Janez Janša

Janez Janša, skírður Ivan Janša, (f. 17. september 1958 í Ljubljana í Slóveníu) er slóvenskur stjórnmálamaður, formaður Lýðræðisflokks Slóveníu, fyrrverandi (2004–2008, 2012–2012, 2020–2022) forsætisráðherra Slóveníu. Hann hefur verið formaður flokksins frá árinu 1993.

Janez Janša
Janez Janša árið 2022.
Forsætisráðherra Slóveníu
Í embætti 3. mars 2020 – 25. maí 2022
Forseti	Borut Pahor
Forveri	Marjan Šarec
Eftirmaður	Robert Golub
Í embætti 10. febrúar 2012 – 20. mars 2013
Forseti	Danilo Türk Borut Pahor
Forveri	Borut Pahor
Eftirmaður	Alenka Bratušek
Í embætti 3. desember 2004 – 21. nóvember 2008
Forseti	Janez Drnovšek Danilo Türk
Forveri	Anton Rop
Eftirmaður	Borut Pahor
Persónulegar upplýsingar
Fæddur	17. september 1958 (1958-09-17) Grosuplje, Júgóslavíu (nú Slóveníu)
Þjóðerni	Slóvenskur
Stjórnmálaflokkur	Lýðræðisflokkur Slóveníu
Maki	Silva Predalič Urška Bačovnik (2009–)
Háskóli	Háskólinn í Ljubljana

Janez á tvö börn með Silva Predalič en hefur sést við opinber tækifæri með 28 ára lækni, Urška Bačovnik að nafni. Hann hefur gefið út nokkrar bækur. Tvær best þekktu þeirra eru Premiki (e. The Making of the Slovenian State, 1992) og Okopi (e. Barricades, 1994), sem fjallar um þróun Slóveníu í átt að þingræðislegu stjórnarfyrirkomulagi.

Janša er náinn bandamaður Viktors Orbán, forsætisráðherra Ungverjalands.

Ferill

Janez útskrifaðist frá Háskólanum í Ljubljana árið 1982 með gráðu í varnarfræðum (e. defence studies) og hóf störf við slóvenska varnarmálaráðuneytið. Á yngri árum var hann meðlimur í kommúnistaflokknum og tók virkan þátt í félagsstarfi þar. Ári eftir útskrift sína birtist fyrsta grein hans sem gagnrýndi júgóslavneska herinn í hinu rótttæka slóvenska blaði Mladina. Í kjölfarið var hann útskúfaður af kommúnistaflokkinum og fékk hvergi vinnu. Um miðbik níunda áratugarins starfaði hann sem forritari og leiðsögumaður um fjöll. Eftir því sem pólitískar umbætur í Slóveníu jukust og höftum á tjáningarfrelsi var fækkað fékk hann aftur að vinna við dagblaðið Mladina.

JBTZ-réttarhöldin

Þann 30. maí 1988 var Janez handtekinn ásamt tveimur öðrum starfsmönnum Mladina og liðþjálfa júgóslavenska hersins. Þeim var gefið að sök að hafa í fórum sínum hernaðarleyndarmál. Hin svokölluðu JBTZ-réttarhöld voru haldin bak við luktar dyr og þeir fengu ekki að verja sig. Enn fremur voru réttarhöldin haldin á serbó-króatísku (opinberu tungumáli júgóslavneska hersins) en ekki á móðurmáli þeirra slóvensku. Janez fékk 18 mánaða dóm sem hann átti að taka út í hámarks-öryggisfangelsinu Dob, almenningur brást harkalega við og því var ákveðið að hann skyldi taka út refsinguna í Ig. Eftir að hafa verið hálft ár í fangelsinu var honum sleppt.

Stjórnmál

Janez kom að stofnun nýs stjórnmálaflokks (SDZ) árið 1989 og vann sem ritstjóri tímaritsins Demokracija fram að þingkosningum í maí 1990. Hann var fyrst um sinn varaformaður flokksins og því næst þingsflokksformaður. Eftir kosningarnar fékk hann embætti varnarmálaráðherra.

Tíu daga stríðið, sjálfstæðisstríð Slóveníu, hófst 26. júní 1991. Undir leiðsögn Janezar beitti slóvenski herinn skæruliðataktík gegn ofjörlum sínum, júgóslavneska hernum. Að sjálfstæði fengnu leystist flokkur Janezar upp og hann gekk í Lýðræðisflokk Slóveníu. Hann var áfram varnarmálaráðherra fram í mars 1994 þegar Janez Drnovšek, þáverandi forsætisráðherra, leyst hann úr embætti vegna ásakana um að herinn hefði haft óeðlieg afskipti af borgurum. Eftir að rannsókn hafði farið fram var Janez sýknaður af ásökunum.

Þann 3. nóvember 2004, að þingkosningum loknum, var Janez skipaður forsætisráðherra af Drnovšek forseta landsins. Hann var forsætisráðherra eitt kjörtímabil þar til arftaki hans Borut Pahor tók við af honum veturinn 2008.

Tengill

• Heimasíða Forsætisráðherra Slóveníu á ensku