Úlfabaunir
- „Lúpína“ vísar hingað. Fyrir tegundina sem notuð er í landgræðslu á Íslandi, sjá Alaskalúpína.
Úlfabaunir (líka kallað lúpína) er ættkvísl dulfrævinga í ættinni Fabaceae. Yfir 200 tegundir tilheyra ættkvíslinni, með meginútbreiðslu í Norður og Suður Ameríku.[1] Minni útbreiðslusvæði eru í Norður-Afríku og við miðjarðarhafið.[1][2] Fræ ýmissa tegunda úlfabauna hafa verið notuð sem fæða í yfir 3000 ár við miðjarðarhaf[3] og í allt að 6000 ár í Andesfjöllum (Uauy et al., 1995), en þau hafa aldrei fengið sömu viðurkenningu eins og sojabaunir eða baunir eða aðrar belgjurtir. Megin úlfabaun Andesfjalla Lupinus mutabilis var ræktuð í stórum stíl, en enginn erfðabreyting önnur en að velja stærri og vatnsmeiri fræ hafa verið gerð. Notendur lögðu fræið í bleyti til að fjarlægja megnið af beiskjuefnunum og elduðu þau til að gera þau æt,[4] eða létu þær sjóða og þurrkuðu þær til að búa til kirku.[5] Spænsk áhrif leiddu til breytinga á mataræði innfæddra og aðeins nýlega hefur áhugi á úlfabaunum vaknað á ný.[6][7]Alaskalúpína hefur verið notuð í landgræðslu á Íslandi.
| Úlfabaunir | ||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Lupinus perennis
| ||||||||||||||||||||||
| Vísindaleg flokkun | ||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||
| Einkennistegund | ||||||||||||||||||||||
| Lupinus albus L. | ||||||||||||||||||||||
| Undirættkvíslir | ||||||||||||||||||||||
|
HeimildirBreyta
TilvísanirBreyta
- ↑ 1,0 1,1 Drummond, C. S., et al. (2012). Multiple continental radiations and correlates of diversification in Lupinus (Leguminosae): Testing for key innovation with incomplete taxon sampling. Systematic Biology 61(3) 443-60.
- ↑ Aïnouche, A. K. and R. J. Bayer. (1999). Phylogenetic relationships in Lupinus (Fabaceae: Papilionoideae) based on internal transcribed spacer sequences (ITS) of nuclear ribosomal DNA. American Journal of Botany 86(4), 590-607.
- ↑ Gladstone, J. S., Atkins, C. A. and Hamblin J (ed). Lupins as Crop Plants: Biology, Production and Utilization. 1998.
- ↑ (Hill, 1977; Aguilera and Truer, 1978),
- ↑ (Uauy et al., 1995).
- ↑ (Hill, 1977).
- ↑ Gladstone, J.S., Atkins C.A. and Hamblin J (ed) (1998). Lupins as Crop Plants: Biology, Production and Utilization pg 353.
