Félagsvísindi

Félagsvísindi er flokkur vísindagreina sem fást við rannsóknir á samfélagi manna. Innan félagsvísinda eru þannig jafnan taldar greinar á borð við félagsfræði og mannfræði og eftir atvikum aðrar greinar eins og stjórnmálafræði, kynjafræði, sálfræði, lögfræði, viðskiptafræði, hagfræði, sagnfræði, landfræði og samskiptafræði. Stundum eru þessar síðarnefndu greinar þó taldar til annarra flokka eins og hugvísinda (t.d. sagnfræði) eða heilbrigðisvísinda (t.d. sálfræði). Félagsvísindi eru því regnhlífarhugtak yfir ýmsar greinar sem ekki teljast til náttúruvísinda og eiga það sameiginlegt að fjalla um manninn og mannleg samfélög. Upphaf félagsvísinda má rekja til félagsfræðinga 19. aldar eins og Auguste Comte, Émile Durkheim, Karl Marx og Max Weber.

Saga félagsvísinda

Félagsvísindi spruttu upp úr heimspeki upplýsingarinnar (einkum siðfræði manna á borð við Jean-Jacques Rousseau og Charles Fourier) eins og hún þróaðist á 19. öld undir áhrifum frá Frönsku byltingunni og iðnbyltingunni sem hvort tveggja hafði mikil áhrif á samfélags- og stjórnmálaþróun tímabilsins. Annar fyrirrennari félagsvísinda voru rannsóknir á lýðfræði og landfræði ríkja Evrópu og Norður-Ameríku í þágu stjórnsýslunnar á 18. og 19. öld. Fyrstu félagsvísindamennirnir hugðust beita vísindalegum aðferðum til að greina og leysa samfélagsvandamál í þágu framfara. Franski heimspekingurinn Auguste Comte var þannig bæði höfundur hugtaksins sociologie og pósitívismans. Það var þó einkum Durkheim sem gerði félagsfræði að formlegri vísindagrein, aðgreindri frá heimspeki, og skilgreindi hvað fælist í félagsfræðilegri aðferð.

Fljótlega greindust félagsvísindi í tvær meginstefnur: annars vegar rannsóknir á stórum heildum með aðferðum tölfræði í anda pósitívisma Comtes og Durkheims (megindlegar rannsóknir), og hins vegar rannsóknir á félagslegum fyrirbærum með túlkun og gagnrýni í anda Webers (eigindlegar rannsóknir).

Greinar félagsvísinda

• Bókasafns- og upplýsingafræði
• Félagsfræði
• Hagfræði
• Kynjafræði
• Landfræði^*
• Lögfræði
• Mannfræði
• Menningarfræði^**
• Menntunarfræði
• Safnafræði^**
• Sagnfræði^**
• Samskiptafræði
• Sálfræði^***
• Stjórnmálafræði
• Viðskiptafræði
• Þjóðfræði^**

^* Stundum talin til náttúruvísinda
^** Stundum talin til hugvísinda
^*** Stundum talin til heilbrigðisvísinda

  Þessi grein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.