Thomas E. Dewey
Thomas Edmund Dewey (24. mars 1902 – 16. mars 1971) var bandarískur stjórnmálamaður og lögmaður sem var 47. fylkisstjóri New York, frá 1943 til 1954.
| Thomas E. Dewey | |
|---|---|
 Dewey árið 1944. | |
| Fylkisstjóri New York | |
| Í embætti 1. janúar 1943 – 31. desember 1954 | |
| Vararíkisstjóri | Thomas W. Wallace Joe R. Hanley Frank C. Moore Arthur H. Wicks (starfandi) Walter J. Mahoney (starfandi) |
| Forveri | Charles Poletti |
| Eftirmaður | W. Averell Harriman |
| Persónulegar upplýsingar | |
| Fæddur | 24. mars 1902 Owosso, Michigan, Bandaríkjunum |
| Látinn | 16. mars 1971 (68 ára) Miami, Flórída, Bandaríkjunum |
| Dánarorsök | Hjartaáfall |
| Stjórnmálaflokkur | Repúblikanaflokkurinn |
| Maki | Frances Hutt (d. 1928; d. 1970) |
| Börn | 2 |
| Háskóli | Michigan-háskóli (BA) Columbia-háskóli (LLB) |
| Starf | Lögmaður, stjórnmálamaður |
| Undirskrift |  |
Hann var frambjóðandi Repúblikanaflokksins í forsetakosningum Bandaríkjanna árin 1944 og 1948. Dewey tapaði fyrri kosningunum fyrir Franklin D. Roosevelt og hinum seinni á móti Harry S. Truman. Flestar skoðanakannanir höfðu spáð Dewey auðveldum sigri í kosningunum 1948 og ósigur hans gegn Truman var því ein óvæntasta kosninganiðurstaða í bandarískri stjórnmálasögu.
Æviágrip
breytaThomas Dewey fæddist árið 1902 í Owosso í Michigan. Faðir hans var leiðtogi Repúblikanaflokksins í sýslunni, ritstjóri og póstmeistari staðarins. Dewey vann ungur við blaðaútburð og í sykurverksmiðju í Owosso, auk þess sem hann vann í prentsmiðju föður síns. Hann vann sér inn fé til að ganga í Michigan-háskóla og var ritstjóri stúdentablaðs skólans á námsárum sínum þar. Dewey útskrifaðist árið 1923 og flutti til New York, þar sem hann hóf nám við lagadeild Columbia-háskóla. Hann útskrifaðist þaðan árið 1925 og hóf lögmannsstörf í New York.[1]
Árið 1931 var Dewey skipaður aðstoðarsaksóknari í New York. Dewey skar upp herör gegn glæpastarfsemi í borginni, meðal annars mafíuforingjanum Lucky Luciano, og varð landsþekktur í Bandaríkjunum fyrir frammistöðu sína.[2][3] Árið 1935 skipaði Herbert H. Lehman, fylkisstjóri New York, Dewey saksóknara og veitti honum sérstakar valdheimildir til að taka á fjárglæpastarfsemi sem viðgekkst í fylkinu. Dewey ávann sér miklar vinsældir með framgöngu sinni í baráttu gegn glæpastarfsemi borgarinnar. Hann var kjörinn saksóknari í Manhattan-umdæmi New York árið 1937.[2]
Árið 1938 völdu Repúblikanar Dewey sem frambjóðanda sinn í fylkisstjórakosningum New York. Dewey tapaði naumlega gegn sitjandi fylkisstjóranum Lehman með aðeins um 60 þúsund atkvæða mun. Vinsældir Dewey voru það miklar að hann var aftur valinn sem frambjóðandi flokksins í fylkisstjórakosningum árið 1942 og vann hann þá afgerandi sigur með um 600 þúsund atkvæða meirihluta. Hann var endurkjörinn árið 1946 með enn fleiri atkvæðum.[2]
Dewey sóttist eftir tilnefningu Repúblikanaflokksins í forsetakosningum Bandaríkjanna árið 1940 en lét í lægra haldi fyrir Wendell Willkie, sem tapaði kosningunum gegn sitjandi forsetanum Franklin D. Roosevelt.[2]
Dewey sóttist aftur eftir tilnefningu flokksins í forsetakosningunum 1944 og varð í þetta sinn fyrir valinu. Hann gagnrýndi utanríkisstefnu Roosevelt í tilteknum málum, einkum ákvörðun hans um að taka upp stjórnmálasamband við Sovétríkin.[4] Í þessum kosningum tapaði Dewey fyrir Roosevelt, sem naut mikillar alþýðuhylli, en hlaut þó meira fylgi en margir höfðu búist við.[2]
Forsetakosningarnar 1948
breyta
Dewey hlaut tilnefningu Repúblikanaflokksins í annað skipti í forsetakosningunum árið 1948. Varaforsetaefni hans í kosningunum var Earl Warren, fylkisstjóri Kaliforníu. Dewey bauð sig þar fram gegn Harry S. Truman, sem hafði tekið við forsetaembætti eftir dauða Franklins D. Roosevelt árið 1945. Á þessum tíma naut Truman þverrandi vinsælda og Demókrataflokkurinn var þríklofinn á milli stuðningsmanna Trumans, íhaldssamra suðurríkjademókrata undir forystu Stroms Thurmond, og vinstrisinna undir forystu Henry A. Wallace. Því þóttu yfirgnæfandi líkur á því að Dewey myndi vinna kosningarnar og verða næsti forseti Bandaríkjanna.[5]
Þar sem sigur Dewey þótti nánast öruggur rak hann máttlitla kosningabaráttu þar sem hann lagði höfuðáherslu á að koma Demókrötum frá völdum. Hann talaði lítið um stefnumál sín og kosningabarátta hans einkenndist öðru fremur af orðhengilshætti og slagorðum á borð við „To err is Truman“. Truman rak hins vegar þróttmikla kosningabaráttu þar sem hann ferðaðist um öll Bandaríkin og gagnrýndi Dewey og Repúblikana fyrir aðgerðaleysi og einangrunarstefnu.[5]
Þegar kom á kjördag árið 1948 vann Truman óvæntan sigur gegn Dewey með um tveggja milljóna atkvæða forskoti.[5] Truman vann í 39 fylkjum og hlaut 303 atkvæði í kjörmannaráðinu en Dewey vann í 16 fylkjum og hlaut 189 kjörmannaatkvæði.[6] Áður en úrslit kosninganna lágu fyrir hafði dagblaðið The Chicago Tribune verið búið að prenta forsíðufrétt með fyrirsögninni „Dewey sigrar Truman“ þar sem svo litlar líkur þóttu á því að Dewey myndi tapa. Ranga fyrirsögnin varð alræmd sem dæmi um fljótfærni í bandarískri blaðamennsku.[5]
Tilvísanir
breyta- ↑ „Dewey er þaulreyndur stjórnmálamaður“. Morgunblaðið. 27. júní 1948. bls. 7–8.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 „Thomas Dewey“. Tíminn. 16. febrúar 1948. bls. 5.
- ↑ „Erlent yfirlit: Dewey“. Tíminn. 6. maí 1944. bls. 1; 4.
- ↑ Ivor Montagu (5. júlí 1948). „Thomas E. Dewey“. Mjölnir. bls. 3.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Jón Þ. Þór (2016). Bandaríkjaforsetar. Hafnarfjörður: Urður bókafélag. bls. 317. ISBN 978-9935-9194-5-8.
- ↑ Jón Þ. Þór 2016, bls. 318.