Ábær
Ábær er eyðibýli og kirkjustaður í Austurdal, á eystri bakka Austari-Jökulsár í Skagafirði. Lítil steinsteypt kirkja sem var vígð 1922 stendur enn uppi að Ábæ, en bærinn sjálfur fór í eyði 1950. Ábæjarsókn var þjónað frá Goðdölum fyrst um sinn en árið 1907 var hún lögð til Mælifells.[1] Önundur vís, sem nam land í Austurdal, eftir því sem Landnámabók segir, bjó á Ábæ.[2]
Veitingarskálinn Ábær (nú N1 Ábær) á Sauðárkróki dregur nafn sitt af bænum, en honum stýrði meðal annars þingmaðurinn og fyrrum utanríkisráðherrann Gunnar Bragi Sveinsson áður en hann hóf þingstörf.[3]
Á Íslandi eru margir Árbæir en heitið Ábær er einsdæmi á landinu og tók Margeir Jónson heitið fyrir í sinni víðkunnu ritgerð sem heitir Torskilin bæjanöfn í Skagafjarðarsýslu.[4] Skýrist heitið af því að bærinn er ekki aðeins við eina á heldur tvær, Austari-Jökulsá og þverána við bæinn sem myndast í Ábæjardal fyrir ofan bæinn og ennfremur gilinu ögn utar. Var því bærinn nefndur Bær milli áa, sem í gamla málinu var Bær millum á. Síðan kemur bara smá þoka upp úr 1100 og þegar henni léttir heitir bærinn þessu nafni.[5]
Ábæjar-Skotta
breytaÁbæjar-Skotta er þekktur draugur í íslenskum þjóðsögum og er kennd við bæinn. Hún lék fjölda manna illa, einkum í innanverðum Skagafirði, drap búsmala og hræddi fólk og sagt var að hún hafi ráðið nokkrum mönnum bana.[6]
Tilvísanir
breyta- ↑ „Ábæjarkirkja Skagafirði - NAT ferðavísir“. 28 júlí 2020. Sótt 21 febrúar 2025.
- ↑ „Landnámabók (Sturlubók)“. www.snerpa.is. Sótt 21 febrúar 2025.
- ↑ „Gunnar Bragi Sveinsson“. Alþingi. Sótt 21 febrúar 2025.
- ↑ „Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 98. árg., 2004-2005 (01.01.2007) - Tímarit.is“. timarit.is. Sótt 21 febrúar 2025.
- ↑ Feykir. „Torskilin bæjarnöfn - Ábær í Austurdal“. Feykir.is. Sótt 21 febrúar 2025.
- ↑ „Ísmús - íslenskur músík- og menningararfur“. www.ismus.is (enska). Sótt 21 febrúar 2025.