Frans páfi
Frans (latína: Franciscus), fæddur 17. desember 1936 og skírður Jorge Mario Bergoglio SJ, er páfi rómversk-kaþólsku kirkjunnar. Hann var áður biskup í Buenos Aires í Argentínu og er fyrsti páfinn í yfir 1200 ár sem ekki kemur frá Evrópu. Hann valdi sér páfanafnið Frans til heiðurs Frans frá Assisí.
| Frans | |
|---|---|
 Frans árið 2014. | |
 Páfi | |
Núverandi | |
| Tók við embætti 19. apríl 2013 | |
| Forveri | Benedikt 16. |
| Persónulegar upplýsingar | |
| Fæddur | 17. desember 1936 Buenos Aires, Argentínu |
| Þjóðerni | Argentínskur (með vatíkanskan ríkisborgararétt) |
| Trúarbrögð | Kaþólskur |
| Undirskrift |  |
Æviágrip
breytaBergoglio fæddist í Búenos Aíres og vann í stuttan tíma sem efnafræðingur og dyravörður í næturklúbbi áður en hann hóf guðfræðinám. Hann varð kaþólskur prestur árið 1969 og var héraðsforingi Jesúítareglunnar í Argentínu frá 1973 til 1979. Bergoglio var leiðtogi argentínskra Jesúíta á tíma skítuga stríðsins í Argentínu þar sem herforingjastjórn landsins lét um 30.000 stjórnarandstæðinga sína „hverfa“. Gerðir hans í skítuga stríðinu hafa í seinni tíð reynst viðkvæmt málefni og Bergoglio hefur sætt ásökunum um að hafa ekki gert nóg til að vernda presta undir sinni umsjá gegn ofríki herstjórnarinnar. Sér í lagi hefur reynst umdeilt að Bergoglio vísaði árið 1976 tveimur prestum úr Jesúítareglunni fyrir „óhefðbundnar skoðanir“ rétt áður en herforingjastjórnin lét ræna þeim og myrða þá.[1]
Eftir kjör Bergoglio til páfa árið 2013 sagði argentínski Nóbelsverðlaunahafinn Adolfo Pérez Esquivel að Bergoglio hefði skort hugrekki sem aðrir biskupar sýndu með því að styðja mannréttindabaráttuna á tíma einræðisins, en tók jafnframt fram að Bergoglio hefði aldrei verið bandamaður herforingjastjórnarinnar og að hann hefði gert það sem hann gat miðað við aldur sinn á þessum tíma.[2][3]
Bergoglio varð erkibiskup Búenos Aíres árið 1998 og var útnefndur kardináli árið 2001 af Jóhannesi Pál 2. páfa. Sem kardináli var Bergoglio þekktur fyrir nægjusemi, bjó á fábrotinn máta og nýtti sér almenningssamgöngur frekar en einkabifreið.[1]
Þegar Benedikt 16. sagði af sér þann 28. febrúar 2013 var Bergoglio kjörinn eftirmaður hans þann 13. mars.
Alla ævi sína hefur Frans verið rómaður fyrir hógværð sína, áherslu á miskunnsemi Guðs, baráttu gegn fátækt og stuðning við samræður á milli mismunandi trúarhópa. Nálgun hans á páfastól þykir alþýðlegri og óformlegri en hjá forverum hans. Til dæmis dvelur hann í gestahíbýlunum í Domus Sanctae Marthae frekar en í páfaíbúðunum þar sem forverar hans bjuggu. Hann heldur auk þess upp á einfaldari og látlausari klæðaburð. Hann hefur talað fyrir því að kristnar kirkjur eigi að vera opnari og velkomnari. Hann styður hvorki óheftan kapítalisma,[4] Marxisma né marxískar túlkanir á frelsunarguðfræði. Frans hefur haldið sig við hefðbundnin kaþólsk viðhorf gagnvart fóstureyðingum,[5] samfélagskennslu, réttindum kvenna innan kirkjunnar og skírlífi presta. Hann hefur þó sagt að það sé ekki hans hlutverk að dæma samkynhneigt fólk sem þjónar guði.[4] Í október 2020 lýsti hann jafnframt yfir stuðningi við staðfesta samvist samkynhneigðra.[6] Í desember 2023 veitti Frans kaþólskum prestum heimild til að blessa samkynja pör svo lengi sem greinamunur væri gerður á því og á eiginlegum hjónavígslum.[7]
Frans er andsnúinnn neysluhyggju, óábyrgri uppbyggingu og hefur talað fyrir því að hert sé á losun gróðurhúsalofttegunda. Frans lagði sitt af mörkum til að koma á endurreistu stjórnmálasambandi milli Bandaríkjanna og Kúbu. Frá því hann gaf út ritið Amoris Laetitia (íslenska: „Gleði ástarinnar“) árið 2016 hefur Frans sætt æ opinskárri gagnrýni af hálfu íhaldssamra kaþólikka. Í ritinu sagði Frans að kaþólskum prestum bæri að sýna fráskildu fólki meiri skilning og kærleik.[8] Árið 2019 gekk hópur 19 íhaldssamra biskupa svo langt að hvetja til þess að Frans yrði fordæmdur fyrir villutrú.[9]
Tilvísanir
breyta- ↑ 1,0 1,1 Karl Blöndal (15. mars 2013). „Málsvari lítilmagnans í páfastól“. Morgunblaðið. bls. 26-27.
- ↑ „Bergoglio no fue cómplice directo de la dictadura pero no tuvo el coraje para acompañar nuestra lucha“. InfoNews. 14. mars 2013. Afrit af upprunalegu geymt þann júlí 12, 2014. Sótt október 23, 2020.
- ↑ El Nobel de la Paz Pérez Esquivel defiende al Papa durante la dictadura. elmundo.es. 14. mars 2013.
- ↑ 4,0 4,1 Jón Bjarki Magnússon (3. desember 2013). „Kapítalisminn er „ný tegund ógnarstjórnar"“. DV. bls. 18.
- ↑ „Páfi líkir þungunarrofi við leigumorð“. RÚV. 10. október 2018. Sótt 13. október 2018.
- ↑ „Páfi fylgjandi staðfestri samvist samkynhneigðra“. mbl.is. 21. október 2020. Sótt 23. október 2020.
- ↑ Kristinn H. Guðnason (18. desember 2023). „Páfi leyfir prestum að blessa samkynhneigða – Ekki gifta samt“. DV. Sótt 19. desember 2023.
- ↑ „Páfinn sýnir fráskildum skilning“. Viðskiptablaðið. 8. apríl 2016. Sótt 2. maí 2019.
- ↑ Philip Pullella (1. maí 2019). „Conservatives want Catholic bishops to denounce pope as heretic“ (enska). Reuters. Sótt 2. maí 2019.
| Fyrirrennari: Benedikt 16. |
|
Eftirmaður: Enn í embætti | |||
