Björn Jónsson á Melstað

Björn Jónsson (um 1506? – 7. nóvember 1550) prestur á Melstað í Miðfirði var sonur Jóns Arasonar biskups og Helgu Sigurðardóttur fylgikonu hans.

Björn og Ari lögmaður bróðir hans fylgdu föður sínum eftir í flestum málum en sagt var að Björn hefði jafnan hvatt hann til stórræða en Ari fremur latt hann. Ari var líka sagður mun vinsælli en Björn, bæði meðal fylgismanna og fjandmanna þeirra feðga. Björn varð prestur á Melstað 1534 og hafði einnig Staðarbakka frá 1547. Þegar Helgi Hallvarðsson, síðasti ábótinn í Þingeyraklaustri, var skikkaður til að fara í suðurgöngu til Rómar vegna barneignar árið 1539 var Björn settur til að gegna ábótastarfinu á meðan og eftir að Helgi lét af störfum 1549 vegna elli og sjúkleika tók Björn við stjórn klaustursins þótt hann yrði ekki ábóti.

Haustið 1549 ákvað Jón biskup að láta til skarar skríða gegn andstæðingum sínum og sendi þá Ara og Björn suður til að handtaka Martein Einarsson biskup og færðu þeir hann norður í land og höfðu í haldi um veturinn. Vorið eftir riðu biskup og synir hans til Alþingis með fjölmennt lið. Eftir þinglok fóru þeir svo í Skálholt og einnig í Viðeyjar- og Helgafellsklaustur og endurreistu þau. Um haustið riðu þeir svo vestur í Dali og ætluðu að ráða niðurlögum Daða í Snóksdal. Þeir komu að Sauðafelli þar sem Daði átti bú og biðu þar um tíma en á meðan safnaði Daði liði og tókst að króa feðgana af í kirkjugarðinum á Sauðafelli og handtaka þá. Þeir voru svo fluttir í Skálholt og höggnir þar 7. nóvember.

Sagt er að Björn hafi borið sig illa, þegar hann var leiddur til höggs, öfugt við Ara, og sagt: „Æ og æ, börnin mín, bæði ung og mörg.“ Og víst er það að hann var barnmargur. Fylgikona hans var Steinunn Jónsdóttir (um 1515 – eftir 1593), dóttir Jóns ríka Magnússonar á Svalbarði á Svalbarðsströnd og konu hans, Ragnheiðar á rauðum sokkum, dóttur Péturs Loftssonar sýslumanns í Djúpadal í Eyjafirði. Á meðal systkina Steinunnar voru þeir Magnús prúði og Staðarhóls-Páll. Steinunn og Björn áttu sjö börn sem upp komust: Jón sýslumann á Holtastöðum (1538 – 1613), Bjarna bónda á Brjánslæk (um 1540 – eftir 1616), Árna bónda á Sauðafelli (um 1540 - um 1590), Magnús bóndi á Hofi á Höfðaströnd o.v. (1541 – eftir 1625), Ragnheiður (f. um 1545), kona Sigurðar Bjarnasonar lögréttumanns á Stokkseyri og formóðir Stokkseyrarættar, Halldóra (f. um 1545), kona Bjarna Pálssonar á Skriðu í Hörgárdal, og Teitur (um 1549 – 1619), lögréttumaður á Hofi í Vatnsdal og Holtastöðum í Langadal.

Eftir lát Björns giftist Steinunn Ólafi Jónssyni bónda í Snóksdal, dóttursyni Gottskálks biskups Nikulássonar, og síðast Eggert Hannessyni lögmanni.

Heimildir

breyta
  • „Aftaka Jóns biskups, Björns og Ara. Fálkinn, 17. tbl. 1959“.