Maurar

Maurar (fræðiheiti: Formicidae) eru félagsskordýr sem tilheyra ættbálki æðvængja líkt og vespur og býflugur. Maurar byggja sér vel skipulögð bú sem stundum hýsa milljónir einstaklinga sem skiptast í stéttir með ákveðið sérhæft hlutverk innan búsins og þar sem flest dýrin eru ófrjó og aðeins eitt kvendýr (drottningin) sér um að fjölga einstaklingum. Hjá sumum tegundum, til dæmis Formica rufa, finnast þó fleiri en ein drottning í búinu, hér um bil tvö hundruð hjá Formica rufa.

Maurar
Maur borðar hunang
Vísindaleg flokkun
Ríki: Dýraríki (Animalia) Fylking: Liðdýr (Arthropoda) Undirfylking: Sexfætlur (Hexapoda) Flokkur: Skordýr (Insecta) Undirflokkur: Vængberar (Pterygota) Ættbálkur: Æðvængjur (Hymenoptera) Undirættbálkur: Broddvespur (Apocrita) Yfirætt: Vespoidea Ætt: Formicidae Latreille, 1809
Undirættir
Aenictogitoninae Agroecomyrmecinae Amblyoponinae (þ.m.t. „Apomyrminae“) Aneuretinae Cerapachyinae Dolichoderinae Ecitoninae (þ.m.t. „Dorylinae“ og „Aenictinae“) Ectatomminae Formicinae Heteroponerinae Leptanillinae Leptanilloidinae Myrmeciinae (þ.m.t. „Nothomyrmeciinae“) Myrmicinae Ponerinae (þ.m.t. Paraponera) Proceratiinae Pseudomyrmecinae

Bú maura og lifnaðarhætti þeirra eru gífurlega fjölbreytt. Sem dæmi má nefna þá sem byggja bú með því að festa saman laufblöð (e. leaf-cutter ants^{[óvirkur tengill]}) með silki lirfa sinna, þeir maurar (hermaurar) sem mynda áhugavert bú með samvinnu (úr öðrum maurum) (e. bivouac) og þá hefðbundnu maura sem grafa göng og hvelfingar. Lifnaðarhættir maura eru enn fjölbreyttari, en sumir þeirra næra sig nánast alfarið af því að leggjast á lirfur sínar og sjúga úr þeim vessa (e. dracula ants). Þeir maurar færa lirfum sínum alla fasta fæðu, en þeir næra sig svo af sætum úrgangsdropum (hunangsdögg) sem lirfurnar seyta. Aðrir maurar stunda landbúnað og rækta sveppi (t.d. e. laufskurðarmaurar) sem þeir svo éta, en sumir maurar "smala búpeningi" þ.e.a.s. lifa í samhjálp með plöntulúsum (Aphidae). Þeir maurar veita búpeningi sínum vernd og skjól frá rándýrum og fá í staðinn aðgang að sætum úrgangsdropum þeirra. Eins og sést, er augljóst að ekki skal tala strangt um maura sem kjötætur, heldur sem alætur. Þó ber vel að merkja að sumir maurar lifa nær langmest á öðrum skordýrum. Það er þó regla hjá flestum maurum að sykur og prótein eru lífsnauðsynlegt fyrir upphald búsins, en hlutföll þessa tveggja atriða geta verið eitthvað breytileg.

Maurar gegna mikilvægu hlutverki í vistkerfum (þar sem þeir eiga heima), því þeir eru með næst síðustu skrefunum í hringrás lífsins þ.e.a.s. þeir háma í sig flest afföll t.d. lík og úrgang dýra. Maurar hafa nefnilega einnig tekið uppp á því að vera nokkuð snyrtileg dýr. Maurar færa nefnilega allt sitt "rusl" (óætir afgangar og lík annara maura úr sínu búi, o.s.frv.) á einn ákveðinn stað m.ö.o. ruslahaug. Það er haldið að þetta sé atferli sem lærst hefur í gegnum tíðina til þess að halda sýkingum og óæskilegum rotverum frá búinu.

Maurar finnast nánast alls staðar í heiminum á þurru landi. Einu staðirnir þar sem þeir hafa ekki náð fótfestu eru Suðurskautslandið, Grænland, ákveðum Kyrrahafseyjum og Hawaii. Áætlað hefur verið að allt að þriðjungur lífmassa allra landdýra séu maurar og termítar.

Blökkumaur, algengasti maur í Evrópu, hefur fundist árlega frá 2002 á Íslandi og fyrst árið 1994 samkvæmt Náttúrufræðistofnun.

Tilvísanir

  Þessi líffræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.