Emomali Rahmon

Emomali Rahmon (fæddur undir nafninu Emomalí Shapírovítsj Rakhmonov, tadsíkíska: Эмомалӣ Шарӣпович Раҳмонов, f. 5. október 1952) hefur verið forseti Tadsíkistans frá 16. nóvember 1994. Hann var áður formaður æðstaráðs Tadsíkistans og var því í reynd þjóðhöfðingi landsins frá 20. nóvember 1992 til 16. nóvember 1994.

Emomali Rahmon
Эмомалӣ Раҳмон
Emomali Rahmon árið 2021.
Forseti Tadsíkistans
Núverandi
Tók við embætti 16. nóvember 1994
Forsætisráðherra	Abdujalil Samadov Jamshed Karimov Yahyo Azimov Oqil Oqilov Kokhir Rasulzoda
Forveri	Rakhmon Nabíjev
Formaður æðstaráðs Tadsíkistans
Í embætti 20. nóvember 1992 – 16. nóvember 1994
Forsætisráðherra	Akbar Mirzoyev Abdumalik Abdullajanov Abdujalil Samadov
Forveri	Akbarsho Iskandrov
Eftirmaður	Embætti lagt niður
Persónulegar upplýsingar
Fæddur	5. október 1952 (1952-10-05) Danghara, tadsíska sovétlýðveldinu, Sovétríkjunum
Stjórnmálaflokkur	Lýðræðisflokkur alþýðunnar (1994–)
Maki	Azizmo Asadullajeva (g. á 8. áratugnum)
Börn	9
Undirskrift

Rahmon er einræðisherra og hefur ítrekað verið endurkjörinn á forsetastól í kosningum sem teljast hvorki frjálsar né sanngjarnar. Hann er þaulsetnasti leiðtogi allra fyrrum lýðvelda Sovétríkjanna.

Æviágrip

Emomali Rahmon er af bændaættum og er fæddur (undir nafninu Emomalí Shapírovítsj Rakhmonov) í bænum Danghara í Kúlob oblast, sem er í dag hluti af héraðinu Khatlon. Rahmon kleif metorðastigann sem embættismaður innan Kommúnistaflokksins og varð þannig hluti af forréttindastétt embættismanna (nomenklatura) í Sovétríkjunum. Fyrsta meiriháttar ábyrgðarstaða Rahmons var sem formaður ríkisrekins samyrkjubús í heimabæ hans, Danghara.

Árið 1990 var Rahmon kjörinn fulltrúi á æðstaráð tadsíska sovétlýðveldisins, sem lýsti yfir sjálfstæði frá Sovétríkjunum árið 1991. Í september árið 1992 sagði Rakhmon Nabíjev, forseti Tadsíkistans, af sér þar sem hann óttaðist um líf sitt vegna fjöldamótmæla gegn stjórn hans sem þá stóðu yfir. Akbarsho Iskandarov tók við forsetaembættinu til bráðabirgða en dró sig til hlés í nóvember til að reyna að róa mótmælendurna. Forsetaembættið var í kjölfarið lagt niður og Rahmon varð þjóðhöfðingi Tadsíkistans sem nýkjörinn formaður æðstaráðs landsins.

Þann 6. nóvember 1994 var Rahmon kjörinn forseti Tadsíkistans eftir að ákveðið var að endurstofna embættið. Hann tók við forsetaembætti þann 16. nóvember sama ár. Eftir stjórnarskrárbreytingu var hann endurkjörinn þann 6. nóvember árið 1999 með 97% atkvæðanna. Kjörtímabil forsetans var þá jafnframt lengt í sjö ár. Stjórnarandstaðan hélt því fram að stjórnarskrárbreytingarnar hefðu farið svo leynt að þær jöðruðu við kosningasvik.

Rahmon var aftur endurkjörinn forseti þann 6. nóvember árið 2006, með um 79% atkvæðanna. Hann bauð sig aftur fram árið 2013 og sigraði á ný, þetta sinn með 83,6 prósentum atkvæða. Eftirlitsmenn á vegum Öryggis- og samvinnustofnunar Evrópu gagnrýndu framkvæmd kosninganna og sögðu þær ekki standa alþjóðaviðmið um lýðræðislegar kosningar.

