Hagsmunasamtök heimilanna
Hagsmunasamtök heimilanna (HH) voru stofnuð 15. janúar 2009. Samtökin eru grasrótarsamtök, sem spruttu upp í kjölfar bankahrunsins 2008. Samtökin eru frjáls og óháð hagsmunasamtök á neytendasviði, til varnar og hagsbóta fyrir heimilin í landinu.
Tilgangur samtakanna er að veita fólkinu í landinu möguleika til að sameinast um og að taka þátt í að verja hagsmuni heimilanna með þátttöku sinni, vera talsmaður og málsvari í umræðum um hagsmuni heimilanna til skemmri og lengri tíma. Í fyrstu stjórn samtakanna, sem kosin var á stofnfundi 15.janúar 2008, áttu sæti: Þórður B Sigurðsson (formaður), Vésteinn Gauti Hauksson (varaformaður), Marinó G. Njálsson (ritari), Friðrik Ó. Friðriksson (gjaldkeri), meðstjórnendur voru: Arney Einarsdóttir, Ólafur Garðarsson og Þorvaldur Þorvaldsson og varamenn: Guðrún Dadda Ásmundardóttir, Axel Pétur Axelsson, Haraldur Haraldsson, Hólmsteinn A. Brekkan, Andrea Jóhanna Ólafsdóttir og Vilhjálmur Árnason.
Núverandi stjórn
breytaNúverandi stjórn samtakanna, sem var kjörin 22. febrúar 2024, skipa sjálfboðaliðarnir: Ásthildur Lóa Þórsdóttir (formaður), Guðmundur Ásgeirsson (varaformaður), Guðrún Bryndís Harðardóttir (gjaldkeri), Sigríður Örlygsdóttir (ritari) og Guðmundur Hrafn Arngrímsson (meðstjórnandi). Varamenn: Hafþór Ólafsson, Vilhjálmur Bjarnason, Ólöf Pálína Úlfarsdóttir, Björn Kristján Arnarson og Ragnar Unnarsson.
Fyrsta markmið samtakanna var að taka á brýnum fjárhagsvanda heimilanna í landinu sem skapaðist í kjölfar efnahagshrunsins haustið 2008, og að forða heimilunum í landinu frá ósanngjarnri eignaupptöku, óbærilegum skuldaklyfjum og upplausn.
Meginmarkmið samtakanna er krafa um leiðréttingu stökkbreyttra húsnæðislána og afnám verðtryggingar. Samtökin hafa verið ötul í baráttu sinni gegn verðtryggingu, Til að afla þessu markmiði stuðning efndu samtökin sumarið 2011 til undirskriftasöfnunar sem stóð yfir til ársloka. Þann 1. október 2011 afhentu samtökin Jóhönnu Sigurðardóttur forsætisráðherra 33.525 undirskriftir og hófu í kjölfarið viðræður við forsætisráðuneytið.[1] Samtökin söfnuðu nokkrum þúsundum undirskrifta til viðbótar og afhentu forseta Íslands 37.743 undirskriftir þann 21. febrúar 2012.[2]
Mótmæli
breytaHagsmunasamtök heimilanna stóðu fyrir reglulegum mótmælaaðgerðum á Austurvelli 2009 og 2010. Meðal aðgerða samtakanna voru:
Þann 11. júní 2009 slógu samtökin upp tjöldum og gæddu sér á kakói á Austurvelli. Þau kölluðu það „tjaldborg heimilanna“ og talsmaður þeirra, Þorvaldur Þorvaldsson trésmiður, sagði tjaldborgina komna til að vera. Hann útilokaði ekki að tjaldbúar héldu kyrru fyrir á svæðinu yfir nóttina og jafnvel fleiri nætur, en ekkert varð úr því.[3]
