Skarð (Skarðsströnd)

(Endurbeint frá Skarð á Skarðsströnd)

Skarð er bær og kirkjustaður á Skarðsströnd. Skarð var talin besta jörð við Breiðafjörð og raunar eitt helsta höfuðból landsins, mikil hlunnindajörð og henni fylgir fjöldi eyja og hólma.

Nálægt Skarði

Bændur á Skarði voru jafnan ríkir og áttu mikið undir sér. Jörðin er í landnámi Geirmundar heljarskinns en hann bjó á Geirmundarstöðum samkvæmt Landnámabók. Líklegt er talið að afkomendur hans hafi fljótlega flutt sig að Skarði og sé svo hefur jörðin ef til vill verið í eigu sömu ættar frá landnámsöld. Sá fyrsti af ætt Skarðverja sem staðfest er að hafi búið á jörðinni er Húnbogi Þorgilsson, sem sumir telja að hafi verið bróðir Ara fróða en í Sturlungu er hann sagður sonur Þorgils Oddasonar. Snorri sonur Húnboga var lögsögumaður 1156-1170. Sonarsonur hans var Snorri Narfason, sem kallaður var Skarðs-Snorri og er í Sturlungu sagður manna auðugastur í Vestfjörðum. Hann var prestvígður eins og faðir hans og Narfi sonur hans. Narfi Snorrason (d. 1284) fékk sérstaka undanþágu erikbiskups frá því að skilja við konu sína þegar prestar fengu fyrirmæli um að gera það. Þrír synir hans, Þórður, Þorlákur og Snorri, urðu allir lögmenn.

Sonur Snorra var Ormur lögmaður, sem varð gamall og bjó mjög lengi á Skarði. Sonarsonur hans var Loftur Guttormsson, sem átti bú á Skarði þótt hann byggi aðallega á Möðruvöllum, og frægust allra Skarðverja á miðöldum voru Ólöf ríka dóttir Lofts og maður hennar, Björn Þorleifsson hirðstjóri. Björn var drepinn af Englendingum í Rifi 1467 en Ólöf hefndi hans grimmilega, handtók að sögn suma Englendingana, flutti þá heim að Skarði og þrælkaði þá þar, lét þá meðal annars leggja steinstétt heim að Skarðskirkju sem enn sér fyirir. Hún bjó áfram á Skarði eftir dauða hans. Solveig dóttir hennar bjó svo á Skarði eftir móður sína og ættin síðan áfram til þessa dags.

Höfn Skarðverja hefur frá alda öðli verið í Skarðsstöð. Þaðan hefur jafnan verið útgerð og nú er þar smábátahöfn. Verslun var þar frá 1890-1911.

Við Skarð eru kenndar tvær frægar skinnbækur, Skarðsbók Jónsbókar, skrautlegasta og glæsilegasta fornhandrit sem varðveist hefur, og Skarðsbók postulasagna.

Heimild breyta

  • „Breiðfirzkt höfuðból - Skarð á Skarðsströnd. Tíminn, 19. ágúst 1965“.