Í apríl árið 2007 lifði Rahmon af banatilræði í Khujand. Hann hefur einnig staðið af sér tvær valdaránstilraunir; eina í ágúst 1997 og aðra í nóvember 1998.

Árið 2020 var sonur Rahmons, Rustem Emomali, skipaður forseti öldungadeildar tadsíska þingsins og þar með staðgengill forsetans. Talið er að Rahmon ætlist til þess að Rustem taki við af sér á forsetastól þegar þar að kemur. Rahmon bauð sig aftur fram til endurkjörs þetta ár og vann með um 90,9 prósenta fylgi.

Rahmon hefur viðhaldið veraldlegum stjórnarháttum í Tadsíkistan og reynt að sporna við uppgangi íslamskra bókstafstrúarmanna. Árið 2010 hótaði hann að reka fólk úr landi sem klæddu sig að hætti múslima og sagði að Tadsíkar hefðu sínar eigin hefðir í klæðaburði. Árið 2015 talaði Rahmon fyrir nýrri lagasetningu til að banna mannanöfn sem þættu of arabísk.

Árið 2021 lést systir Rahmons, Qurbonbi Rahmonova, úr Covid-19 eftir langa dvöl á sjúkrahúsi. Fréttir bárust um að Rahmon hefði leyft systursonum sínum að berja heil­brigð­is­ráð­herr­ann Jam­ol­idd­in Abdull­oz­od­a, lækn­inn Khol­mu­hamm­ad Rah­imz­od­a­by og fleir­i heil­brigð­is­starfs­menn. Abdull­oz­od­a og Rah­imz­od­a­by slösuðust alvarlega eftir barsmíðarnar.

Nafnbreyting

Í mars árið 2007 var tilkynnt að Rakhmonov hefði stytt eftirnafn sitt í Rahmon. Hann fjarlægði endinguna -ov, sem er rússneskt viðskeyti sem er bætt við nöfn feðra til að mynda eftirnöfn drengja. Hann hvatti aðra Tadsíka til að fylgja fordæmi sínu til að leggja áherslu á tadsíska menningar- og þjóðararfleifð.

Rahmon og tadsísk menning

Rahmon taldi Menningarmálastofnun Sameinuðu þjóðanna á að lýsa árið 2002–04 þrjú þúsund ára afmælisár Zaraþústra. Í bók sinni, Tadsíkar í spegli sögunnar, hélt Rahmon því jafnframt fram að Zaraþústra hefði verið Tadsíki frá Baktríu. Hann skrifar:

Margar af meginreglum sóróisma hafa skilið eftir djúp spor í hugum Tadsíka. Þeir hafa fylgt þeim reglum að drepa ekki dýr þegar þau eru þunguð og höggva ekki tré á meðan þau blómstra. Vatn, jörð og eld ber að vernda gegn óhreinkun. Við notum enn þef ilmandi jurta til að bægja burt sjúkdómum og illum öflum. Þessi dæmi sýna ásamt öðrum að enn má finna ummerki um boðskap Zaraþústra á sérhverju tadsísku heimili. Vonum að Tadsíkar lifi áfram samkvæmt andlegri leiðsögn Zaraþústra, spámanns sannleika og ljóss, á nýja árþúsundinu.“

— .

Rahmon er súnnímúslimi og fór í pílagrímsför (hajj) til Mekku í mars árið 1997. Hann hefur hvatt til nánari tengsla Tadsíkistans við önnur íslömsk lönd í heimshlutanum, sérlega persneskumælandi löndin Íran og Afganistan.

Fjölskylda

Rahmon er kvæntur Azizmo Adadullajevu og á með henni níu börn.

Tilvísanir

Fyrirrennari: Rakhmon Nabíjev

Forseti Tadsíkistans (16. nóvember 1994 –)

Eftirmaður: Enn í embætti