Hagsmunasamtök heimilanna og samtökin Nýtt Ísland stóðu fyrir kröfufundi á Austurvelli 12. desember 2009. Fundarstjóri var Lúðvík Lúðvíksson og ræðumenn þau Ásgerður Jóna Flosadóttir, framkvæmdastjóri Fjölskylduhjálpar Íslands, Friðrik Ó. Friðriksson, stjórnarformaður Hagsmunasamtaka heimilanna og Ragnar Þór Ingólfsson, stjórnarmaður í VR. Helstu kröfur mótmælenda snerust að leiðréttingu höfuðsstóls lána, afnámi verðtryggingar og að veð takmarkist við veðandlag, auk þess sem þess var krafist að skuldir skyldu fyrnast á 5 árum.[4]
Þann 16. janúar stóðu samtökin að mótmælum á Austurvelli. Samkvæmt talningu, þann 16. janúar 2010, mættu tæplega 400 manns á Austurvöll þann dag. Fólk vildi mótmæla okurlánastarfsemi og blekkingum bankanna. Vilhjálmur Birgisson, verkalýðsleiðtogi frá Akranesi og Guðrún Dadda Ásmundardóttir, stjórnarkona í Hagsmunasamtök heimilinna tóku til máls en Lúðvík Lúðvíksson, frá samtökunum Nýtt Ísland, stjórnaði fundinum. Á þessum fundi var forusta verkalýðsins gagnrýnd harkalega fyrir að snúast um eitthvað allt annað en umbjóðendurna, hún væri of tengd valdakerfi stjórnmálaflokka og lífeyrissjóðakerfið væri ólýðræðislegt. Vilhjálmur ræddi einnig Icesave málið við góðar undirtektir funndarmanna.
Um 200-300 manns mættu á útifund á Austurvelli 22. janúar 2010. Að fundinum stóðu Nýtt Ísland og Hagsmunasamtök heimilanna. Yfirskrift fundarins var „Spillinguna burt.“[5]
Boðað var til mótmæla við stjórnarráðið og Seðlabanka Íslands þann 6. júní 2010 til að mótmæla því að vextir gengislána miðuðust við Seðlabankavexti í stað þeirra samningsvaxta sem téð lán tilheyrðu við lántöku. Til smávægilegar pústra kom milli mótmælenda og lögreglu við Seðlabankann tveimur dögum áður.[6] Um 500 manns mættu í skipulögð mótmæli við Seðlabankann.[7]
Málarekstur fyrir dómstólum um lögmæti verðtryggðra neytendalána
breytaÞann 18. október 2012 var þingfest málsókn að undirlagi samtakanna, sem varð sú fyrsta sem var til þess ætluð að reyna á lögmæti verðtryggingar neytendalána.[8] Eftir frávísun málsins í fyrstu tilraun var því endurstefnt þann 8. nóvember 2013 fyrir Héraðsdóm Reykjavíkur þar sem það var tekið fyrir að nýju í ársbyrjun 2014.[9] Þann 19. maí 2014 var kröfu Íbúðalánasjóðs um frávísun málsins hafnað, og aðalmeðferð ákveðin í september 2014.[10] Þann 4. september var ákveðið að aðalmeðferð færi fram 23. október í Héraðsdómi Reykjavíkur.[11] Í lok árs 2013 voru samþykkt á Alþingi lög um frestun á nauðungarsölum fram yfir 1. september 2014. Var þetta gert til þess að gefa skuldurum svigrúm þar til boðaðar aðgerðir stjórnvalda til skuldaleiðréttingar kæmu til framkvæmda. Úrvinnsla skuldaleiðréttingar hafði tafist á Alþingi en þó hafði frestunin ekki verið framlengd fyrir septemberbyrjun. HH skoruðu á innanríkisráðherra, Hönnu Birnu Kristjánsdóttur, að leggja fram frumvarp um framlengingu frestunar á nauðungarsölum sem var gert þann 9. september og frumvarpið samþykkt á Alþingi þann 22. september.[12] Í lok nóvember 2014 veitti EFTA-dómstóllinn ráðgefandi álit um meginmálsástæður neytenda í málinu.