Serbókróatíska
Serbókróatíska er suðurslavneskt mál talað í Serbíu, Króatíu, Bosníu og Hersegóvínu, Svartfjallalandi. Málið skiptist í fjórar aðalmállýskur sem eru gagnkvæmt skiljanlegar. Saman mynda mállýskurnar samfellu, en saga landanna þar sem málið er talað hefur leitt til fjölda svæðisbundinna mismuna.
| Serbókróatíska srpskohrvatski, hrvatskosrpski српскохрватски, хрватскосрпски | ||
|---|---|---|
| Málsvæði | Bosnía og Hersegóvína, Króatía, Kosóvó, Serbía, Svartfjallaland | |
| Heimshluti | Balkanskagi | |
| Fjöldi málhafa | 16,3 milljónir | |
| Ætt | Indóevrópskt Baltóslavneskt | |
| Skrifletur | Latneskt stafróf Kýrillískt stafróf | |
| Opinber staða | ||
| Opinbert tungumál |
 Bosnía og Hersegóvína (bosníska, króatíska, serbíska) Króatía (króatíska) Kosóvó (serbíska) Serbía (serbíska) Svartfjallaland (svartfellska)
| |
| Tungumálakóðar | ||
| ISO 639-1 | sh
| |
| ISO 639-2 | scr, scc
| |
| ISO 639-3 | srp — serbíska
| |
| ATH: Þessi grein gæti innihaldið hljóðfræðitákn úr alþjóðlega hljóðstafrófinu í Unicode. | ||
Hugtakið „serbókróatíska“ var notað meira í Júgóslavíu árin 1922–1941 og 1954–1991, þar sem hún var opinbert tungumál. Í dag er oft talað um mállýskur serbókróatísku eins og þær séu sér tungumál vegna þjóðernishyggju og stofnun nýrra þjóðríkja eftir að Júgóslavía liðaðist í sundur á 20.öldinni. En þau heita bosníska, serbneska, króatíska og svartfellska. Frá málvísindalegu sjónarhorni er litið á mállýskurnar sem eitt tungumál.
Munurinn á mállýskum er ekki stór og hægt að tjá sig án misskilninga þó að tvær mismunandi mállýskur eða mál séu töluð. Auk þess eru mörkin milli málanna og mállýskanna á reiki og ráðast oft af hvernig viðkomandi málnotandi skilgreinir sig. Sem dæmi má nefna Bosníu Serba, sem kallar mál sitt serbnesku, Bosníu Króata sem kallar mál sitt króatísku, þrátt fyrir að þeir noti sömu mállyskuna og bosniskir múslimar sem kalla sitt mál bosnísku. Svartfellingar sem einhversskonar samheitir við serbnesk þjóðerni nota ennþá serbnesku þegar spurt er um tungumál. Mörkin á mállýskum geta svarað meira eða minna til ríkislandamæra eða þjóðlegra og trúarlegra hópa.
Málið er orðið fyrir áhrifum frá málum ríkjandi valdanna á svæðinu, t.d. eru fleiri orð af tyrkneskum uppruna í bosnísku, í serbneskri mállýsku bæði tyrknesk og grískt orð og í króatískri fleiri þýsk orð. Ýmis stafróf hafa verið notuð til að skrifa tungumálið, meðal annars kirkjuslavneskt, latneskt, kýrillískt og arabískt. Reynt var að taka arabíska stafrófið í notkun þegar Tyrkir réðu yfir svæðinu, þá sérstaklega var reynt að búa til nýtt tungumál fyrir Bosníu múslíma til að aðgreina þeim frá Serbum og Króötum, en þó án árángurs. Latnesku og Kýrillísku stafrófin hafa verið mest áberandi hin síðari ár en bæði voru opinber í Júgóslavíu.
