Síberíuflæðibasaltið

Síberíuflæðibasaltið (rússneska: Сибирские траппы, Sibirskije trappy) er stórt eldvirknisvæði, eða flæðibasaltsvæði í Síberíu í Rússlandi. Hin mikla eldvirkni sem myndaði svæðið (og sem er einn stærsti þekkti eldvirkniatburður síðustu 500 milljón ára jarðsögunnar) varði í milljón ár og náði yfir skilin á milli jarðsögutímabilanna Perm og Trías fyrir um 251-250 milljónum ára.

Kort af Síberíuflæðibasaltinu

Landfræðileg útbreiðsla

Gríðarlega rúmmálsmikil hraunlög breiddust yfir stórt svæði hinnar fornu Síberíu í flæðibasaltatburði. Í dag er svæðið um 2 milljónir km² (eða sambærilegt við Vestur-Evrópu að flatarmáli), en það hefur verið áætlað að upphafleg stærð svæðisins hafi verið allt að 7 milljónir km². Talið er að upphaflegt rúmmál hraunanna hafi verið á bilinu 1 milljón til 4 milljónir km³.

Landfræðileg lega svæðisins er á milli 50° og 75° norðlægrar breiddar og 60° og 120° austlægrar lengdar.

Uppruni

Uppruna svæðisins hefur verið talið mega rekja til möttulstróks sem hafði áhrif á jarðskorpuna á svæðinu og braust í gegnum síberíska meginlandsskjöldinn, eða mega rekja til ferla sem tengjast reki jarðskorpufleka. Aðrar mögulegar ástæður hafa einnig verið nefndar en ennþá deila vísindamenn um uppruna Síberíuflæðibasaltsins.

Áhrif eldvirkni á lífkerfi jarðar

Sá mikli eldvirkniatburður sem myndaði Síberíuflæðibasaltið náði yfir Perm-Trías mörkin í jarðsögunni fyrir um 250 milljónum ára og er því nefndur sem möguleg ástæða fyrir Perm-Trías fjöldaútdauðanum. Þessi fjöldaútdauði sem er sá mesti í þekktri jarðsögu hafði áhrif á allt líf á jörðinni og er áætlað að um 90 % allra tegunda hafi dáið út. Það tók líf á landi að minnsta kosti 30 milljónir ára að ná sér að fullu af þeim umhverfisáhrifum sem mögulega hafa orðið vegna eldvirkninnar sem myndaði Síberíuflæðibasaltið.

Síberíuflæðibasaltið og myndun nikkels

Talið er að gosið hafi á svæðinu á mörgum gosopum á yfir milljón ára tímabili eða meira. Gosin urðu líklega austur og suður af Norilsk í Síberíu. Einstök gos gætu hafa látið frá sér meira en 2000 km³ af hrauni. Norilsk-Talnakh nikkel-kopar-palladíum málmgrýtið myndaðist í gosrásum í meginhluta flæðibasaltsins. Túfflög og gosmöl á svæðinu gefa til kynna að fjöldi stórra sprengigosa hafi orðið á sama tíma eða áður en basalthraunlögin mynduðust. Rýólít sem er súrt gosberg finnst einnig á svæðinu og gefur til kynna að sprengigos hafi átt sér stað.

  Þessi landafræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.