Cyril Ramaphosa
Matamela Cyril Ramaphosa (f. 17. nóvember 1952) er suður-afrískur stjórnmálamaður sem er fimmti og núverandi forseti Suður-Afríku. Hann varð forseti eftir að Jacob Zuma sagði af sér.[1] Hann hafði áður verið baráttumaður gegn aðskilnaðarstefnunni í Suður-Afríku, verkalýðsleiðtogi og viðskiptajöfur. Ramaphosa hafði verið varaforseti Zuma frá 2014 til 2018 og aðalræðismaður Íslands í Jóhannesarborg.[2] Hann var kjörinn forseti Afríska þjóðarráðsins (ANC) á 54. flokksþingi þess í desember árið 2017. Hann er einnig fyrrverandi formaður áætlananefndar Suður-Afríku, sem sér um framtíðaráætlanir sem miða að því að fylkja Suður-Afríkumönnum að baki „sameiginlegum markmiðum og forgangsröðun til að styrkja langtímaþróun landsins“. Ramaphosa tilheyrir Venda-þjóðarbrotinu og er fyrsti forseti landsins af því þjóðerni.
| Cyril Ramaphosa | |
|---|---|
.jpg) | |
| Forseti Suður-Afríku | |
Núverandi | |
| Tók við embætti 15. febrúar 2018 | |
| Varaforseti | David Mabuza (2018–2023) Paul Mashatile (2023–) |
| Forveri | Jacob Zuma |
| Persónulegar upplýsingar | |
| Fæddur | 17. nóvember 1952 Soweto, Suður-Afríku |
| Þjóðerni | Suður-afrískur |
| Stjórnmálaflokkur | Afríska þjóðarráðið |
| Maki | Tshepo Motsepe |
| Börn | 5 |
| Háskóli | Háskólinn í Limpópó Háskóli Suður-Afríku |
Ramaphosa hefur verið kallaður „slyngur samningamaður“.[3] Hann var helsti samningamaður Afríska þjóðarráðsins við lýðræðisvæðingu Suður-Afríku. Ramaphosa byggði upp stærstu og voldugustu verkalýðssamtök í Suður Afríku, Þjóðarsamband námuverkamanna (National Union of Mineworkers eða NUM). Hann lék lykilhlutverk ásamt Roelf Meyer úr Þjóðarflokknum í að semja um friðsamleg endalok aðskilnaðarstefnunnar og fyrstu lýðræðislegu kosningar landsins árið 1994. Nelson Mandela mælti með Ramaphosa sem eftirmanni sínum á forsetastól landsins en talið er að hann hafi að endingu látið undan þrýstingi og valið Thabo Mbeki sem eftirmann sinn þótt Ramaphosa hafi notið meiri almannahylli.[4] Ramaphosa er kunnur viðskiptajöfur og talið er að auðæfi hans nemi um 6,4 milljónum suður-afrískra randa. Hann hefur meðal annars verið eignaraðili í McDonald's-skyndibitakeðjunni í Suður-Afríku, framkvæmdastjóri fjarskiptafyrirtækisins MTN Group og meðlimur í framkvæmdastjórn fyrirtækisins Lonmin.
Þrátt fyrir að hafa getið sér góðan orðstír með hlutverki sínu í lýðræðisvæðingu landsins hefur Ramaphosa einnig verið gagnrýndur fyrir viðskiptahætti sína. Þessi gagnrýni hefur þó aldrei leitt til ákæra á hendur honum fyrir ólöglegt athæfi. Ramaphosa hefur meðal annars verið sakaður um að hagnast á ólöglegan máta á kolasölu ásamt fyrirtækinu Glencore. Sem meðlimur í framkvæmdastjórn Lomnin var hann einnig gagnrýndur fyrir að kalla á eftir aðgerðum gegn verkfalli námuverkamanna árið 2012, stuttu áður en ríkisstjórnin beitti ofbeldi til að brjóta niður verkfallið.[5]
Frá því að Ramaphosa varð forseti hefur hann lagt áherslu á landeignarumbætur í Suður-Afríku.[6] Þrátt fyrir lok aðskilnaðarstefnunnar er mikill meirihluti besta ræktarlandsins í Suður-Afríku í enn höndum hvíta minnihlutans. Þessi misskipting er mörgum Suður-Afríkumönnum bitbein og líta þeir á þetta sem arfleifð kynþáttamismununar aðskilnaðartímans. Stefna Ramaphosa hefur verið sú að gera breytingar á stjórnarskrá landsins til þess að leyfa ríkisstjórninni að taka jarðir hvítra landeigenda eignarnámi án endurgjalds.[6] Stefna Ramaphosa er ekki óumdeild og hefur Thabo Mbeki, fyrrverandi forseti landsins, meðal annars gagnrýnt stefnubreytinguna.[7]
Í kosningum í stjórnartíð Ramaphosa árið 2024 tapaði Afríska þjóðarráðið hreinum þingmeirihluta sínum í fyrsta skipti frá lokum aðskilnaðarstefnunnar en var þó áfram stærsti flokkurinn á þingi. Fylgishrun ANC skýrðist meðal annars vegna klofningsframboðs Jacobs Zuma, sem hafði sagt sig úr flokknum eftir málaferli gegn honum.[8] Ramaphosa var engu að síður endurkjörinn forseti með aðstoð Lýðræðisbandalagsins, sem myndaði „stjórn þjóðarsáttar“ með ANC.[9]
Tilvísanir
breyta- ↑ „Zuma sagði af sér í skugga vantrausts“. Vísir. Sótt 23. júlí 2018.
- ↑ „Íslandsvinur kjörinn leiðtogi ANC“. mbl.is. 18. desember 2017. Sótt 4. október 2018.
- ↑ Kristinn Valdimarsson (27. febrúar 2018). „Kongó rambar á barmi borgarastyrjaldar“. Varðberg. Sótt 4. október 2018. „Það væri líka mjög jákvætt ef nýr forseti Suður-Afríku, Cyril Ramaphosa, tæki að sér friðarumleitanir í landinu en hann þykir slyngur samningamaður en hann var einn þeirra sem batt enda á aðskilnaðarstefnuna í Suður-Afríku og einnig kom hann að friðarferlinu á Norður-Írlandi.“
- ↑ „Er líf Thabos Mbekis forseta í hættu?“. mbl.is. 3. maí 2001. Sótt 4. október 2018.
- ↑ David Smith (24. október 2018). „Lonmin emails paint ANC elder as a born-again robber baron“ (enska). The Guardian. Sótt 4. október 2018.
- ↑ 6,0 6,1 „Samþykkja eignarnám lands án bóta“. Viðskiptablaðið. 1. ágúst 2018. Sótt 4. október 2018.
- ↑ Ásrún Brynja Ingvarsdóttir (25. september 2018). „Mbeki gagnrýnir stefnubreytingu ANC“. RÚV. Sótt 4. október 2018.
- ↑ Hallgrímur Indriðason (1. júní 2024). „Versta útkoma Afríska þjóðarráðsins í 30 ár“. RÚV. Sótt 2. júní 2024.
- ↑ Ólöf Ragnarsdóttir (14. júní 2024). „Ramaphosa verður áfram forseti Suður-Afríku“. RÚV. Sótt 23. júní 2024.
| Fyrirrennari: Jacob Zuma |
|
Eftirmaður: Enn í embætti | |||