Kertasníkir

Kertasníkir er þrettándi jólasveinninn og sá síðasti kallaður sem kemur til manna, þann 24. desember, samkvæmt þeirri röð sem birt er í Þjóðsögum Jóns Árnasonar frá 1862.

Kertasníkir kom á aðfangadag og elti börnin til að reyna að ná af þeim tólgarkertunum. Þótti honum þau hið mesta góðgæti.

Um hann kvað Jóhannes úr Kötlum:

Þrettándi var Kertasníkir,

-þá var tíðin köld,

ef ekki kom hann síðastur

á aðfangadagskvöld.

Hann elti litlu börnin,

sem brostu glöð og fín,

og trítluðu um bæinn

með tólgarkertin sín.

Vísan virðist þó rugla einhverja í ríminu þegar kemur að Kertasníki þar sem hann virðist koma að kvöldi aðfangadags. Um hann segir í vísunum „ef ekki kom hann síðastur, á aðfangadagskvöld.“

Árni Björnsson þjóðháttafræðingur fjallar um þennan misskilning í bók sinni Saga jólanna. Þar segir:

„Af þessu [vísunni] hafa rökvís börn dregið þá ályktun, að allir jólasveinar komi á kvöldin. Þetta ber hinsvegar svo að skilja, að Kertasníkir komi að jafnaði eldsnemma morguns á aðfangadag eins og bræður hans, nema tíðin sé mjög köld og mikil ófærð svo hann geti ekki komist alla leið fyrr en um kvöldið“ (bls. 104).

Sjá nánar

• Jólasveinar Jóhannesar úr Kötlum

Tengt efni

• Nöfn jólasveina eftir Árna Björnsson Geymt 11 febrúar 2012 í Wayback Machine

Tenglar

• Skáldasetur Jóhannesar úr Kötlum