Mpemba-hrif
Mpemba-hrif er hrif þar sem heitt vatn frýs hraðar en kalt vatn. Hrifið er nefnt eftir Erasto Bartholomeo Mpemba sem enduruppgötvaði hrifið.[1]
Saga
breytaElstu heimildirnar um að að heitt vatn frýs hraðar en kalt vatn eru frá heimspekinginum Aristóteles[2], um árið 350 f.kr. Á 13. öld benti svo Roger Bacon á skrif Aristótelesar[3]. Svipuð dæmi má sjá í ritum René Descartes[4] og Francis Bacon[5] frá upphafi 17. aldar og Joseph Black[6] og Georg Christoph Lichtenberg[7] frá 18. öld.
Fyrirbærið fékk þó ekki mikla athygli þangað til að Mpemba (þá 13 ára) hélt því fram að heit mjólk frysi hraðar en köld mjólk. Hann uppgötvaði það þegar hann bjó til mjólkurís í skólanum Magamba Secondary School í Tansaníu. Þegar hann var nemandi við Mkwawa High School kom Denis Gordon Osborne, prófessor í eðlisfræði í heimsókn til skólans og Mpemba spurði hann af hverju 100 °C heitt vatn frís hraðar en 35 °C heitt vatn. Osborne svaraði að hann vissi það ekki en hann lofaði að prófa þetta sjálfur. Tæknimaður Osbornes endurtók tilraunina og Osborne birti niðurstöðurnar ásamt Mpemba 1969.[1]
Tenglar
breytaHeimildir
breyta- Fyrirmynd greinarinnar var „Mpemba-Effekt“ á þýsku útgáfu Wikipedia. Sótt febrúar 2022.
- Fyrirmynd greinarinnar var „Mpemba effect“ á ensku útgáfu Wikipedia. Sótt febrúar 2022.
Tilvísanir
breyta- ↑ 1,0 1,1 Mpemba, Erasto Bartholomeo; Osborne, Denis Gordon (1. maí 1969). „Cool?“. Physics Education. Institute of Physics IOP. 4 (3): 172–175. doi:10.1088/0031-9120/4/3/312. ISSN 1361-6552.
- ↑ „The Internet Classics Archive | Meteorology by Aristotle“. classics.mit.edu. Book I, part 12. Afrit af upprunalegu geymt þann 29. júní 2011. Sótt 19. febrúar 2022.
- ↑ Robert Belle Burke (1962). The Opus Majus Of Roger Bacon Volume II. Universal Digital Library. Ressell & Rullell. Inc.
- ↑ Descartes, René. „Les Météores“. posner.library.cmu.edu. Sótt 19. febrúar 2022.
- ↑ Bacon, Francis. „Liber Secundus“. www.thelatinlibrary.com. L.3. Sótt 19. febrúar 2022.
- ↑ Black, Joseph (1. janúar 1775). „XIII. The supposed effect of boiling upon water, in disposing it to freeze more readily, ascertained by experiments. By Joseph Black, M.D. Professor of Chemistry at Edinburgh, in a letter to Sir John Pringle, Bart. F. R. S“. Philosophical Transactions of the Royal Society of London. 65: 124–128. doi:10.1098/rstl.1775.0014.
- ↑ Lichtenberg, Georg Christoph (1844). Vermischte Schriften; nach dessen Tode gesammelt und hrsg. von Ludwig Christian Lichtenberg und Friedrich Kries. Neue vollst. Ausg (þýska). Klang.