„Ólympíuleikar Zappas“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
Ný síða: '''Ólympíuleikar Zappas''' voru íþróttaleikar sem haldnir voru í Aþenu árin 1859, 1870 og 1875 undir heitinu Ólympíuleikar, þótt... |
Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 2:
== Upphaf og aðdragandi ==
[[Mynd: Otto_of_Greece.jpg|thumb|425x281px|Ottó Grikklandskonungur lagði blessun sína yfir Ólympíuleika Zappas.]] [[Grikkland|Grísk]] [[þjóðernishyggja]] efldist mjög um og fyrir miðja nítjándu öld. Mikilvægur þáttur hennar var að dusta rykið af ýmsum hefðum frá gullaldarskeiði [[Grikkland_hið_forna|Grikklands til forna]]. Hugmyndin um endurreisn Ólympíuleikanna kom fram á fjórða áratug nítjándu aldar og var haldið á lofti af [[rómantíkin|rómantískum]] skáldum. Ekki voru allir þó jafnhrifnir af hugmyndinni, sem ýmsir töldu til marks um fortíðarþrá og að Grikkir ættu fremur að horfa til framtíðar en að eltast við löngu horfnar hátíðir.
Kaupsýslumaðurinn Evangelis Zappas, einn ríkasti maður [[Austur-Evrópa|Austur-Evrópu]] á sinni tíð, heillaðist af þessum hugmyndum og bauð grískum stjórnvöldum árið [[1856]], að kosta slíka leika. Ottó Grikklandskonungur veitti að lokum samþykki sitt fyrir að settir yrðu á stofn leikar, sem halda skyldi á fjögurra ára fresti og kenna mætti við Ólympíu.
== Leikarnir 1859 ==
Þann [[15. nóvember]] 1859 voru þessir nýju Ólympíuleikar settir í fyrsta sinn. Keppendur voru allir af grísku bergi brotnir og voru þeir ýmist íbúar Grikklands eða hluti af gríska þjóðarbrotinu í [[Ottómanaveldið|veldi Óttómana]]. Þar sem [[Panaþenaíkóleikvangurinn]] hafði ekki verið endurnýjaður, fór keppnin fram á stóru togi í miðborginni. Aðstæður voru þar erfiðar og áhorfendur sáu lítið af því sem fram fór. Þá var kalt í veðri um þessar mundir.
Lína 17 ⟶ 14:
== Leikarnir 1870 ==
[[
▲[[Image: Evangelos Zappas.jpg|thumb|left|Gríski auðkýfingurinn Evangelis Zappas.]] Evangelis Zappas lést [[1865]] og lifði því aðeins að sjá fyrstu íþróttaleikana. Erfðaskrá hans tryggði hins vegar talsvert fé til að halda áfram endurgerð Panaþenaíkóleikvangsins og lauk því verki árið [[1869]]. Tók völlurinn þá 30.000 áhorfendur, sem þótti geysimikið á þeim tíma. Ákveðið var að efna til nýrra leika á nýuppgerðum leikvanginum síðla árs 1870.
Íþróttamótið var sett [[1. nóvember]], en vegna kulda varð að fresta allri keppni um hálfan mánuð. Öllu formlegri bragur var á þessum leikum en hinum fyrri, þannig kepptu íþróttamennirnir í búningum og keppendur voru látnir sverja eið þar sem þeir lofuðu að hafa ekki rangt við. Fyrir sjálfa leikana var haldin forkeppni, til að tryggja að allir þátttakendur yrðu frambærilegir. Að lokum kepptu 31 íþróttamaður sín á milli á leikunum. Samliða mótinu var verðlaunasamkeppni, þar sem veittar voru viðurkenningar fyrir listgreinar.
Leikarnir þóttu takast vel. Áhorfendur voru margir og var keppnin lofuð í dagblöðum. Keppendurnir voru sem fyrr allir frá Grikklandi eða gríska þjóðarbrotinu í Ottómanaveldinu.
== Leikarnir 1875 ==
[[Mynd: Zappaian_oly_med.jpg|thumb|200px|Verðlaunapeningur frá leikunum 1875, með mynd af Georg I Grikklandskonungi á framhlið.]] Þótt áhorfendur kynnu vel að meta leikana 1870, voru ekki allir á sama máli um ágæti þeirra. Meðal sigurvegara höfðu verið menn úr alþýðustétt,
▲[[Mynd: Zappaian_oly_med.jpg|thumb|200px|Verðlaunapeningur frá leikunum 1875, með mynd af Georg I Grikklandskonungi á framhlið.]] Þótt áhorfendur kynnu vel að meta leikana 1870, voru ekki allir á sama máli um ágæti þeirra. Meðal sigurvegara höfðu verið menn úr alþýðustétt, s.s. slátrari og verkamaður. Töldu ýmsir heldri borgarar að slíkt væri óhæfa og að íþróttamennirnir ættu einungis að koma úr efstu lögum samfélagsins.
Skipulagning þriðju leikanna, árið 1875, var í höndum [[Ioannis Fokianos]], sem var yfirmaður íþróttamála í Grikklandi. Hann tók þá ákvörðun að banna lágstéttarmönnum að keppa. Íþróttamennirnir, 24 talsins, voru betur þjálfaðir en í fyrri skiptin. Áhorfendur kunnu þó illa að meta að forréttindastéttin væri látin einoka leikana. Spruttu af því harðar deilur sem leiddu til þess að fallið var frá frekara mótshaldi.
== Fjórðu leikarnir? ==
[[
▲[[Image:Zappeion atrium.JPG|thumb|left|200px|Íþróttahofið Zappeion var hannað af danska arkitektinum Theophil von Hansen og var meðal annars notað á Sumarólympíuleikunum 1896.]] Árið [[1888]] lauk vinnu við [[Zappeion]], íþrótta- og samkomumiðstöð í Aþenu sem reist var fyrir fé sem Evangelis Zappas hafði ánafnað til verkefnisins í erfðaskrá sinni. Var mannvirkið m.a. notað fyrir skylmingarkeppni [[Sumarólympíuleikarnir_1896|fyrstu nútímaólymíuleikanna árið 1896]].
Ioannis Fokianos varð forstöðumaður þessarar nýju íþróttamiðstöðvar og stóð hann fyrir leikum vorið [[1889]] sem kallaðir voru Ólympíuleikar, þrátt fyrir að vera ekki á vegum nefndarinnar sem skipulagði fyrri íþróttamótin. Um þrjátíu íþróttamenn úr heldri stéttum kepptu á leikunum í fjölda greina, en aðgangur áhorfenda var afar takmarkaður. Deilt er um hvort telja skuli þetta mót sem fjórðu Ólympíuleika Zappas og er því yfirleitt sleppt í upptalningum.
| |||