„Déjà vu“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
hreingerði
Lína 1:
Hugtakið ''Déjà'''déjà vu''''' (orðið er franska[[Franska|franskt]] og þýðir “séð„séð áður/þegar séð”séð“) er notað til að lýsa þeirri upplifun að hafa orðið fyrir atburði áður eða séð stað áður án þess að kunna skýringu á því. Frakkinn Emile[[Émile BoracBoirac]] kom fyrstur með nafnið að baki þessu, en Emilehann var mikill áhugamaður um sálfræðileg fyrirbæri. Þeir sem upplifa ''déjà vu'' lýsa því sem að maður kannist við eitthvað sem maður ætti ekki að vera aðgeta kannast við, en sagt er að 70% fólks hafi upplifað eitthverja útgáfu af ''déjà vu'', og fólk á aldrinum 15-25 ára er líklegast til að upplifa ''déjà vu''. ''Déjà vu'' gerir ekki boð á undan sér og ekki er mögulegt að spá fyrir um það. Hér er um nokkuð flókið fyrirbæri að ræða og margar mismunandi kenningar hafa verið settar fram til að skýra afhvers hverjuvegna við upplifum ''déjà vu''. Svissneski[[Sviss]]neski fræðimaðurinn Arthur Funkhouser hefur haldið því fram að til séu nokkrar “déjà upplifanir”„''déjà''-upplifanir“, og til að fræðast betur um fyrirbærið þarf að taka meira tillit til blæbrigðanna á milli atvikanna. Hann hefur flokkað ''déjà vu'' niður í nokkra flokka t.d.:
{{sálfræðihreingerning}}
 
*'''''Déjà visitevécu''''' – Einhver staðureitthvað sem manni finnst maðurhann hafa séð áður upplifað.
''Déjà vu'' er franska og þýðir “séð áður/þegar séð”. Frakkinn Emile Borac kom fyrstur með nafnið að baki þessu, en Emile var mikill áhugamaður um sálfræðileg fyrirbæri. Þeir sem upplifa ''déjà vu'' lýsa því sem að maður kannist við eitthvað sem maður ætti ekki að vera að kannast við, en sagt er að 70% fólks hafi upplifað eitthverja útgáfu af ''déjà vu'', og fólk á aldrinum 15-25 ára er líklegast til að upplifa ''déjà vu''. ''Déjà vu'' gerir ekki boð á undan sér og ekki er mögulegt að spá fyrir um það. Hér er um nokkuð flókið fyrirbæri að ræða og margar mismunandi kenningar hafa verið settar fram til að skýra af hverju við upplifum ''déjà vu''. Svissneski fræðimaðurinn Arthur Funkhouser hefur haldið því fram að til séu nokkrar “déjà upplifanir” og til að fræðast betur um fyrirbærið þarf að taka meira tillit til blæbrigðanna á milli atvikanna. Hann hefur flokkað ''déjà vu'' niður í nokkra flokka t.d.:
**Dæmi: Þú ert úti að borða með vinum þínum, og þið farið að ræða eitthver málefni og þá finnst þér allt í einu eins og þú hafir upplifað þetta áður – sömu vinir, sami matur og sama umræðuefni.
 
*'''''Déjà vecusenti''''' – Eitthvaðeitthvað sem manni finnst maður hafahann áðurhafi upplifaðskynjað áður.
T.d.**Dæmi: Þú ert útiborðataka meðí vinumhöndina þínum,á ognýjum þið farið að ræða eitthver málefnivinnufélaga og þá finnst þérþú allthafa í einu einsog að þú hafirget upplifaðnákvæmlega þetta áður – sömu vinir, sami matur og sama umræðuefni.
 
'''Déjà senti''' – Eitthvað sem manni finnst manni hafa komið við áður
T.d.*'''''Déjà þúvisité''''' ert einhver takastaður ísem höndina á nýjum vinnufélaga ogmanni finnst þúhann hafa get nákvæmlega þettaséð áður.
T.d.**Dæmi: Þú kemur í fyrsta skipti til Englands, og skoðar ákveðna kirkju, og á einhverjum stað á einhverjum tímapunkti finnst þér eins og þú hafir staðið á nákvæmlega sama stað áður.
'''Déjà visite''' – Einhver staður sem manni finnst maður hafa séð áður.
T.d. Þú kemur í fyrsta skipti til Englands, og skoðar ákveðna kirkju, og á einhverjum stað á einhverjum tímapunkti finnst þér eins og þú hafir staðið á nákvæmlega sama stað áður.
 
''Déjà vu'' hefur einnig verið tengt við geðklofa og gagnaugablaðsflogaköst og sagt hefur að hjá flogaveikum sé ''déjà vu'' forsmekkur að flogakasti.
Lína 14:
''Déjà vu'' truflar veruleikaskynið því maður skynjar upplifunina bæði sem nýja og gamla. Svo virðist sem flogaveikir upplifi ''dejà vu'' lengur en aðrir, það getur varað í nokkra sólarhringa en varir annars hjá venjulegu fólki í nokkrar sekúndur eða mínútur. Einnig er hægt að framkalla ''déjà vu'' með dáleiðslu, t.d. ef þú leyfir dáleiddum manni að heyra ákveðna tónlist sem hann hefur ekki heyrt áður og biður hann síðan um að gleyma laginu, finnst honum lagið einstaklega kunnulegt þegar að hann vaknar aftur.
 
== Heimildir ==
* http://home.cc.umanitoba.ca/~mdlee/dejavu.htm
* http://people.howstuffworks.com/question657.htm
* http://serendip.brynmawr.edu/bb/neuro/neuro02/web3/jmaryasis.html
 
[[Flokkur:Skynjun]]
 
[[cs:Déjà vu]]
[[da:Deja-vu]]
[[de:Déjà-vu]]
[[el:Προμνησία]]
[[en:Déjà vu]]
[[es:Déjà vu]]
[[fr:Déjà vu]]
[[it:Déjà vu]]
[[he:דז'ה וו]]
[[nl:Déjà vu]]
[[no:Déjà vu]]
[[pl:Déjà vu]]
[[ru:Дежавю]]
[[fi:Déjà vu]]
[[sv:Déjà vu]]