Vísindaskáldskapur
Vísindaskáldskapur er skáldskapargrein þar sem vísindi, sérstaklega ímynduð framtíðartækni, leika stórt hlutverk í sögunni. Meðal viðfangsefna sem koma fyrir í vísindaskáldskap eru tímaferðalög, vélmenni, geimferðir, hliðarheimar og geimverur. Vísindaskáldsögur gerast í náinni eða fjarlægri framtíð og/eða í geimnum. Söguheimur vísindaskáldsagna er gjarnan einhvers konar blanda af útópíu og dystópíu.
Vísindaskáldskapur tilheyrir grein furðusagna eins og fantasíur, en hann á sér fornar rætur. Elsta vísindaskáldsagan er talin vera Sönn saga eftir Lúkíanos frá Samosötu sem var uppi á 2. öld. Vísindabyltingin á 17. öld og Upplýsingin á 18. öld gátu af sér skáldsögur sem fengust við möguleika hinna nýju raunvísinda og uppgötvanir í stjörnufræði, oft í þeim tilgangi að gagnrýna samtímamenningu höfundanna. Meðal þessara sagna eru Somnium Johannesar Keplers og The Blazing World eftir Margaret Cavendish. Iðnbyltingin á 19. öld og örar tækniframfarir höfðu áhrif á rithöfunda eins og Mary Shelley (Frankenstein) og Edgar Allan Poe (Ævintýri Artúrs Gordons Pym). Franski rithöfundurinn Jules Verne var sá fyrsti sem gerði vísindaskáldskap að eins konar sérgrein. Hann er stundum kallaður „faðir vísindaskáldsögunnar“, ásamt hinum afkastamikla H. G. Wells og útgefandanum Hugo Gernsback.
Meðal annarra þekktra höfunda vísindaskáldsagna má nefna Edgar Rice Burroughs, Isaac Asimov, Frank Herbert, Philip K. Dick, Ursula K. Le Guin og William Gibson.
Fjölmargar vinsælar kvikmyndir hafa fengist við vísindaskáldskap. Meðal þeirra þekktustu eru Tunglferðin (1902), Metropolis (1927), 2001: A Space Odyssey (1968), Apaplánetan (1968), Solaris (1972), Stjörnustríð (1977), Óvætturin (1979), Blade Runner (1982), Fylkið (1999) og Interstellar (2014). Vinsælar sjónvarpsþáttaraðir sem fást við vísindaskáldskap eru meðal annars Í ljósaskiptunum (frá 1959), Doctor Who (frá 1963), Star Trek (frá 1966), Battlestar Galactica (1978-2012) og The X-Files (1993-2002).
