Gelderland

Gelderland er stærsta fylki Hollands með rúmlega 5.136,51km². Höfuðborgin heitir Arnhem.

Fáni Gelderlands	Skjaldarmerki Gelderlands
Fáni
Upplýsingar
Höfuðborg:	Arnhem
Flatarmál:	5.136,51 km²
Mannfjöldi:	2.019.612
Þéttleiki byggðar:	406/km²
Vefsíða:	[1]^{[óvirkur tengill]}
Lega

Lega og lýsing

Gelderland liggur austarlega um miðbik landsins og er allur austurhluti Gelderlands við þýsku landamærin. Fyrir norðan er Overijssel, fyrir norðvestan er Flevoland, fyrir vestan er Utrecht, fyrir suðvestan er Suður-Holland, fyrir sunnan er Norður-Brabant og fyrir suðaustan er Limburg. Fylkinu má skipta í þrennt. Nyrst er svæðið Veluwe, en það er mesta skógarsvæði Hollands. Í austri er Achterhoek, sem er austurhornið. Þar er nokkur landbúnaður stundaður. Í suðri er svæðið Betuwe, sem þekkt er fyrir ávaxtarækt. Sumir telja stórborgarsvæðið Nijmegen-Arnhem sem fjórða svæðið. Þótt Gelderland sé stærsta fylki Hollands, er það þó aðeins fjórða fjölmennasta með tvær milljónir íbúa. Höfuðborgin er Arnhem. Landslagið einkennist af mörgum ám, til að mynda Lek, Waal og Ijssel.

Fáni og skjaldarmerki

Fáni Gelderlands samanstendur af þremur láréttum röndum, blárri, gulri og svartri. Litirnir eru komnir úr skjaldarmerki Gelderlands. Blái liturinn er kominn frá hertogadæminu Geldern en svarti liturinn frá greifadæminu Gulik. Guli liturinn var í merki beggja fylkja. Fáninn var ekki tekinn upp fyrr en 1953. Skjaldarmerki Gelderlands eru tvö ljón sem snúa andspænis hvort öðru. Utan við skjöldinn eru önnur tvö ljón og efst er kóróna. Gula ljónið var áður fyrr tákn hertogans af Geldern. Á 14. öld var svarta ljóninu bætt við en það var tákn greifans af Gulik. Ytri ljónin eru tákn Hollands og gullkórónan táknar konungsríkið.

Orðsifjar

Gelderland er nefnt eftir hertogadæminu Geldern, en eystri hluti þess er nú innan þýsku landamæranna. Orðið merkir gulur eða gulllitaður. Liturinn vísar sennilega til ásýndar landslagsins.

Söguágrip

Fylkið var fyrst greifadæmi, en síðan hertogadæmi í þýska ríkinu fyrr á tímum og lá þá svolítið öðruvísi.
1568 varð Gelderland eitt af sjö héruðum Niðurlanda sem lýstu yfir sjálfstæði frá spænsku Niðurlöndum.
1579, í lok frelsisstríðs Hollands, var Gelderland sundrað. Norðurhlutinn varð sjálfstætt fylki en suðurhlutinn var á valdi Spánverja.
1815 fékk Gelderland núverandi form eftir Vínarfundinn.

Borgir

Röð	Borg	Íbúafjöldi	Ath.
1	Nijmegen	164 þúsund
2	Apeldoorn	156 þúsund
3	Arnhem	148 þúsund	Höfuðborg fylkisins
4	Ede	108 þúsund

Heimildir

Fyrirmynd greinarinnar var „Gelderland“ á hollensku útgáfu Wikipedia. Sótt 20. júní 2011.