Tungnárhraun

Tungnárhraun er samheiti yfir allmörg hraun sem upptök eiga á Tungnáröræfum, í eldstöðvum sem flestar tilheyra Veiðivatnagosreininni en hún tengist megineldstöð í Bárðarbungu. Hraunin eru flest stór og hafa runnið niður með Tungná og Þjórsá. Þjórsárhraunið mikla er þeirra elst og stærst. Það rann fyrir um 8700 árum og nær til sjávar við Eyrarbakka og Stokkseyri. Búrfellshraun er einnig gríðarmikið hraun sem rann frá gígaröð á Veiðivatnasvæðinu og niður í Landsveit fyrir um 3200 árum. Tungnárhraunin eru stórdílótt þar sem stórir ljósir feldspatdílar sitja í dökkum fínkorna grunnmassa. Elsa G. Vilmundardóttir skilgreindi þessi hraun, rannsakaði þau og kortlagði. Í rannsóknarskýrslu Elsu frá 1977 er ellefu Tungnárhraunum lýst, þar hafa þau einkennisstafina THa til THk og er raðað eftir aldri.

Tungnárhraun breyta

THa Þjórsárhraunið mikla 8700 ára
THb Þjórsárhraunið mikla (syðsti hluti) 8700 ára
THc nafnlaust hraun 8200 ára
THd nafnlaust hraun 7900 ára
THe nafnlaust hraun 7900 ára
THf Kvíslahraun sem síðar fékk nafnið Sigölduhraun 4500-7000 ára
THg Hnubbahraun
THh Þjórsárdalshraun (líklega hluti Búrfellshrauns) 3200 ára
THi Búrfellshraun 3200 ára
THj Tjörvahraun 1850 ára
THk Hnausarhaun 1850 ára

Heimildir breyta

Árni Hjartarson 1988: „Þjórsárhraunið mikla - stærsta nútímahraun jarðar“. Náttúrufræðingurinn 58: 1-16.
Árni Hjartarson 1994: „Environmental changes in Iceland following the Great Þjórsá Lava Eruption 7800 14C years BP“. Hjá J. Stötter og F. Wilhelm (ritstj.) Environmental Change in Iceland (Munchen): 147-155.
Elsa G. Vilmundardóttir 1977: Tungnárhraun, jarðfræðiskýrsla. OS ROD 7702, 156 bls. + kort.
Elsa G. Vilmundardóttir 1980. Hnubbafossar - eftirmæli. Týli 18. árg. 1. hefti bls. 3-6.
Ingibjörg Kaldal, Árni Hjartarson, Kristján Sæmundsson, Magnús Á. Sigurgeirsson og Skúli Víkingsson 2018. Jarðfræðikort af Austurgosbelti - Tungnaáröræfi, 1:100.000. Reykjavík: Íslenskar orkurannsóknir, Landsvirkjun og Umhverfis og auðlindaáðuneytið.