George Canning

George Canning (11. apríl 1770 – 8. ágúst 1827) var breskur stjórnmálamaður úr flokki Tory-manna (Íhaldsmanna) sem gegndi ýmsum ráðherraembættum í fjölmörgum ríkisstjórnum þar til hann varð sjálfur forsætisráðherra Bretlands síðustu fjóra mánuði ævi sinnar.

George Canning
Forsætisráðherra Bretlands
Í embætti 10. apríl 1827 – 8. ágúst 1827
Þjóðhöfðingi	Georg 4.
Forveri	Jarlinn af Liverpool
Eftirmaður	Vísigreifinn af Goderich
Persónulegar upplýsingar
Fæddur	11. apríl 1770 Marylebone, Middlesex, Englandi
Látinn	8. ágúst 1827 (57 ára) Chiswick, Middlesex, Englandi
Stjórnmálaflokkur	Torýar
Maki	Joan Scott (g. 1800)
Börn	4
Foreldrar	George Canning eldri, Mary Anne Costello
Háskóli	Eton-háskóli Christ Church (Oxford)

Canning var sonur leikkonu og misheppnaðs athafnamanns. Hann hlaut fjárstyrk frá frænda sínum, Stratford Canning, sem gerði honum kleyft að stunda nám í Eton-skóla og Christ Church í Oxford. Cannig hóf stjórnmálaferil árið 1793 og kleif hratt upp metorðastigann. Hann var launastjóri lögreglunnar (1800–01) og féhirðir sjóhersins (1804–06) í ríkisstjórn Williams Pitt yngri. Hann var síðan utanríkisráðherra (1807–09) í ríkisstjórn hertogans af Portland, sem var þá fárveikur. Canning var áhrifamesti meðlimur ríkisstjórnarinnar og skipulagði árás breska flotans á danska flotann í Kaupmannahöfn árið 1807 til þess að tryggja yfirburði Breta á sjó gegn Napóleon. Árið 1809 særðist Canning í einvígi við óvin sinn, Castlereagh lávarð og var ekki boðið að taka við af Portland sem forsætisráðherra. Spencer Perceval varð forsætisráðherra og Canning gegndi ekki mikilvægu embætti fyrr en eftir að Perceval var myrtur árið 1812.

Canning gerðist síðan sendiherra til Portúgal í ríkisstjórn Liverpool lávarðar (1814–16), forseti stjórnarráðsins (1816–21), og utanríkisráðherra og leiðtogi neðri þingdeildarinnar (1822–27). Konungnum var í nöp við Canning og gerði sitt besta til að spilla fyrir utanríkisstefnu hans. Canning tókst hins vegar að byggja upp almennan stuðning við stefnumál sín. Sagnfræðingurinn Paul Hayes telur að Canning hafi unnið þrekvirki í samskiptum Bretlands við Spán og Portúgal með því að stuðla að sjálfstæði amerískra nýlenda þeirra. Stefnumál hans bættu verslunarstöðu breskra kaupmanna og studdu við bandarísku Monroe-kenninguna.

Canning var svarinn andstæðingur evrópsku hljómkviðunnar, kerfis sem íhaldsöfl álfunnar settu á fót eftir Vínarfundinn árið 1815. Hayes segir að í utanríkismálum hafi mikilvægasta afrek Canning verið

„eyðilegging nýja heilaga bandalagsins sem hefði drottnað yfir Evrópu ef enginn hefði skorað á það. Canning skildi að það nægði ekki að Bretland sniðgengi ráðstefnur og fundi; það var nauðsynlegt að sannfæra hin veldin um að hagsmuna þeirra yrði ekki gætt með kerfi hernaðarinngripa sem byggðust á löghyggju, þjóðernisbælingu og mótþróa við byltingum.“

Þegar Liverpool lávarður sagði af sér í apríl árið 1827 gerðist Canning forsætisráðherra í hans stað. Hertoginn af Wellington og Robert Peel neituðu báðir að starfa í ríkisstjórn Canning og Íhaldsflokkurinn klofnaði milli afturhaldssinna Wellingtons og stuðningsmanna Canning. Canning bauð því nokkrum Viggum sæti í ríkisstjórn sinni. Heilsu hans hrakaði skyndilega og hann lést í ágúst árið 1827 eftir aðeins 119 daga í embætti. Forsætisráðherratíð hans var sú stysta í sögu Bretlands þar til Liz Truss sló met hans árið 2022.

Tilvísanir

Fyrirrennari: Jarlinn af Liverpool

Forsætisráðherra Bretlands (10. apríl 1827 – 8. ágúst 1827)

Eftirmaður: Vísigreifinn af Goderich