Dælan

Dælan (latneskt heiti: Antlia) er stjörnumerki á suðurhveli jarðar sem franski stjörnufræðingurinn, stærðfræðingurinn og kortagerðarmaðurinn Nicolas-Louis de Lacaille nefndi árið 1752.

Stjörnumerkið Dælan

Stjörnumerkið Dælan, hvernig maður maður sér það með berum augum

Teikning eftir Johann Bode af stjörnumerkinu Dælan og tvöföldu strokk-loftdælu.

Koparstunga af stjörnumerkinu Dælan

Dælan er frekar ósýnilegt stjörnumerki, vegna þess að það er ekki svo bjart. Einungis bjartasta stjarnan, α Antliae, nægir til þess að vera í birtuflokki 4. Dælan sést ekki á Íslandi en hún sést á milli 50° N og 90° S.

Saga

Á 18. öld nefndi franski stjörnufræðingurinn Nicolas-Louis de Lacaille nokkur svæði stjörnuhiminsins á suðurhveli jarðar sem voru ónefnd. Á móti flestum stjörnumerki, sem eru nefnd eftir persónum í goðsögnum, bera stjörnumerki hans oftast tæknileg nöfn. Stjörnumerkið Dælan nefndi hann árið 1752 eftir tækið loftdæla sem var upphugsað af Otto von Guericke og þróað áfram af Robert Boyle.

Stjarnfræðileg fyrirbæri

Stjörnur

Bjartasta stjarnan, α Antliae, er með 4,28 mag sýndarbirtustig og er appelsínugul stjarna í 366 ljósára fjarlægð af gerðinni K4 III.

B	HR	Nöfn, önnur hugtök	mag	M>	Fjarlægð í ljósárum	Gerð
α	4104	Alpha Antliae	4,28	−0,97	366	K4 III
ε	3765	Epsilon Antliae	4,51	−2,16	704	K3 IIIa
ι	4273	Iota Antliae	4,60	0,58	208	K0 III
θ	3871	Theta Antliae	4,78	−0,58	384	A7 V
η	3947	Eta Antliae	5,22	2,61	109	F1 V
	4086		5,34	2,3	132	A8 V
	4313		5,43	−0,63	530	A0 V
	4049		5,44	−3,68	2200	B9.5 Ib/II
	3770		5,49	−1,36	760	K2 III CNII
	4153		5,50	−1,54	840	C5
	4049		5,52
δ	4118	Delta Antliae	5,55		481
ζ1	3780, 3781	Zeta Antliae	5,76 (6,19 / 6,96)		372
ζ2	3789	Zeta Antliae	5,93		374

Tvístirni

Kerfi	Heildarbirta	Hornbil	Stjörnur	mag
θ	4,78	0,1"	A (HR 3871)	5,30
			B (HR 3871)	6,18
δ	5,55	11,0"	A (HR 4118)	5,58
			B (HR 4118)	9,65
ζ1	5,76	8,0"	A (HR 3781)	6,19
			B (HR 3780)	6,96

Tenglar

• Dælan á Stjörnufræðivefnum

Heimild

• Fyrirmynd greinarinnar var „Luftpumpe (Sternbild)“ á þýsku útgáfu Wikipedia. Sótt 26. mars 2021.