Höfuðborgarsvæðið

landshluti á Íslandi

Höfuðborgarsvæðið er sá hluti Íslands sem samanstendur af Reykjavíkurborg og næsta nágrenni hennar. Algengasta afmörkun svæðisins er sú að það nái yfir Reykjavík og 7 nágrannasveitarfélög hennar. Svæðið nær frá botni Hvalfjarðar í norðri og suður fyrir Straumsvík sunnan Hafnarfjarðar, jarðfræðilega er það hluti Reykjanesskaga. Svæðið er afar þéttbýlt á íslenskan mælikvarða og óx mjög hratt á síðari hluta 20. aldar, nú búa þar um 64% Íslendinga; um 247.590 manns ( desember 2022). [1]

Höfuðborgarsvæðið og sveitarfélögin sem mynda það.
Svæðið á Open Street Map.
Loftmynd.

Sveitarfélögin á svæðinu eiga með sér víðtækt samstarf á ýmsum sviðum. Til dæmis í sorpmálum og almenningssamgöngum auk þess að þau reka sameiginlegt slökkvilið. Árið 2007 var svo stofnað sameiginlegt lögregluembætti fyrir allt svæðið.

Svæðinu er skipt niður í þrjú kjördæmi vegna alþingiskosninga: Reykjavík skiptist í norður og suðurkjördæmi en hin sveitarfélögin á svæðinu tilheyra Suðvesturkjördæmi (kraganum). Það land sem sveitarfélögin ná yfir var hluti af Gullbringu- og Kjósarsýslu. Til forna var þetta land hluti Kjalarnesþings.

Hvað dómsvald í héraði snertir þá tilheyra Reykjavík, Seltjarnarnes, Mosfellsbær og Kjósarhreppur umdæmi héraðsdóms Reykjavíkur en Garðabær, Hafnarfjörður og Kópavogur umdæmi héraðsdóms Reykjaness.

Þróun mannfjölda á höfuðborgarsvæðinu.
Ár Mannfjöldi Hlutfall af
heildarfjölda
1920 21.441 22,70%
1930 33.854 31,16%
1940 43.841 36,06%
1950 65.080 45,10%
1960 89.493 49,93%
1970 109.238 53,40%
1980 121.698 52,65%
1990 145.980 56,65%
2000 175.000 61,44%
2010 196.916 63,25%
2020 228.418[2] 63,66%

SveitarfélögBreyta

Sjö sveitarfélög eiga aðild að Samtökum sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu:

Sveitarfélög Mannfjöldi[3] Flatarmál (km2)[4] Þéttleiki (Íbúar/km2)
Reykjavík 133.671 277,1 440
Kópavogur 38.450 83,7 397
Hafnarfjörður 29.627 143,3 187
Garðabær 17.813 74,4 195
Mosfellsbær 12.721 193,7 48
Seltjarnarnes 4.710 2,3 1.918
Kjósarhreppur 250 287,7 0,8
Alls 237.242 1.062,2 199

TilvísanirBreyta

  1. Mannfjöldi á 4. ársfjórðungi 2022Hagstofa, skoðað 21. janúar 2023
  2. https://px.hagstofa.is/pxen/pxweb/is/Ibuar/Ibuar__mannfjoldi__2_byggdir__Byggdakjarnar/MAN030102.px/?rxid=74057810-d9ff-4949-b54b-008976bf9279
  3. Hagstofa Íslands. Íbúafjöldi eftir sveitarfélögum - mars 2021. Þjóðskrá. Sótt 10. mars 2021
  4. Landmælingar Íslands. Kortasjá. Sótt 15. desember 2015