Fornenska
Fornenska (Englisc) var germanskt tungumál sem varð til úr máli Saxa og Engla, sem komu til Englands nokkru eftir að Rómverjar hurfu þaðan. Saxar og Englar komu frá Neðra-Saxlandi og Slésvík.
Þróun
breytaGermanskur uppruni
breytaMestu áhrif að mótun fornensku í orðaforða og myndun setninga komu frá arfleifð germanskra mála.
Eins og mörg germönsk mál var sterk fallbeyging í fornensku. Hún beygðist í fjórum föllum; nefnifalli, þolfalli, þágufalli, eignarfalli. Auk þess var tækisfall stundum notað í fornensku.
Fornenskar bókmenntir
breytaMerkar bókmenntir eru til á fornensku, t.d. Bjólfskviða. Meðal helstu rithöfunda má nefna Alfreð mikla, öðru nafni Elfráð ríka og Ælfric eða Elfrík munk.
Fornenska og íslenska
breytaFornensku svipar til nútíma íslensku að mörgu leyti en nútíma enska varð fyrir miklum áhrifum frá frönsku eftir að Normannar náðu völdum á Englandi 1066. Fyrir neðan er tafla með nokkrum dæmum um skyldleika málanna:
Enska | Fornenska | Íslenska |
---|---|---|
age | ealdor | aldur |
appearance | onsyn | ásýnd |
art | list | list |
bane | bana | bani |
bow | boga | bogi |
commander | heretoga | herforingi |
embrace | fæðmian | faðma |
entry | ongang | inngangur |
happiness | sæl | sæla |
know | cunnan | kunna |
neck | hals | háls |
peace | frið | friður |
whale | hwæl | hvalur |
nation | þeod | þjóð |
giant | eoten | jötunn |
earth | eorþe | jörð |
|
|
Frekari fróðleikur
breyta- Peter S. Baker, Introduction to Old English, Oxford 2003, ISBN 0-631-23454-3.
- A. Campbell, Old English Grammar, Oxford 1959.
- Fausto Cercignani, The Development of */k/ and */sk/ in Old English, Journal of English and Germanic Philology 82 (1983), 313–323.
- J. R. Clark Hall and H. D. Merritt, A Concise Anglo-Saxon Dictionary, Cambridge 1969.
- Charles F. Hockett, The stressed syllabics of Old English, Language 35 (1959), 575–597.
- Otto Jespersen, A Modern English Grammar on Historical Principles, Copenhagen 1909–1949.
- Sherman M. Kuhn, On the Syllabic Phonemes of Old English, Language 37 (1961), 522–538.
- Roger Lass, Old English: A historical linguistic companion, Cambridge 1994, ISBN 0-521-43087-9.
- Bruce Mitchell and Fred C. Robinson, A Guide to Old English, Oxford 2001, ISBN 0-631-22636-2.