Jón Óskar

Jón Óskar (Ásmundsson) (18. júlí 1921 – 20. október 1998) var skáld og rithöfundur, einn af frumkvöðlum módernisma í íslenskri ljóðagerð og í hópi atómskáldanna svonefndu.

Ævi og störf

Jón Óskar var fæddur og uppalinn á Akranesi. Hann lauk gagnfræðaprófi frá Menntaskólanum í Reykjavík 1940 og stundaði nám í píanóleik við Tónlistarskóla Reykjavíkur í nokkur ár. Auk þess lærði hann frönsku á námskeiðum Alliance française í Reykjavík og París og ítölsku á námskeiðum og í einkatímum í Róm, Perugia og Genúa.

Rithöfundarferill Jóns Óskars hófst árið 1941. Hann stundaði einnig önnur störf, var píanóleikari í ýmsum danshljómsveitum á árinum 1946-1956 og ræðuritari á Alþingi 1953-1958. Frá 1958 voru ritstörfin hans aðalstarf. Á árunum 1955-1968 var Jón einn af ritstjórum bókmenntatímaritsins Birtings.

Fyrsta bók Jóns Óskars kom út 1952. Hann samdi einkum smásögur og ljóð, en einnig eina skáldsögu, ferðahugleiðingar og rit sagnfræðilegs eðlis. Á árunum 1969 – 1979 komu út í 6 bindum æviminningar hans um líf skálda og listamanna í Reykjavík á árunum 1940-1960. Jón var einnig afkastamikill þýðandi úr ítölsku og frönsku og þýddi m.a. ljóð eftir Baudelaire, Verlaine og Rimbaud auk verka í óbundnu máli eftir Albert Camus, Carlo Levi, Ignazio Silone, Simone de Beauvoir, George Sand og fleiri.

Kona Jóns Óskars var myndlistarkonan Kristín Jónsdóttir frá Munkaþverá.

Helstu verk

Smásögur

• Mitt andlit og þitt, 1952
• Sögur, 1973

Skáldsögur

• Leikir í fjörunni, 1968

Ljóð

• Skrifað í vindinn, 1953
• Nóttin á herðum okkar, 1958 (Kom út í franskri þýðingu Régis Boyer sem La nuit sur nos épaules 1966).
• Söngur í næsta húsi, 1966
• Þú sem hlustar, 1971
• Næturferð, 1982
• Steinn sem syngur (ljóðaflokkur útg. í Frakklandi á íslensku, frönsku og sænsku, frummyndir eftir Maj-Siri Österling), 1993
• Hvar eru strætisvagnarnir? 1995

Endurminningar

• Fundnir snillingar, 1969
• Hernámsáraskáld, 1970
• Gangstéttir í rigningu, 1971
• Kynslóð kalda stríðsins, 1975
• Borg drauma minna, 1977
• Týndir snillingar, 1979

Ferðasögur

• Páfinn situr enn í Róm, 1964
• Undarlegt ferðalag, 1994

Ritgerðir og greinar

• Vitni fyrir manninn, 1978

Sagnfræðileg rit

• Sölvi Helgason (listamaður á hrakningi), 1984
• Konur fyrir rétti, 1987
• Frakklandssaga eftir Sölva Helgason (textinn unninn upp úr handriti af Jóni Óskari sem einnig skrifaði formála og skýringar), 1998

Ljóðaþýðingar

• Ljóðaþýðingar úr frönsku (ásamt ritgerð), 1963
• Ljóðastund á Signubökkum (ásamt ritgerð), 1988
• Undir Parísarhimni (ásamt ritgerð), 1991

Þýðingar í óbundnu máli

• Viktoría eftir Henry Bellaman, 1946
• Plágan eftir Albert Camus, 1952
• Kristur nam staðar í Eboli eftir Carlo Levi, 1959
• Oscar Wilde eftir Hesketh Pearson, 1956 - Jón Óskar þýddi ásamt Haraldi Jóhannssyni
• Allir synir mínir eftir Arthur Miller, LR 1959, ópr.
• Leyndarmál Lúkasar eftir Ignazio Silone, 1961
• Nashyrningurinn eftir Eugène Ionesco, 1961
• Upp á líf og dauða eftir Paul-Émile Victor, 1962
• Yves frændi Íslandssjómaður eftir Jacques Dubois, 1981
• Allir menn eru dauðlegir eftir Simone de Beauvoir, 1982
• Litla Skotta eftir George Sand, 1983
• Grímuleikur eftir Caragiale, Leiklistarskóli Íslands, 1989, ópr.