[13] Þann 6. febrúar 2015 kvað Héraðsdómur Reykjavíkur upp dóm þar sem komist var að þeirri niðurstöðu að brotið hefði verið gegn lögum um neytendalán þar sem lántakendur hefðu ekki verið upplýstir um kostnað við lántökuna með fullnægjandi hætti en engu að síður taldi dómurinn að lánveitendum væri heimilt að innheimta þann kostnað og var Íbúðalánasjóður því sýknaður.[14] Ákveðið var að áfrýja málinu til Hæstaréttar[15] og á borgarafundi sem haldinn var af HH þann 24. febrúar 2015 var samþykkt ályktun þess efnis að skorað yrði á Alþingi að fresta nauðungarsölum á heimilum fólks, meðan beðið væri dóms Hæstaréttar.[16] Þann 26. nóvember 2015 kvað Hæstiréttur Íslands upp dóm sem staðfesti niðurstöðu Héraðsdóms Reykjavíkur um sýknu lánveitanda[17] og var það mikið reiðarslag fyrir neytendur.[18] Samtökin gáfust þó ekki upp í þessari baráttu en í nóvember 2016 sendu þau formlega kvörtun til Eftirlitsstofnunar EFTA yfir framkvæmd verðtryggðra neytendalána og brotum gegn EES-reglum á sviði neytendaverndar af hálfu íslenska ríkisins. Samhliða því var hafinn undirbúningur að höfðun skaðabótamáls gegn íslenska ríkinu vegna rangrar innleiðingar á EES-reglum um neytendalán í íslensk lög.[19]
Tenglar
breytaTilvísanir
breyta- ↑ „Hagsmunasamtök heimilanna hefja viðræður við forsætisráðherra“.
- ↑ „Forseti á fund með fulltrúum Hagsmunasamtaka heimilanna“.
- ↑ http://www.mbl.is/frettir/innlent/2009/06/11/aetla_ad_sofa_i_tjoldunum/
- ↑ http://www.mbl.is/frettir/innlent/2009/12/12/motmaeli_bodud_a_austurvelli/
- ↑ http://www.mbl.is/frettir/innlent/2010/01/23/200_300_a_utifundi/
- ↑ http://www.mbl.is/frettir/innlent/2010/07/06/afram_motmaelt_i_fyrramalid/
- ↑ http://www.mbl.is/frettir/innlent/2010/07/06/motmaelt_a_ny_vid_sedlabankann/
- ↑ „Stefna þingfest vegna verðtryggðs láns“.
- ↑ „Þingfesting stefnu vegna verðtryggðs fasteignaláns“.
- ↑ „Frávísunarkröfu Íbúðalánasjóðs í verðtryggingarmáli hafnað“.
- ↑ „Dagsetning fyrir aðalmeðferð í máli HH um verðtryggingu“. Afrit af upprunalegu geymt þann 20. september 2020. Sótt 20. ágúst 2017.
- ↑ Lög um frestun nauðungarsalna[óvirkur tengill]
- ↑ „Ráðgefandi álit EFTA-dómstólsins“. Afrit af upprunalegu geymt þann 20. september 2020. Sótt 23. mars 2017.
- ↑ „Héraðsdómur um verðtryggð neytendalán“. Afrit af upprunalegu geymt þann 20. september 2020. Sótt 23. mars 2017.
- ↑ „Dómsmáli HH um verðtryggð neytendalán áfrýjað til Hæstaréttar“. Afrit af upprunalegu geymt þann 20. september 2020. Sótt 23. mars 2017.
- ↑ „Ályktun borgarafundar 24. febrúar 2015“. Afrit af upprunalegu geymt þann 20. september 2020. Sótt 23. mars 2017.
- ↑ Dómur Hæstaréttar Íslands í máli nr. 243/2015
- ↑ „Svartur fimmtudagur fyrir „réttarríkið" Ísland“. Afrit af upprunalegu geymt þann 4. ágúst 2016. Sótt 23. mars 2017.
- ↑ „Íslenska ríkið skaðabótaskylt á hvorn veginn sem málið fer“. Afrit af upprunalegu geymt þann 21. september 2020. Sótt 23. mars 2017.