Sigga Vigga og tilveran

Sigga Vigga og tilveran eru sögur eftir Gísla J. Ástþórsson af fyrstu kynslóð íslenskra myndasagna. Aðalsöguhetjan er fiskvinnslukonan Sigga Vigga, sem starfar hjá fyrirtækinu Þorski Hf. Sögurnar drógu upp broslega mynd af lífinu í íslenskum sjávarútvegi og fiskvinnslu, auk þess sem í þeim í þeim var talsverður pólitískur broddur. Sigga Vigga birtist fyrst í Alþýðublaðinu árið 1959 og brá þar fyrir stöku sinnum næstu árin. Síðar fór hún yfir á Morgunblaðið, auk þess sem úrval gamalla og nýrra Siggu Viggu-myndasagna kom út í fimm litlum bókum í kringum 1980.

Upphafið

Gísli J. Ástþórsson var blaðamaður á Alþýðublaðinu á árinu 1959 og tók við ritstjórn þess sama ár. Hann var áhugateiknari og birti stundum smáteikningar og skopmyndir í blaðinu. Þann níunda maí 1959, í miðju þorskastríði, birti Gísli mynd í blaðinu af stríðnislegri síldarstúlku með naglaspýtu og breskum aðmírál og embættismanni kveinka sér undan hrekkjunum. Myndin varð fleyg og rataði meðal annars í stórblaðið London Times, sem dæmi um andrúmsloftið á Íslandi vegna fiskveiðideilnanna.

Í viðtali í Sjómannadagsblaðinu árið 1988 rakti Gísli upphaf Siggu Viggu-sagnanna til vinsældar þessarar myndar: „það má allt eins segja að Sigga Vigga hafi hafið göngu sína í London Times eins og Alþýðublaðinu!“ Í kjölfarið skaut persónan oftar upp kollinum í blaðinu, en þó með miklum breytingum. Í stað þess að vera barnung ljóshærð síldarstúlka, varð hún fullorðin og dökkhærð með skýluklút. Nafnið breyttist líka. Á upphaflegu myndinni hét stúlkan María Júlía en frá því í nóvember sama ár kallaðist hún Sigga Vigga.

Helstu persónur

• Sigga Vigga er titilpersóna sagnaflokksins. Hún hefur alla sína tíð starfað hjá fiskvinnslufyrirtækinu Þorski Hf, sem einkum vinnur saltfisk. Sigga Vigga er einhleyp en hefur fullan hug á eignast mann, þó með því skilyrði að hann eigi trillu. Í sumum sögunum á Sigga Vigga dóttur, Siggu litlu Viggu, sem er smávaxin eftirmynd móður sinnar. Oftast nær er Sigga Vigga rödd skynseminnar í sögunum, en á þó til ærslafyllri hliðar og hefur til að mynda þá áráttu að kasta þorskhausum í saklausa borgara. Hún er einnig knattspyrnuáhugakona og segist yfirleitt þurfa að mæta í jarðaför ömmu sinnar á leikdögum.
• Blíða er besta vinkona Siggu Viggu. Hún er hjartahreinn fáráður með óslökkvandi ástríðu fyrir snúðum, sem hún hesthúsar 47 stykkjum af á degi hverjum. Líkt og vinkona sín þráir hún eiginmann sem á trillu og helst einnig forskalað hús. Blíða gengur ætíð með öryggishjálm, einnig utan vinnunnar.
• Sigga litla Vigga er dóttir Siggu Viggu og lifandi eftirmynd hennar. Hún kemur einungis fyrir í hluta sagnaflokksins. Oftar en ekki kemur hún móður sinni í vandræði með óþarfa hreinskilni og spyr áleitinna spurninga af barnslegri einfeldni.
• Gvendur er vinnuveitandi Siggu Viggu hjá Þorski Hf. Hann er staðalmynd af kapítalista: sköllóttur, feitlaginn og fínn í tauinu. Hann er drykkfelldur í meira lagi og verður þá tíðrætt um hjónabandsvandræði sín. Rekstur Þorsks Hf. gengur brösuglega og bregst Gvendur því ætíð illa við launakröfum starfsfólksins. Hann nýtur þó takmarkaðrar virðingar undirmanna sinna og kasta Sigga Vigga og Blíða einatt blautum þorskhausum í höfuð hans.

Bækur um Siggu Viggu

Bókaútgáfan Bros gaf út fimm vasabrotsbækur um Siggu Viggu á árunum 1978-80. Þær höfðu að geyma í bland sögur sem áður höfðu birst í Morgunblaðinu og nýjar teikningar. Bækurnar voru þessar:

• Sigga Vigga og tilveran, útg. 1978.
• Fjörutíu og sjö snúðar: Sigga Vigga og tilveran, útg. 1979.
• Sigga Vigga og þingmaðurinn: Sigga Vigga og tilveran, útg. 1979.
• Sigga Vigga í steininum, útg. 1980.
• Stattu klár Sigga Vigga, útg. 1980

Bækurnar um Siggu Viggu voru endurútgefnar árið 2023 í sérstakri öskju í tilefni af því að 100 ár voru liðin frá fæðingu höfundarins.

Þá gaf Bókaútgáfan Bros út myndasögusafnið Plokkfiskur árið 1979, sem hafði að geyma myndasögur Gísla J. Ástþórssonar sem birst höfðu undir sömu yfirskrift í blaðinu Sjávarfréttum. Sögusvið þeirra myndskrítla er einnig saltfisksvinnsla.