Skanderbeg

Skanderbeg eða Gjergj Kastrioti (6. maí 1405 – 17. janúar 1468) er albönsk þjóðhetja sem minnst er fyrir baráttuna gegn Tyrkjaveldi.

Lávarður furstadæmisins Kastrioti Kastrioti-ætt
Skanderbeg
Ríkisár	28. nóvember 1443 – 17. janúar 1468
Skírnarnafn	Gjergj Kastrioti
Fæddur	6. maí 1405
	Furstadæminu Kastrioti (nú Albaníu)
Dáinn	17. janúar 1468 (62 ára)
	Lezhë, Lýðveldinu Feneyjum (nú Albaníu)
Gröf	Kirkju Heilags Nikulásar, Lezhë
Undirskrift
Konungsfjölskyldan
Faðir	Gjon Kastrioti
Móðir	Voisava
Eiginkona	Donika Kastrioti
Börn	Gjon Kastrioti 2.

Æviágrip

Uppruni

Gjergj Kastrioti, sem seina varð Skanderbeg, var yngsti sonur Gjon Kastrioti, fursta í miðhluta Albaníu. Gjergj Kastrioti fæddist í Krujë árið 1405. Móðir hans var prinsessan Vojisava.

Í Tyrklandi og soldáninn

Gjon Kastrioti, faðir Skanderbegs, tapaði stríði við Tyrki árið 1423 og varð að gefa alla fjóra syni sína til soldánsins. Einn af strákum var Gjergj Kastrioti-Skanderbeg sem þá var átján ára. Soldáninn neyddi alla fjóra strákana til að gerast múslimar. Vegna hernaðarhæfileika Gjergjs Kastrioti kölluðu Tyrkirnir hann Iskander Beg, eða Alexander fursta, í höfuðið á Alexander mikla. Nafnið Iskander Beg umbreyttist á albönsku í Skanderbeg eða Skanderbeu. Skanderbeg var hjá soldáninum í tuttugu ár og hann kom aftur til heimalandsins og í borg sína Krujë árið 1443.

Í þann tíma sem hann var hjá soldáninum lærði Skanderbeg í herskóla. Honum líkaði best við sverðið og að ríða á hestbaki. Soldáninn Múrað 2. var mjög hrifinn af Skanderbeg og leyfði honum því að lifa en hann drap bræður hans. Skanderbeg varð herstjóri riddaraliðs soldánsins.

Skanderbeg tók þátt í mörgum stríðum með soldáninum og sneri alltaf aftur sem sigurvegari. Þegar Skanderbeg var hjá soldáninum réðust Tyrkir inn í Albaníu. Skanderbeg var tregur til að ráðast á heimaland sitt og vildi einhvern megin koma í veg fyrir það. Hann sá tækifærið þegar soldáninn sendi hann til að berjast á móti kristnum mönnum í Evrópu. Þeir höfðu sem leiðtoga Jóhann Hunyadi frá Ungverjalandi. Herirnir tveir mættust í Konovica nálægt Niš í Serbíu. Skanderbeg barðist ekki og flúði þess í stað ásamt albönskum hermönum sínum til Albaníu. Skanderbeg neyddi fulltrúa soldánsins til að gefa honum undirskrift um að soldáninn samþykkti að láta frjálsa borg hans, Krujë. Hann fór til Albaníu og án þess að fara í stríð náði hann heimaborg sinni. Um leið og hann kom kallaði hann á fólkið sitt til að berjast á móti Tyrkjum. Í kastala sínum dró hann að húni svartan og rauðan fána. Þessi fáni er enn í dag fáni Albana.

Valdatíð

Eftir að hafa tekið borg sína, Krujë, náði Skanderbeg öðrum stöðum sem Tyrkir höfðu lagt undir sig í Albaníu. Skanderbeg skipaði öllum Albönum sem höfðu tekið íslamska trú að gerast aftur kristnir en þeir sem neituðu yrðu hálshöggnir. Þetta blóðbað var hluti af áætlun hans um að losna undan áhrifum Tyrkja. Fólkið dáðist að honum fyrir það hvernig hann slapp frá Tyrkjum. Þetta var hans sterkasta vopn því þannig gat hann sameinað Albani. Hann kallaði saman alla leiðtoga landsins og sagði þeim að sameinast til að fara í stríð við Tyrki. Þekktustu leiðtogarnir voru Pal Dukagjini, Pjetër Spani, George Strez Balšić, Andrea Thopia, Theodhor Koronë Muzaka og Stefan Crnojević frá Svartfjallalandi. Þeir söfnuðust saman þann 2. mars 1444 í dómkirkju Heilags Kolli og Skanderbeg var valinn leiðtogi allra herjanna.

