Finnur Jónsson (biskup)
Finnur Jónsson (16. janúar 1704 – 23. júlí 1789) var biskup í Skálholti, næstsíðastur í röð biskupa sem þar sátu.
Finnur var sonur Jóns Halldórssonar prófasts og sagnaritara í Hítardal og konu hans, Sigríðar Björnsdóttur. Hann ólst upp hjá foreldrum sínum í Hítardal, varð stúdent frá Skálholtsskóla og sigldi síðan og lærði í Kaupmannahafnarháskóla. Hann varð svo prestur í Reykholti 1732. Finnur var stiftprófastur í Skálholtsbiskupsdæmi 1743-53 og síðan biskup þar 1754-85. Hann mun hafa verið tregur til að taka við biskupsembættinu, einkum vegna umsýslu og ráðsmennsku sem því fylgdi, en þótti þó standa sig vel í þeim efnum. Hann var röggsamur stjórnandi en tók oft vægt á smærri málum.
Finnur var mikill fræðimaður eins og faðir hans og ýmsir ættmenn og hlaut árið 1774 doktorsnafnbót í guðfræði, fyrstur Íslendinga. Hann skrifaði Historia Ecclesiastica Islandiæ, rit um kirkjusögu Íslands á latínu sem kom út á prenti í Kaupmannahöfn 1772-1778. Hann lét eftir sig fjölda annarra rita, prentaðra og óprentaðra, einkum um guðfræði og kirkjusögu.
Sonur hans varð biskup í Skálholti á eftir honum, Hannes Finnsson, og vígðist raunar biskup 1777 og var föður sínum til aðstoðar þar til hann lést 1789. Flest hús í Skálholti skemmdust eða hrundu í Suðurlandsskjálftanum 1784 og kvikfé hafði flest fallið í harðindunum veturinn áður en Finnur neitaði þó að flytja og var í Skálholti meðan hann lifði.
Kona hans var Guðríður Gísladóttir (1707 – 1766), dóttir Gísla í Mávahlíð, sonar Jóns Vigfússonar biskups og systir Magnúsar Gíslasonar amtmanns.
| Fyrirrennari: Ólafur Gíslason |
|
Eftirmaður: Hannes Finnsson | |||
