Wikipedia

Helgi magri

íslenskur landnámsmaður
(Endurbeint frá Helgi magri Eyvindarson)

Helgi magri Eyvindarson var landnámsmaður, sem nam land í Eyjafirði. Hann var kristinn og bjó á Kristnesi.

Helgi magri, stytta á Akureyri

Faðir hans var Eyvindur austmaður Bjarnarson, fæddur á Gautlandi í Svíþjóð. Björn faðir Eyvindar deildi við Sigfast mág Sölvars Gautakonungs, brenndi hann inni og fór að því búnu til Noregs, fyrst til Gríms hersis en þá Öndótts kráku á Ögðum. Á sumrum fór Björn í vesturvíking. Móðir Eyvindar var Hlíf dóttir Hrólfs Ingjaldssonar Fróðasonar konungs. Kona Eyvindar var Rafarta dóttir Kjarvals Írakonungs. Önnur dóttir Kjarvals var Kormlöð móðir Þorgríms Grímólfssonar sem var aftur bróðursonur Álfs egðska. Sonur Þorgríms var Eyvindur faðir Össurar er átti Beru dóttur Egils Grímssonar. Björgu systur Helga átti Úlfur skjálgi Högnason.

Helgi var fæddur á Írlandi. Eyvindur og Rafarta létu Helga í fóstur í Suðureyjum þegar hann var barn að aldri en þegar þau komu að sækja hann tveimur vetrum seinna hafði hann verið sveltur svo að þau þekktu hann ekki. Eftir það var hann kallaður Helgi magri. Hann varð virðingarmaður mikill er hann fullorðnaðist. Hann kvæntist Þórunni hyrnu, dóttur Ketils flatnefs, og áttu þau mörg börn.

Helgi hafði tekið kristni en var blendinn í trúnni og hét á Þór til sjófara og harðræða. Hann ákvað að fara til Íslands með konu sína og börn og nema þar land, til að lifa í friðsemd og viðhafa kristin gildi. Þegar hann sá til lands hét hann á Þór að vísa sér til lands og sigldi knörrum sínum norður um land og inn í Eyjafjörð á Norðurlandi. Þá gekk sjór lengra inn í fjörðinn en nú er og því var sjófært innar í fjörðinn. Landnám Helga hófst við Galtarhamar, sem nú heitir Festarklettur, nálægt Bíldsá, sem nú kallast Kaupangur. Festarklettur er við Knarrarberg, kennt við knörr víkinga sem voru lögð við "festar" á Festarkletti á landnámsöld. Galtarhamar dregur nafn sitt aftur til galtar (svíns) Helga, svínsgölturinn var hvítur með svarta bletti, sem kallast að vera bíldóttur eða bíldur. Sagan segir að gölturinn Bíldur hafi drepist í ánni við bæinn, því sé áin enn í dag kölluð Bíldsá. Helgi magri átti annan gölt, Sölva, við hann er Sölvadalur kenndur. Bæjarnafnið Kaupangur í Eyjafirði er líklegast dregið af Kaupanger eða Kaupang sem Ólafur Tryggvason stofnaði (einnig kallaður Niðarós eða Þrándheimur) oft er getið í Heimskringlu og Íslendingasögum, sem var mikilvægur verslunarstaður í Noregi á víkingaöld. Helgi dvaldi um vetur við Bíldsá í Kaupangi, þar sem gott útsýni er yfir fjörðinn. Sagt er að þegar hann flutti með fjölskyldu sína, hafi Þórunn kona hans orðið léttari í Þórunnareyju í kvíslum Eyjafjarðarár, skammt frá þar sem Bíldsá rennur í Eyjafjarðará og þar hafi hún alið dóttur sem kölluð var Þorbjörg hólmasól, með vísan í hólma í ánni. Vaðlaheiði dregur nafn sitt að í firðinum var hægt að fara yfir á vaði, þar voru svokallaðir vaðlar, mikið grynni þar sem vatn rann fram, var að hægt var að vaða þar yfir (sbr. vöðlur og Vöðlaþing). Vaðlarnir eru enn til en hafa færst utar í fjörðinn út af framburði Eyjafjarðarár. Svo fór að Helgi settist að á Kristnesi, sennilega vegna jarðhita og nam allan Eyjafjörð. Landnám Helga á landnámsöld var það stærsta á Ísland, stærra en landnám Ingólfs Arnarsonar. Landnám Helga var það stórt að margir landnámsmenn á Íslandi sem síðar komu fengu land hjá honum, auk þess sem börn hans og aðrir ættingjar fengu hluta af landnámi hans. Nafn bújarða og kennileita í Eyjafirði hafa mikið til haldið sér, vestan megin fjarðar eru það til dæmis Grund (Eyjafjarðarsveit), Espihóll, Stokkahlaðir, Merkigil, Hrafnagil, Kroppur, Kristnes, Naust, Hlíð, Akureyri, Oddeyri, Krossanes, Glerá, Kræklingahlíð, Möðruvellir, Gásir. Austanmegin fjarðar, Eyvindarstaðir, Gnúpufell, Hripkelstaðir, Þverá (seinna Munkaþverá með Munkaþverárklaustur), Uppsalir, Öngulsstaðir, Garðsárdalur, Ytri-Þverá (seinna Þverá), Fiskilækur, Kaupangur, Bíldsárskarð, Varðgjá, Sigluvík, Svalbarð.

Synir Helga magra voru Hrólfur á Gnúpufelli er eignaðist Helga Hrólfsson og Ingjaldur á Efri-Þverá en dætur hans voru, Helga, kona Auðuns rotins Þórólfssonar, Hlíf kona Þorgeirs Þórðarsonar, Þórhildur kona Auðólfs landnámsmanns í Öxnadal, Þóra kona Gunnars sonar Úlfljóts lögsögumanns, Ingunn kona Hámundar heljarskinns og Þorbjörg hólmasól kona Böðólfs Grímssonar.

Heimildir

breyta

Tengill

breyta
Sótt frá „https://is.wikipedia.org/w/index.php?title=Helgi_magri&oldid=1862521“