Glóðargrýta

Glóðargrýta eða glóðarskóf (fræðiheiti: Solorina crocea) er fléttutegund af ættkvísl grýtna. Hún er ein fimm tegundum grýtna sem vaxa á Íslandi.

Glóðargrýta
Glóðargrýta (Solorina crocea) í Washington-fylgi í Bandaríkjunum.
Ástand stofns
Ekki metið
Vísindaleg flokkun
Ríki: Svepparíki (Fungi) Fylking: Asksveppir (Ascomycota) Flokkur: Lecanoromycetes Ættbálkur: Peltigerales Ætt: Engjaskófarætt (Peltigeraceae) Ættkvísl: Grýtur (Solorina) Tegund: S. crocea
Tvínefni
Solorina crocea (L.) Ach. 1808

Búsvæði

Glóðargrýta vex á snjóþungum svæðum víða á landinu og finnst upp til fjalla frá 300-400 til 1300 metra hæð, oftast undir 500 metrum. Hæsti fundarstaður glóðargrýtu er á Tröllafjalli á Glerárdal í Eyjafirði.

Lýsing

Þal glóðarskófar er oft 5-15 sm í þvermál eða meira þar sem þalbleðlar eru 1-2,5 sm breiðir, jaðarinn sléttur eða uppbrettur. Efra borðið er grágrænt eða grábrúnt í þurrki, ólífugrænt í vætu, nokkuð slétt en stundum með sprungum. Neðra borð þalsins er laxagult með skærum lit, dökkbrúnum æðum og brúnum rætlingum.

Askhirzlurnar ligga við efra borð þalsins og eru dökkbrúnar, flatar eða örlítið kúptar, 6-8 mm í þvermál. Askarnir eru með 6-8 tvíhólfa, brúnum askgróum, sem eru 35-45 míkrón á lengd. Engar hnyðlur eru sýnilegar utan frá, en þörungalagið er venjulega tvöfalt, með bláþörungalag undir grænþörungalaginu.

Auðvelt er að þekkja glóðargrýtu á laxagulu neðra borði þalsins. Askhirlsur hennar eru einnig frábrugðnar öðrum grýtum því þær eru oft stórar, brúnar og í fleti við þalið eða rétt svo upphækkaðar á meðan aðrar grýtuskófir hafa niðurgrafnar askhirslur.

Samlífi

Glóðargrýta er hýsill fyrir sjúkdómsvaldandi sveppinn Rhagadostoma lichenicola sem hefur meðal annars fundist á Íslandi. Hún er einnig hýsill fyrir smásveppinn Scutula krempelhuberi.

Efnafræði

Glóðargrýta inniheldur tvö þekkt fléttuefni, solorinsýru og neosolorinsýru. Þalsvörun hennar er K-, C-, KC- og P- samkvæmt vef flóru Íslands en miðlag K+ fjólublátt, C+ fjólublátt, KC+ fjúlublátt og P- í bókinni Íslenskar fléttur.