Snepaskóf
Snepaskóf (fræðiheiti: Parmelia saxatilis) er tegund fléttna af litskófarætt. Hún er mjög algeng á Íslandi.[1]
| Snepaskóf | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Snepaskóf á grjóti á Bretlandi.
| ||||||||||||||
| Ástand stofns | ||||||||||||||
|
Ekki metið
(IUCN)
| ||||||||||||||
| Vísindaleg flokkun | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Tvínefni | ||||||||||||||
| Parmelia saxatilis |
Útlit
breytaSnepaskóf hefur stórt þal, 10-20 cm eða jafnvel meira, þar sem efra borðið er grátt eða grábrúnt með aflöngum raufum og netlaga hryggjum. Þalið er oft nær alþakið litlum sívölum snepum sem eru svartir í endann og brotna auðveldlega af fléttunni.[1]
Útbreiðsla og búsvæði
breytaSnepaskóf vex aðallega á klettum en stundum á trjábolum. Hún er algeng um allt land frá láglendi upp í 900 metra hæð, bæði við ströndina og inn til landsins.[1] Snepaskóf getur verið með algengustu fléttum í sumum vistgerðum, til dæmis í lyngmóavist á láglendi.[2] Á Íslandi er snepaskóf algengasta tegundin sem finnst í nábýli við skeggburkna[3] sem er í útrýmingarhættu hér á landi.[4]
Nytjar
breytaSnepaskóf var áður nefnd litunarmosi og var notuð til litunar á sama hátt og skyld tegund, litunarskóf.[1]
Rannsóknir
breytaSnepaskóf hefur verið notuð til að fylgjast með brennisteins- og flúormengun frá stóriðju á Grundartanga.[5] Seyði unnið úr snepaskóf hefur sýnt veiruhamlandi virkni gegn RS-kvefveirum og herpesveirunum HSV1 og HSV2. Talið er að virknin sé vegna salazinsýru sem fléttan inniheldur.[6]
Efnafræði
breytaSnepaskóf inniheldur nokkur þekkt fléttuefni: atranórin, salazinsýru, consalazinsýru, lóbarinsýru og prótócetrarsýru.[1]
Þalsvörun snepaskófar er K+ barkarlag gult en miðlag rautt, KC-, C-, P+ miðlag laxagult.[1]
Samband við aðrar tegundir
breytaÍ Íslandi hefur ein sveppategund fundist sem sýkur á snepaskóf, tegundin Abrothallus parmeliarum. Hún finnst á Suðurlandi og Austurlandi.[7]
Tilvísanir
breyta- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Hörður Kristinsson. Íslenskar fléttur. Reykjavík: Hið íslenska bókmenntafélag. ISBN 978-9979-66-347-8
- ↑ Lyngmóavist á láglendi. Náttúrufræðistofnun Íslands. Sótt 29. apríl 2019
- ↑ Hörður Kristinsson, Eva G. Þorvaldsdóttir & Björgvin Steindórsson (2007). Vöktun válistaplantna 2002-2006. Fjölrit Náttúrufræðistofnunar Nr. 50. Náttúrufræðistofnun Íslands. 86 bls.
- ↑ Náttúrufræðistofnun Íslands (1996). Válisti 1: Plöntur. Reykjavík: Náttúrufræðistofnun Íslands.
- ↑ Hörður Kristinsson (2004). Vöktun á mosum og fléttum við Grundartanga í Hvalfirði Framvinduskýrsla fyrir árið 2003. Unnið fyrir Íslenska járnblendifélagið hf og Norðurál hf. Skýrsla nr. NÍ-04004. Akureyri, Náttúrufræðistofnun Íslands.
- ↑ Ágrip veggspjalda. Læknablaðið, fylgirit 53 desember 2006 - HÍ ráðstefna.
- ↑ Helgi Hallgrímsson og Guðríður Gyða Eyjólfsdóttir (2004). „Íslenskt sveppatal I: Smásveppir“ (PDF). Fjölrit Náttúrufræðistofnunar 45. Sótt 28. október 2019.