Stríðin

Stytta af Skanderbeg í Tírana.

Þegar Gjergj Kastrioti-Skanderbeg hóf stríðið, var her Tyrkja enn í borgunum Vlorë, Kaninë, Gjirokastër, Berat og Elbasan, vegna þess að Tyrkir höfðu lagt undir sig öll Balkanskagalöndin árið 1389 í orrustunni um Kosóvó gegn Serbum. Búlgaría féll árið 1393. Jóhann Hunyadi frá Ungverjalandi var eini kristni leiðtoginn sem enn barðist gegn framsókn Tyrkjaveldis.

Í júni 1444 sendi soldáninn 25 þúsund manna her til að berjast á móti Skanderbeg. Leiðtogi þeirra var Alí Pasja. Skanderbeg varð var við komu þeirra og gerði þeim fyrirsát í dal nokkrum. Hann umkringdi óvinina og drap sjö þúsund menn af her Tyrkja en Skanderbeg missti tvöþúsund. Evgeníus 4. páfi blessaði sigur hans. Vladislás 3., konungur Póllands og Ungverjalands, og Filippus góði frá Frakklandi hylltu hann einnig.

Frá og með 1444 sendi soldáninn her á hverju ári til þess að berjast á móti Skanderbeg en Skanderbeg sigraði þá alla. Að lokum fór soldáninn Múrað 2. árið 1450 sjálfur ásamt miklum her til að berjast á móti Skanderbeg og umkringdi kastala hans í Krujë. Í fimm mánuði vörðu Albanar undir stjórn Skanderbegs kastalann í Krujë og að lokum gáfust Tyrkir upp og fóru. Í fyrsta sinn hafði það gerst að her Tyrklands bað ósigur í fylgd soldánsins. Sigurinn var Albönum hins vegar dýrkeyptur. Til þess að halda áfram stríðinu á móti Tyrkjum bað Skanderbeg um hjálp frá Alfons 5., konungi Aragóníu. Samningurinn var undirskrifaður 26. mars árið 1451. Fyrir hverja orrustu á móti Tyrkjum borgaði hann Alfonsi fyrir hjálpina.

Árið 1451 giftist Skanderbeg konu að nafni Andróníku en hún var af höfðingjaætt.

Árið 1457 sendi soldáninn her með 80 þúsund hermenn á móti Skanderbeg. Tyrkir töpuðu aftur stríðinu og um 30 þúsund hermenn þeirra létu lífið. Eftir þennan sigur gerði Kalixtus 3. páfi Skanderbeg að herstjóra Páfaríkisins. Afkomandi soldánsins Múraðs, soldáninn Mehmed 2., sendi nokkrum sinnum her til að berjast gegn Skanderbeg í Krujë en allar tilraunir hans voru án árangurs.

Loks ákvað Mehmed soldán að fara sjálfur í stríð á móti Skanderbeg. Hann lagði af stað með 200 þúsund hermenn. Hann umkringdi kastala Skanderbeg í Krujë en Albanir gáfust ekki upp allt þangað til Skanderbeg lést þann 17. janúar 1468 úr malaríu. Stuttu eftir andlát hans tókst Tyrkjum að leggja Albaníu undir sig. Skanderbeg er mesta þjóðhetja Albana.

Eftirmálar

Þessi stríð voru dýrkeypt fyrir Albana, bæði líkamlega og andlega. Á fimmhundruð ára stjórnartíð Tyrkja á Balkanskaganum voru Albanar beittir mesta harðræðinu. Tyrkir sundruðu Albönum og neyddu þá til þess að skipta um trú, svo enn í dag eru Albanar mjög sundrað fólk.

Tilvísanir

  Þessi sögugrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.