu ákvað árið 2016 að allir 500€ seðlar yrðu teknir úr umferð fyrir árslok árið 2018. Ástæða ákvörðuninnar var sú að talið er að seðlarnir séu aðalega notaðir við skipulagða glæpastarfssemi. [4]
Stækkun Evrusvæðisins
breytaStækkun evrusvæðisins er í stöðugri framþróun. Öll 28 ríki sambandsins, að Bretlandi og Danmörku undanskyldu, eru skuldbundin því að taka upp evru á einhverjum tímapunkti. Einnig munu allir framtíðarmeðlimir ESB taka upp evru. Því er ljóst að að minnsta kosti 7 ríki til viðbótar stefna að upptöku evru í nánustu framtíð.
Heimild
breyta
- ↑ „Countries using the euro | European Union“. european-union.europa.eu (enska). Sótt 15. október 2024.
- ↑ „Upplýsingavefur um stærstu varasjóðsmyntir heims“. Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn. Sótt 20. febrúar 2019.
- ↑ „Fixed Euro conversion rates“. European Central Bank. Sótt 6. ágúst 2011.
- ↑ https://www.nytimes.com/2016/05/05/business/international/ecb-to-remove-500-bill-the-bin-laden-bank-note-criminals.html
- ↑ Alexander Kristjánsson (1. janúar 2023). „Króatar gengnir í Schengen og komnir með evru“. ruv.is. Ríkisútvarpið.
Tenglar
breyta
