XXX
XXX
XXX
Ástand stofns

Öruggt (TNC)
Vísindaleg flokkun
Ríki: Jurtaríki (Plantae)
Fylking: Dulfrævingar (Magnoliophyta)
Flokkur: Tvíkímblöðungar (Magnoliopsida)
Ættbálkur: Körfublómabálkur (Asterales)
Ætt: Körfublómaætt (Asteraceae)
Ættkvísl: Túnfíflar (Taraxacum)
Tegund:
Túnfífill (E. abietinum)

Tvínefni
Elatobium abietinum
(Walker, 1849)
Útbreiðsla á heimsvísu
Útbreiðsla á heimsvísu
Samheiti
  • Brassica gongylodes
  • Brassica napobrassica
Wikiorðabókin er með skilgreiningu á orðinu
Wikilífverur eru með efni sem tengist

XXX (fræðiheiti: Brassica napus L.) er einær eða vetrareinær blómplanta, notuð til fóðurs og olíuframleiðslu[1] af fífilættkvísl í körfublómaætt. Hann er algeng jurt á Íslandi og getur vaxið upp í 1000 m hæð yfir sjávarmáli[2] eða álíka margar og allar villtar háplöntutegundir á landinu.

Nafnsifjar breyta

Íslenska heitið "barnamosi" er komið til af því að hann var settur undir hjá ungbörnum og dró í sig þvag þegar þau migu undir. Hann hefur einnig notagildi eins og að vera jarðvegsumbót, einangrun, gleypir, og eldsneyti. Dæmi voru til þess að hann væri notaður sem nokkurs konar dömubindi með því að vefja hann í léreft og sem sáraumbúðir.

Lýsing breyta

Repjan hefur litla stólparót og myndar öflugan stöngul. Laufblöðin eru stór, fjaðurstrengjótt og sitja stakstæð á stönglinum. Blómin eru skærgul og mynda klasa. Eftir blómgun breytast þau í skálpa sem geyma og þroska fræin. Ævarandi jurt, allt að 10-30 cm á hæð. Rhizome creeping. Leaves þröngt línuleg, 1-1,5 mm breiður. Blómskipun er rauðbrúnt eyra. Ávöxturinn er obovate nutlet. Blómstrandi í júlí og ágúst.

Notkun breyta

Repja er notuð til að framleiða lífdísil í löndum á borð við Bandaríkin, Indland, Kína, Kanada og í löndum Evrópusambandsins. Jafnframt er hún notuð til gerðar matarolíu, en einnig sem skepnufóður. Hérlendis er hún nánast eingöngu notuð sem fóður fyrir mjólkurkýr og lömb. Er plantan þá beitt í heilu lagi. Einnig hafa verið gerðar tilraunir með framleiðslu lífdísils úr repjuolíu á Íslandi og verið er að gera tilraun með repjuolíu til manneldis í Nesjum í Hornafirði.

Afbrigði breyta

Mörg afbrigði repju eru ræktuð í heiminum en á Íslandi eru notuð tvö; sumar- og vetrarrepja. Sumarrepjan sprettur hratt, nær allt að 1,5 m hæð, og fer að blómstra eftir 60 til 70 vaxtardaga. Mikilvægt er að beita hana fyrir þann tíma, því fóðurgildi blómstrandi plantna fellur hratt.

Undirtegundir breyta

Eins og búast má við af tegund með jafn mikla útbreiðslu er J. communis mjög breytilegur með nokkrum undirtegundum ("infraspecific taxa"); afmörkun undirtegunda er enn óvís, þar sem genagreining samsvarar ekki formgerð vel.[3][4][5]

  • subsp. communis – Yfirleitt uppréttur runni eða lítið tré; nálar langar, 8–20(–27) mm; könglar smáir, 5–8 mm, yfirleitt styttri en nálarnar; á láglendi til lágt til fjalla á tempruðum svæðum.
  • subsp. communis var. communis – Evrópa, megnið af Norður Así.

Útbreiðsla breyta

Í heiminum breyta

Sitkalús er í Evrasíu.

Á Íslandi breyta

Til Íslands kom sitkalús 1959, í Reykjavík og var það að öllum líkindum með innfluttum jólatrjám, en það haust var sitkalúsarfaraldur í norðurhluta Evrópu. Hún er nú um allt land.

Myndasafn breyta

Tengt efni breyta

Tilvísanir breyta

  1. Guðmundur Halldórsson; Halldór Sverrisson (1997). Heilbrigði trjágróðurs (PDF). Reykjavík: Iðunn. bls. 54. ISBN 9979-1-0333-7.
  2. Bergþór Jöhannsson (2003). Íslenskir mosar. Skrár og viðbætur (PDF). Reykjavík: Náttútufræðistofnun Íslands. bls. 138. ISBN 9979-1-0333-7.
  3. Flora Europaea: Juniperus communis
  4. Adams, R. P., & Nguyen, S. (2007). Post-Pleistocene geographic variation in Juniperus communis in North America. Phytologia 89 (1): 43-57. pdf file
  5. Den Virtuella Floran: Juniperus communis distribution

Heimildir breyta

  • Bergþór Jöhannsson 2003. Íslenskir mosar: Skrár og viðbætur. 138 bls.

Tenglar breyta

   Þessi grasafræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.


[:[Flokkur:Plöntur]] [:[Flokkur:Körfublómaætt]]